Vaderlandsche letteroefeningen. Jaargang 1809

Dissertatio medico-therapeutica inauguralis de valde multiplici febrium intermittentium medicatione, speciatim de membrorum majorum circumstrictione, tentaminibus in Nosocomio Academico explorata, pro gradu desensa a Wilhelmo Reinero van Baerle. Traj. ad Rhen. ex offic. O.J. van Paddènburg et J. van Schoonhoven. 1809. pp. 48. 410.

De hier aangekondigde Akademische Verhandeling van den Heer van baerle, over de veelvuldige geneeswijzen der tusschenpoozende Koortsen, in het bijzonder over het binden van grootere leden des ligehaams, door proeven, in het Akademisch Gasthuis te Utrecht in het werk gesteld, verdient de oplettendheid der Geneeskundigen, vooral in eenen tijd, waar men er zich meer bijzonderlijk op heeft toegelegd, om, wegens de duurte van den Koortsbast, andere middelen ter genezing aan te wenden, niet te ontgaan. De binding van grootere leden des ligchaams wordt alzoo als zulk een hulpmiddel, waarvan, voor zoo verre wij weten, in onze taal geene aanwijzing gedaan is, behalve in dit Maaudwerk door den in vele opzigten verdienstelijken Amsterdamschen Geneesheer de lemon, (Letteroeff. voor 1808. bladz. 187 Mengelw.) door den Schrijver meer opzettelijk behandeld en door proefnemingen als heilzaam beschouwd. Nadat zijn Ed., in het Iste Hoofdstuk, over de verschillende en veelvuldige aangeprezene wegen en wijzen ter genezing der tuschenpoozende Koorts, en daarbij over derzelver stoffelijke of middellijke oorzaak en de geneesmiddelen der ziekte zelve, benevens die der meest dringende toevallen, gehandeld, daarbij het voorzigtig, maar tevens zeer heilzaam gebruik der braak- en purgeermiddelen, bijzonder der eersten, aangetoond, en de veelvuldige door onderscheidene Schrijvers opgegevene middelen aangewezen heeft, komt hij,in het IIde Hoofdstuk, tot zijn meer bepaald doel, - de overweging, namelijk, van de genezing der genoemde Koortsen te bewerkstelligen, door de grootere leden des ligchaams te binden, en daarbij de wijze mededeelende, hoedanig deze binding geschieden moet, en welke hare werking zij. Daar Akademische Verhandelingen niet zoo algemeen te bekomen zijn, willen wij, tevens

[p. 670]

ter proeve, hieromtrent des Schrijvers behandeling en verklaring mededeelen. Nadat bij de geneeswijze van den Engelschen Scheepsheelmeester kellie, door middel van tourniquets, die deze bij den aanval der tusschenpoozende Koorts, of kort vóór haar eerste tijdperk, aanwendde, medegedeeld heeft, verzekert de Schrijver, dat sterke linnen doeken genoegzaam dit doel kunnen bereiken, en zelfs de voorkeur verdienen. Heelkundige werktuigen toch boezemen vrees in, en drukken in het tegenwoordige geval de slagaderen, daar het hier alleen op de drukking der aderen aankomt. Wil men nu den zieken aan de genezing door genoemde binding onderwerpen, men drage, indien zulks noodig zij, voor eene geringe buikontlasting zorg, bevelende hem zijn bed te houden en den aanval der Koorts af te wachten. Dat deze aanstaande is, geven de gewone en bij Geneeskundigen bekende verschijnselen te kennen. Nu worden, digt bij den oksel, om een van beide armen, en om de dije van de tegenovergestelde zijde bij de knie, of ook daar, waar men in de afzetting der knie boven de dije de tourniquet gewoon is aan te leggen, de banden zoo sterk toegebonden als de zieke verdragen kan, wel toeziende dat zij niet de dieper dan de aders liggende slagaders drukken, omdat daardoor het doel missen zou. Men behoort wijders deze banden, op zijn minst gedurende zes minuten, soms langer, wel eens een kwartier uurs en langer, indien de Koorts niet eerder wijkt, te laten liggen, en niet eerder weg te nemen. Wanneer men nu zulks, bij herhaalden aanval der koortskoude, zorgvuldig herhaalt, zal men bespeuren, dat deze aanvallen, zoo al niet geheel ophouden, ten minste korter worden en allengs afnemen. Op deze wijze zullen bitter zoutachtige, ligt versterkende, zoogenoemde oplossende of openende middelen de wegneming der Koorts volvoeren.

Om de wijze van werking dezer binding, door den kouden aanval der Koorts te onderdrukken, te verklaren, neemt de Schrijver de theorie van den beroemden fr. hoffmann aan, vaststellende, dat de koude, dat zwaar verschijnsel, waardoor de Koorts haar der natuur vijandig vermogen uitoefent, eenen staat van krampachtige zamentrekking op de oppervlakte des ligchaams daarstelt, waardoor, de huidvaatjes en vezeltjes hevig zamengetrokken zijnde, de toevloed van het bloed naar de grootere vaten met geweld vermeerderd wordt, en het hart in zijn werkvermogen beletten en onderdrukken zou, indien niet het vermogen der natuur door terugwerking en opbruising deze huidkramp ontspande en overwon. Wat doet nu de binding, bij den aanval der koortskoude aangelegd? Daar de aders meer naar buiten of op de oppervlakte des ligchaams gelegen zijn dan de slagaders, wordt door deze huidbinding juist belet, dat het bloed minder in hoeveelheid en min hevig in de grootere aders, die naar het hart loopen, terug vloeit, noch

[p. 671]

met zoo veel moeite het hart zelf overladen, of in te veelvuldige en hevige zamentrekkingen brengen kan; terwijl intusschen de loop van het slagaderlijk bloed uit het hart naar de ledematen vrij blijft.

Zeven Waarnemingen, door binding, in het Akademisch Gasthuis, onder het opzigt van den waardigen van geuns, gedaan, hebben den Schrijver van het nut en den gunstigen uitslag overtuigd, zonder dat hieruit eenige nadeelige gevolgen voor de gezondheid zijn voortgevloeid. - Wij danken den bekwamen Waarnemer voor deze mededeeling, en durven de beproeving van zulk een onschadelijk middel gerust aanbevelen. In Gasten Weeshuizen kon hetzelve vooral ter verdere bevestiging aangewend worden, wel zorg dragende, dat zulks niet dan onder het opzigt van eenen bekwamen Geneesheer geschiede. Wij wenschen, dat Doctor van baerle in zijne geneeskundige loopbaan voorspoedig zijn, en in staat zal gesteld worden om zijne geneeswijze in werking te brengen.