Vaderlandsche letteroefeningen. Jaargang 1809

Hassan-Ben-Aioub's uiterste wil.

Hassan-ben-aioub, een zeer rijk Burger van Balsora, een Weduwenaar zonder kinderen, door eene gevaarlijke ziekte aangetast, bespeurde dat zijn einde vast naderde. Verscheidene Vrienden, die hem kwamen bezoeken, gaf hij zijn oogmerk te verstaan, om terstond den Cadi te laten halen, en aan dezen zijnen Uitersten Wil over te leveren.

Een hunner, met name agib, onderhield hem teederlijk wegens dit besluit, door hem vreemd en voorbarig geheeten. ‘Niet te min, mijn dierbare hassan,’ liet hij er op volgen, ‘bespeur ik de achtenswaardige beweegreden, waaruit gij handelt. Gij oordeelt het voegelijk, in tijds te beschikken over den Rijkdom, waarmede gij gezegend zijt door 's Hemels over u uitgebreide goedheid; gij vreest, dat dezelve in onwaardige handen zal vallen, en dat, gevolgelijk, het misdadig gebruik, 't geen er van zou gemaakt worden, voor uwe rekening zal komen. Voorzigtige hassan! ik heb niets tegen uw besluit in te brengen. Ik wil zelfs henengaan, om den Cadi, dien gij verlangt, bij u te breugen.’

Agib ging henen, zijne oogen afvegende, schoon hij geen enkelen traan stortte; binnen een half uur was hij met den Cadi terugge. Hassan haalde van onder zijn hoofdkussen een gezegeld Geschrift, zeggende: ‘Licht der Wereld! gij ontvangt uit mijne hand den Uitersten Wil eens stervenden mans. Ik vertrouw denzelven aan de zuivere handen, nooit door omkoopgoud bezoedeld. Wanneer de Engel des Doods mijne Ziel uit de gevangenis mijns Ligchaams zal ontslagen hebben, open dan dit Geschrift, in tegenwoordigheid mijner Bloedverwanten en Vrienden; doch laat er vooral mijn Vriend agib bij tegenwoordig wezen.’

Weinige dagen daarna stierf hassan. Agib haastte zich om bij den Cadi allen te doen komen, die de Overledene gewild had dat bij het openen van zijnen Uitersten Wil zouden tegenwoordig zijn. - De Cadi toonde aan allen het onge-

[p. 571]

schonden zegel, brak het open, en gaf het Geschrift aan zijnen Naib te lezen. 't Zelve was van dezen inhoud:

‘Ik, hassan, Zoon van aioub, Zoon van abdallah, eer ik de Caravansara dezer wereld verlaat, maak door dit Geschrift beschikking op eenige ingebeelde goederen, die ik noch kan bijblijven, noch medenemen.

Mijne Neven daoud en achmet, die mij voorheen mishaagden, heb ik gedreigd, berouw te doen hebben wegens hun gedrag; ik wil thans mijne bedreiging met de daad vervullen, doch op eene geheel andere wijze, dan zij denken en verwachten. Zij zijn jong en los; dan, schoon zij nog losser waren, zij zijn de Zoons van eenen Broeder, die mij beminde, en de Kleinkinderen mijns Vaders. Ik maak overzulks aan hun alles, wat mijn Vader mij heeft nagelaten, en alles, wat ik daar bij gewonnen heb door den zegen des Hemels en mijne vlijt. Indien zij een slecht gebruik maken van mijne nalatenschap, die zonde zij op hun hoofd! Ik laat hun na alles, wat ik door den dood ontruim. Nogtans onder voorwaarde, dat zij getrouwelijk voldoen aan de volgende Besprekingen.

Ik bespreek niets aan arme Dervisen, niets aan Liefdegestichten. Mijne handen, dank zij god! waren altoos vaardig geöpend om behoeftigen te helpen; doch dezelve zijn met mijn dood gesloten. Het is de pligt mijner Erfgenamen, hunne handen te openen. Welk eene verdienste zou het voor mij wezen, aan gode op te offeren 't geen Hij gereed staat mij af te nemen! En in welk een licht moet Hij die nákomende liefdadigheden beschouwen, die, schoon zij den hoogmoed des Erfmakers streelen, niets aan zijnen heblust kosten!

