Vaderlandsche letteroefeningen. Jaargang 1809

De verachterde of verlorene beschaafdheid; eene daadzaak.

‘Voorbeelden zijn er bekend van onderscheidene Personen, uit onbeschaafde Volksstammen oorspronkelijk, die, na eenigen tijd in beschaafder kring gewoond en de zeden daarvan overgenomen te hebben, bij hunne oorspronkelijke Volksstammen teruggekeerd, al die aangeleerde beschaafdheid verwierpen, en de oude Landszeden en Gebruiken weder zoo geheel aannamen, alsof zij nimmer den voorvaderlijken grond verlaten en beschaafder zeden gezien, ja zelfs goeddeels aangenomen hadden. - Zeldzamer in de daad is het, dat een aantal Menschen, van beschaafde wereldbewoners oorspronkelijk en onder dezen opgevoed, tot den staat van ruwheid en onbeschaafdheid als 't ware terugkeeren, en eene levenswijze aanvangen en voortzetten, geschikt om hen meer en meer te verwijderen van den staat der Beschaafdheid en de voordeelen daaraan verbonden. - Van dit verschijnsel vinden wij nogtans een allersprekendst voorbeeld in een gedeelte der Bewoneren van Noord-Amerika, die zich daar als Volkplanters hebben nedergezet. Bekend is het, dat deze zich onderscheiden in Kustbewoners, in Binnenlanders, en de zoodanigen, die op de grenzen der onbebouwde Landen wonen, aldaar onder den naam van Back-settlers bekend. - De Heer j. hector st. john, de Amerikanen beschrijvende, in zijne Letters from an American Farmer, schenkt er ons dit lezenswaardig berigt van.’

[p. 679]

Iets zonderlings doet zich op in het leven der zoodanigen, die, in Amerika, in de nabijheid van uitgestrekte bosschen wonen. Het is, als 't ware, met de menschen, even als met de planten en dieren, die opwassen en leven door bosschen omringd. Zij verschillen geheel en al van die in wijduitgestrekte bebouwde vlakten wonen. In of nabij de bosschen zich onthoudende, worden hunne bedrijven geregeld door het wilde in de nabuurschap. De hartenbeesten eten hun graan, de wolven rigten slagting onder hunne schapen aan, de beeren dooden hunne varkens, de vossen maken zich het gevogelte ten buit.

Van zoo vele en velerlei vijanden, dag op dag, omringd, is het zeer eigenaardig, dat de bewoners dier streken den snaphaan vaardig ter hand vatten, op deze dieren loeren, en met het doodelijk lood er vele treffen. Met op deze wijze hunnen eigendom te verdedigen, worden zij welhaast afgerigte jagers: en eenmaal jagers geworden, zeggen zij den ploeg vaarwel. De jagt en de hebbelijkheid daarvan maakt hen woest, somber, ongezellig: een jager behoeft geen buurman; hij haat en schuwt hem veeleer, dewijl hij in hem een' mededinger vreest. Binnen korten tijd doen de voordeelen, op de jagt in de bosschen behaald, hun den akkerärbeid verwaarloozen. Zij laten het aankomen op de natuurlijke vruchtbaarheid van den grond, en doen weinig. Onbezorgd in het beschutten van dat weinige, ligt het bloot voor vernieling. Zij zijn niet bij huis, om op te passen. De behoefte vermeerdert; en om die te vervullen, wordt de jagt hun éénig bedrijf.

Deze nieuwe levenswijze brengt eerlang geheel andere zeden te wege, welke als 't ware ingeënt worden op de kinderen, en in eene soort van ongeregeldheid veraarden, welker indrukken onuitwischbaar zijn. De zeden der Indiaansche Inboorlingen zijn achtenswaardig, met die dezer Europeanen vergeleken. Hunne Vrouwen en Kinderen brengen de dagen door in luije werkeloosheid, en, geene bepaalde oogmerken hebbende, valt het ligt te ramen, welk eene opvoeding het kroost ontvangt. De Kinderen hebben geen ander voorbeeld dan dat der Ouderen; zij groeijen op tot een vermengd geslacht, half beschaafd, half wild, uitgenomen dan, wanneer de gun-

