Vaderlandsche letteroefeningen. Jaargang 1809

Lierzang bij gelegenheid van de Invoering van het Wetboek Napoleon, ingerigt voor het Koningrijk Holland. Door Mr. J.M.J. Aansorgh, Advocaat in Overijssel. Te Utrecht, bij de Wed. J. van Terveen en Zoon. 1809. In gr. 8vo. Met het Voorberigt 14 bladz.

Zoo men den Heer aansorgh gelooven mag (en de Man zal het toch wel weten, want hij is Advocaat en dus Regtsgeleerde) moet het er al zeer akelig en verschrikkelijk uitgezien hebben vóór de invoering van het bovengemelde Wetboek.

[p. 648]

Althans in het uur van stillen middernacht (30 van Grasmaand, toen het Wetboek kracht van wet verkreeg) drong den Schrijver een vreemd geluid in de ooren, naar hij meende, een blij gejuich, doch ook gekrijsch en jammerklagt. Aanvankelijk schijnt hij nog te twijfelen, en vraagt:

Hoe, zie 'k een schaar van wreed verdrukten,
Die onder zware kluisters bukten,
Verlost van pijn en banden staan?
Zie 'k hun ontmenschte dwingelanden
Van spijt en woede knarsetanden?
Met vuisten zich voor 't voorhoofd slaan?

Maar spoedig ontdekt hij, dat het geene verbeelding is, en antwoordt:

Ja, de eer der menschheid wordt gewroken,
't Is waarheid, wat mijne oogen zien.

Gods liefde, door uw leed gedreven
ô Menschheid! doet uw' hoop herleven,

Bij 't Wetboek van Napoleon.

Waarbij men in het oog moet houden, dat de Menschheid, wier leed Gods liefde drijft, hier Nederland en het Wetboek Napoleon den Hollandschen Napoleon moet beteekenen.

In het derde couplet wordt Bloeimaand aangesproken, die, volgens den Schrijver, de aarde met gloeijend purper kleurt, en wier komst nooit aan grooter heil werd geboeid; en in het vierde doet de Dichter al aanstonds een klein uitstapje (zeker om zijn onderwerp eens regt grondig te behandelen) tot den eersten Uchtend der Menschheid. Zij, na haar eerste ontwaken, tot meer verlichting opgeleid,

Gevoelde ook nu haar banden slaken,
Bij 't kweeken van Maatschap'lijkheid.

Voorts wordt de lof der Beschaving vermeld. Maar haar scherpe vijl deed ook veel smartelijk treuren ontstaan. Zoo brengt de bliksem zegen aan, hoe zeer hij hooge spitsen velt. Wij meenden, dat de bliksem somwijlen nog al iets meer deed, dan hooge spitsen te vellen; doch het moet hier bij velt blijven, om een rijmwoord te hebben voor den regt dichterlijken regel:

Zoo gaat al 't goed met kwaad verzeld.

[p. 649]

Nu komen de bleeke heerschzucht en de heete gouddorst

En zoo veel andre wangedrochten,
Als die gevreesde Monsters wrochten,
Tot pesten van de Maatschappij, enz.

Vervolgens spreekt de Dichter over de Roomsche Wetten, aangebeden door dweeperij en eigenbaat, met regt geroemd en bestreden. Zij hebben echter zegen aangebragt. Maar zij waren in eene doode taal beschreven, rijk in tegenstrijdigheden, te omslagtig, soms te sijn geweven en ongeschikt voor het Algemeen. De burger bleef in een akelig duister dwalen, enz. De Hr. aansorgh geraakt in vuur over eenigen zijner Ambtsbroeders, die hij monsters noemt, der hel ontrezen, die zich schijnheilig voor Godsdienst buigen, doch in het bedekt de kern uit vleesch en beenderen van weduw en weezen zuigen enz. enz, en roept in verontwaardiging uit:

Beef, onschaamde (onbeschaamde) Regtsgeleerde! enz.

Eindelijk wendt de Dichter zich tot den Koning, houdt eene korte lofspraak op de Wetten, door Hoogstdeszelfs zorg bereid, en besluit met eene opwekking van de onvervalschte Loten, gegroeid aan Batoos edelen stam.

Dit is de korte inhoud van dezen Lierzang. Er komen wel eenige goede coupletten en schoone regels in voor; doch het geheel verheft zich niet boven het middelmatige. En het middelmatige in de poëzij.....

Il est dans tout autre art des degrés differens.
On peut avec honneur remplir les seconds rangs.
Mais dans l'art dangereux de rimer et d'écrire,
Il n'est point de degrés du mediocre au pire.

Dan - wij moesten in het oog houden, dat deze Lierzang slechts als eene proeve van een jong Dichter moest worden aangemerkt... had slechts de Hr. en Mr. aansorgh niet uit het oog verloren, dat hij tot zoodanig eene proeve een onderwerp had behooren te kiezen, hetwelk voor zijne (nog zwakke) dichtvermogens beter berekend was.

Het stuk behoort tot de Gelegenheidsverzen van den dag:

Transeat cum ceteris!