Vaderlandsche letteroefeningen. Jaargang 1810

De Koophandel, door J.A.H. Reimarus, M.D. Professor in de Natuurkunde, enz. te Hamburg. Amsterdam, bij J.S. van Esveldt-Holtrop. 1808. In kl. 8vo. 32 Bladz.

‘Zints dat er beschaafde Volken zijn, was de Koophandel de ziel van de Staatkunde. Het is derhalve niet te verwonderen, dat de stormen, die dit gebied overvallen, in den handel inzonderheid neêrslagtigheid verwekken. In dit oogenblik van lijden en angstvolle bekommering, waarin Mars en Neptunus om strijd schijnen te ijveren ter vergruizing van den vredelievenden slangenstaf, verheft een leerling van Aesculaap, een grijsaard, eerwaardig en wijs, van zoo vele zijden den grijsaard van Cos gelijkende, zijne bedaarde en geruststellende stem, ten einde alle partijen indachtig te doen zijn, hoe veel de vrije verstandhouding tusschen de onderscheidene volken en gewesten der aarde ten allen tijde hebbe bijgedragen tot de aangenaamheden en volmaking van den maatschappelijken staat. Hoe schoon is het, eenen man, wiens onderscheidene opgeklaardheden, wiens groote roem gewigt hechten aan zijne woorden, van wien alle de dagen eener lange loopbane gekenmerkt zijn geworden door de eene of andere weldaad voor de menschheid, nog zoo ijverig

[p. 40]

hare zaak te zien dienen, en door zijne bijna tachtig-jarige hand met juistheid, met zwier en met zuiverheid eene schets te zien ontwerpen van de voordeelen, die de maatschappij onophoudelijk heeft getrokken van den Koophandel, en van de beweegredenen, welke zij heeft dien te beschermen!’

Dit is het oordeel, hetwelk een achtenswaardig en bevoegd Regter, de beroemde villers, velt over het aangekondigde boekje en diens Schrijver. En, inderdaad, het stukje is op eene aangename en bevattelijke wijze geschreven, kort en zaakrijk, bondig en onderhoudend, niet overladen met geleerde aanhalingen, niet ontbloot van zwier en bevalligheid. De geschiedenis des Koophandels wordt er beknoptelijk in voorgedragen van de vroegste tijden af. Deszelfs opkomst, voortgang, weldadige invloed op den voorspoed en bloei van Volken en Maatschappijen, op de verzachting en beschaving van zeden en gewoonten, op de uitbreiding van denkbeelden en verspreiding van licht en kennis, worden er in aangewezen; en wij twijfelen niet, of de ware Hollander zal het met genoegen lezen.