Vaderlandsche letteroefeningen. Jaargang 1810

[p. 62]

Geschiedverhaal van de opkomst en den bloei der Evangelische Luthersche Gemeente, toegedaan der onveranderde Augsburgsche Geloofsbelijdenis, binnen Arnhem; sedert het begin der Hervorming, tot op den tegenwoordigen tijd: uit echte Stukken zamengesteld, door een Lid der Gemeente. Te Arnhem, bij J.H. Moeleman, Jun. 1809. In gr. 8vo. 54 Bl.

Volgens den inhoud van dit klein, doch voor liefhebbers der Kerkelijke Geschiedenis nog al belangrijk Stukje, grootendeels overgenomen uit de grootere Werken van den Heere van hasselt, (Geldersch Maandwerk, Arnhemsche Oudheden en Stukken voor de Vaderlandsche Historie,) zal de leer van luther, reeds in 't midden der zestiende eeuw, in de Stad Arnhem bekend geweest zijn. Men vindt echter niet eerder van eene Godsdienstige bijeenkomst der Lutherschen aldaar melding gemaakt, dan in het jaar 1643, wanneer een en andermaal aan een vrij aanzienlijk getal leden het H. Avondmaal is uitgedeeld, en telkens op zon- en feest-dagen Godsdienstige bijeenkomsten zijn gehouden. Er kwam wel van den kant der Regering eenige tegenstand, maar, terwijl deze niet zeer geweldig was, ging men daarmede heimelijk voort, en 't getal der leden werd meer en meer uitgebreid. Men huurde, tot dat einde, op de korenmarkt, in zeker huis, eene groote zaal, waar reeds in 1644 aan honderd en negentig leden 't H. Avondmaal werd bediend; zijnde dezelfde plaats, waar naderhand de tegenwoordige Kerk gebouwd is. Hierop volgde echter, van den kant der Regering, eene stoornis. Men verbood die zamenkomsten ten sterkste: 't geen ten gevolge had, dat de Lutherschen buiten de stad godsdienstig vergaderden. Ook hierin belet zijnde, begaven zij zich eerst tot zijne Hoogheid, vervolgens tot den Zweedschen Afgezant, met 't aangenaam gevolg, dat, door de veelvermogende voorspraak van den laatstgenoemden inzonderheid, de zaak der Lutherschen een' gunstigen keer nam; zoo zelfs, dat reeds in 1648 een vast Predikant werd beroepen, door wien de Gemeente eerst bij oogluiking, en naderhand meer openlijk, ook met toestemming der Regering, bediend werd. De kelk, waarmede destijds, in den aanvang, het H. Avondmaal gevierd werd, wordt nog tot eene gedachte-

[p. 63]

nis bewaard. En nu kreeg de Kerk, door milddadige liefdegaven, waarin vooral de familie van den Heer bock uitmuntte, meer en meer bloei. Haar eerste Predikant overleden zijnde, ontving zij, na eenige sukkeling, een tweeden, j.c. hoppius. Op zijne aansporing werd het huis, waarin tot heden de Godsdienstoefening gehouden werd, in 1657, aangekocht, en tot gebruik voor den Godsdienst in orde gebragt. Door zijne onvoorzigtigheid evenwel kwam de Gemeente kort daarna in ongelegenheid. Hem werd het prediken, en vervolgens ook aan de Gemeente hare Godsdienstige bijeenkomsten verboden. De onrustige en wispelturige Leeraar ging tot de Gereformeerden over, en men ging voort, 't zamenkomen der Gemeente, zelfs met geweld, tegen te gaan. De predikstoel werd, op hoog gezag, afgebroken, en 't geheele huis onbruikbaar gemaakt. Niet lang daarna evenwel werden hare omstandigheden weder gunstiger. Zij herkreeg de vrijheid, om godsdienstig zamen te komen, en bekwam nu van tijd tot tijd vaste Leeraars; 't Kerkgebouw werd hersteld, en vervolgens, door bekomene ondersteuning, merkelijk verbeterd en opgesierd. Het getal der leden is thans ongeveer zeshonderd zielen. Zij behoort mede tot de Fraterniteit of Broederschap van de in dit Rijk verbondene Gemeenten. - Er volgt nog eene beschrijving van 't bij haar gebruikelijk Kerkbestuur, met bijvoeging van de namen der Predikanten, welke, sedert de oprigting dezer Gemeente, bij dezelve gediend hebben, zijnde achttien in getal.