[p. 680]

stige natuur de overhand bekome en zucht tot eene beschaafder levenswijze, waarvan zij niet gansch onkundig kunnen blijven, inboezeme. - Bij dit alles komt hunne afgescheidene en eenzame levenswijze. In de daad, men kan zich naauwelijks verbeelden, welk eene nadeelige uitwerking op de zeden het wonen op zoo groote afstanden hebbe. Men stelle zich voor oogen een der verstafgelegene, nog niet of naauwelijks ontgonnen landen, bewoond door Europeanen, die geene genoegzame mate van kundigheden bezitten, om den landbouw met vrucht aan te vangen en met ijver door te zetten, - Europeanen, die, zoo even het dwangjuk der Overheersching ontkomen, en de vrees voor strenge Plakkaten ontvlugt, in de volle vrijheid der bosschen wonen. Deze schielijke verandering moet op de meesten, en inzonderheid op dit slag van lieden, eene groote uitwerking baren. Het eten van veel wild, wat men er ook van denke, heeft een blijkbaren invloed op de geäardheid. - Zij derven eene plaats, geschikt om ter openbare Godsdienstoefening bijeen te komen: wat eene kleine maatschappij hun zou kunnen verleenen, is hun ontzegd. De zamenkomsten op Zondag, om van de Godsdienstige voordeelen, daaruit te trekken, niet te spreken, zouden het hare bijdragen tot geschiktheid en zindelijkheid in het voorkomen. Het is overzulks geheel niet te bevreemden, dat menschen, in dien toestand, verbasteren; het is eer te verwonderen, dat het niet nog slimmer is.

Doch de Moravische Broeders en de Kwakers maken eene uitzondering op 't geen ik dusverre aanvoerde. De eerstgemelden zetten zich nimmer als op zichzelven wonende neder; het is eene Volkplanting van de Societeit, welke uittrekt; zij nemen hunne gewoonten, hunnen Godsdienst, en regelen van welvoegelijkheid mede. De Kwakers gaan langzaam te werk; zij stellen zich in staat om de benoodigdheden te koopen, 't welk veel voordeels aanbrengt, daar tusschentijds het land van de eerste ruwheid gezuiverd wordt.

Halve Landbouwers, halve Jagers maken reeds een slecht volk uit; maar zij, die geheel en al tot den staat van jagers zijn afgedaald, het allerslechtste. Als oude landbouwers en nieuwe boschbewoners, als Europeanen van herkomst, en door de levenswijze in Indianen herschapen, hebben zij de ondeugden van beiden; zij nemen de ligtgeraaktheid en woestheid der Inboorlingen

[p. 681]

aan, zonder iets over te nemen van dezer goedaardigheid en vlijtbetoon, als zij t'huis zijn. Indien de zeden door den landbouw niet verfijnd worden, zij krijgen iets eenvoudigs en onbeleedigends: alle onze behoeften worden er door bevredigd; onze tijd verdeelt zich tusschen arbeid en rust, en laat geene vakken open tot het plegen van misdrijven. Jagers kennen geene andere tijdsverdeeling, dan de vermoeijenissen van de jagt, de ledigheid der ruste, of de overgegevenheid aan vraat- en zwelgzucht. De jagt is een ongebonden ledig leven; en wanneer dezelve niet altoos goede geäardheden bederft, zal dezelve, als het ongelukkig slaagt, tot gebrek en behoefte leiden; en deze strekken ten rampzaligen prikkel tot onregtvaardigheid en roof, maar al te zeer eigen aan behoeftigen. Welk eene heillooze afdaling!

Na deze ontvouwing der uitwerkselen, welke de gevolgen zijn van het leven in de bosschen, vraag ik, of wij ons niet ijdelijk streelen met de hoop om de Indianen te bekeeren? Wij mogten liever een begin maken met onze eigene Volksgenooten terug te brengen tot een geregeld Christelijk leven. Dan de zachte toonen der Christelijke Leere zouden verloren gaan in deze onafmetelijke bosschen. Menschen, zoo ongelukkig geplaatst, zijn niet geschikt om hare gunstrijke leeringen te ontvangen; het ontbreekt hen aan kerken, aan leeraren. Waarlijk, zoo ras de menschen ophouden t'huis te blijven, en beginnen een zwervend leven te leiden, zij zullen, zij mogen blanken of kleurigen wezen, ophouden Leerlingen van dien Godsdienst te zijn.

Ten slotte moet ik, om regtvaardig te wezen, hier bijvoegen, dat niet allen, die zich op dezen verwijderenden afstand bevinden, naar die verkeerde beginsels te werk gaan, of tot dezelfde verbastering vervallen. Eenige Familien voeren met zich daar henen al de geregeldheid van gedrag, al de zuiverheid van zeden, al den eerbied voor den Godsdienst: doch deze zijn in kleinen getale, en de medeslepende kracht des voorbeelds wordt bij wijlen onwederstaanbaar gevonden. Zelfs onder dezen, die de grenzen der onbebouwde Landen bewonen, is de verbastering meerder of minder, naar gelange van het Volk of het Landschap, waartoe zij behooren. - Gebeurt het, dat de derwaarts trekkenden eenige rijke gronden en vlakten ontdekken, dezen zullen den landbouw boven de jagt stellen, en zich tot den akkerärbeid

[p. 682]

bepalen: dan men bevroedt gereedelijk, dat zelfs de bewoners van deze voor den akkerbouw gunstige streken eene groote mate van boerschheid en zelfzoekendheid aannemen.