Vaderlandsche letteroefeningen. Jaargang 1809

[p. 669]

Mengelwerk, tot fraaije letteren, kunsten en wetenschappen, betrekkelijk.

Iets over Matth. XXI:36.

πάλιν ἀπέςειλεν ἄλλους δούλους πλειόνας των πϱωτων.

In het laatste Stuk van dit Maandwerk, 't welk in het voorgaande Jaar het licht zag, las ik met genoegen de aanmerkingen van den Weleerw. goedkoop ter opheldering dezer woorden, en 's mans verklaring van πλειόνας τῶν πϱωτων, meerder in waardigheid, is, mijns inziens, de ware; men behoeft dan geene invulling, en de opklimming is schoon.

Het zoude den Weleerw. goedkoop verwonderen, zoo nergens deze zijne opmerking te vinden ware; ofschoon alle de Schriftverklaarders, door zijn Weleerw. ingezien, aan eene meerderheid in getal denken. - Deze aanteekening deed mij eens rondzien, en ik bemerkte dat sommigen der Ouden niet geheel vreemd waren van de aangevoerde meening. C. vitringa, in zijne Verklaring van de Ev Parab., vertaald door d'outrein, Amst. 1715, bl. 438, schreef: ‘De gantsche gelegentheid van den samenhang eischt, dat we hier soodanige dienstknegten verstaan, die naast syn voorgegaan voor de komste van Christus in het vleesch, die gesonden syn, eer de Sone Gods zelfs gesonden is. Onder welke dienstknegten egter een voorname dienstknegt is geweest, die, namentlyk, die bestempelt is met den naam van eenen anderen. Dese nu konnen geene andere syn dan Johannes de Dooper ende syne discipelen, welke hy in grooten getale gehad heeft,’ enz. - Verder: ‘I. Johannes was een dienstknegt Gods by uitnementheid, dat is hy was een profeet, Matth. XI:9. II. Hy was ook een ander dienstknegt Gods, want hy was niet alleen grooter dan alle de andere profeten, maar hy is ook lang na de andere profeten geopenbaart,’ enz. -

[p. 670]

J. huysinga, Verklaringe van 't Ev. van Matth., Amst. en Utr. 1739. 3 D. bl. 649, teekent bij dit vers aan: ‘Van een andere Rang, met een ander woord en bevel.’ - P. doddridge, in den Huisuitlegger des N.T. Amst. 1771. 2 D. 3 St. bl. 908, omschreef deze woorden: ‘meerder in getal en van hooger rang en bediening dan de eerste.’

Met opzet schreef ik, dat sommigen niet geheel vreemd waren van de gedachte, welke door goedkoop is voorgesreld; vitringa toch laat er in de aangehaalde plaats op volgen: ‘De discipelen van Johannes zyn meer (in getal) geweest, dan de eerste.’ Huysinga voegt er bij: ‘en meerdere dan de vorige, te weten Joannes den Doper, en zijne, gelijk ook Christi discipelen,’ enz. Dit, bij van een anderen rang gevoegd, doet aan het getal en niet zoo zeer aan waardigheid denken. Doddridge schreef met ronde woorden: ‘meerder in getal.’

De Ouden kwamen dan niet verder, en lieten het bij dien wenk, of zij vereenigden veeleer den rang met het getal; de nieuwere Schriftverklaarders behielden doorgaans het getal, en gaven aan hetzelve boven de waardigheid den voorrang. Van vloten geeft: ‘hij zond een grooter getal van bedienden.’ Van hamelsveld en stronck, gene in zijne Overzetting, deze in de Geschiedenis van Jezus naar de 4 Evang., lezen: in meerder aantal, meer in getale. En in zoo verre is de gedachte van den Weleerw. goedkoop, zoo als hij die voorgesteld heeft, nieuw, eenvoudig schoon, en, blijkens de Geschiedenis, volkomen waar.