Dat alle mijne Slaven, van den dag mijns stervens af, eene volkomene vrijheid erlangen, te meer verdiend, omdat zij dezelve niet begeerd hebben tot dat zij voor mijn afsterven vreesden. Aan de zoodanigen onder hun, die door ouderdom of zwakheid onbekwaam zijn tot werken, bespreek ik een jaargeld, overeenkomstig met hunne behoeften, hetwelk in geen geval minder mag wezen dan vijftig stukken Gouds. - Voor het overige acht ik hen te zeer, om hunne deugd aan de gevaren der ledigheid bloot te stellen. Zij moeten zichzelven onderhouden, gelijk brave en nuttige Burgets betaamt, door die bedrijven ter hand te slaan, welke ik hun heb laten leeren. Ik bespreek aan elk hunner honderd en vijftig stukken Gouds, om er hunne werkzaamheden mede aan te vangen.

Ik maak aan den Emir mansour mijn Arabisch Paard met deszelfs geslachtboom en het kostelijke tuig met paarlen van Mahrem. - Ik maak aan molla saheb mijn gouden schrijflessenaar, en aan diens Broeder, den Iman, den ouden

[p. 572]

Koran, met gouden letteren geschreven op blaauw pergament: men wil, dat het dezelfde is, waaruit de Calif omar elken vrijdag voor de Vergadering in de groote Moskee las. - Behalve dit Boek maak ik aan den Philosooph amrou de geheele Boekerij, welke hij voor mij verzamelde. Ik weet, dat hij een liefhebber van Boeken is, en dat hij beter een goed nieuw Boek kan schrijven, dan goede oude koopen: hij bezitte daarom alle mijne nagelatene Boeken; doch op deze uitdrukkelijke voorwaarde, dat hij eerst de duizend stukken Gouds, welke ik, twintig jaren geleden, hem te vergeefs wilde doen aannemen, ontvange. Indien hij volharde deze mijne laatste Vriendschapsproeve te weigeren, verzaak ik de zijne van dit oogenblik, en verzoek hun, die ons beiden kenden, mijne gehoonde nagedachtenis te wreken, door zich te onthouden van allen ommegang met dien onredelijken Wijsgeer.

Ik zal, denk ik, zoo veel moeite niet hebben, om mijnen Vriend agib over te halen, iets te mijner gedachtenisse te ontvangen. Wat ben ik mijnen dierbaren agib niet al verschuldigd! Hij verbond zich aan mij, zonder acht te geven of ik zijne dienstbetooningen verlangde, zoo ras hij bevond dat ik oud en zwak werd, en heeft mij bij mijn sterven niet verlaten. Hij heeft duizend volkomenheden in mij ontdekt, welke niemand vóór hem in mij ontwaarde, en welke mijzelven onbekend waren. Hij heeft met naauwlettende oogen alle de buitensporigheden mijner Neven nagegaan, daarvan een juist register gehouden en mij overgeleverd, zonder eenige fout over te slaan. - Maar wat zal ik een Vriend, zoo ijverig, zoo dienstvaardig, vergelden? - Ik wil hem dezen kostelijken raad geven, waarmede hij, zoo ik hoop, zijn voordeel zal doen. Doe eene betere keuze in de zoodanigen, die gij wilt bedriegen, en speel nimmer, ô agib! de rol van een Vriend, dan bij een rijk man, die tevens zeer zwak en trotsch is. En geloof mij, gij zult een aantal van de zoodanigen vinden!

Geteekend te Balsora, in 't Jaar van de Hegira 322, op den zesden dag der maand Regeb.

hassan-ben-aioub,

Vereerder van god.’

Hoe vele agibs worden er bijkans overal gevonden! Mogt hun het lot van den Balsoraschen, ter welverdiende straffe, bejegenen!