in zoodanig een geschrift verwachten zal. Het behelst, in eenen zeer bevalligen stijl, een uitmuntend wel bewerkt en duidelijk ontwikkeld wijsgeerig gesprek tusschen zekeren Abt dillon en twee zijner vrienden, over God, onsterfelijkheid en deugd, en alzoo over de verhevenste en belangrijkste onderwerpen ter nasporing voor 's menschen geest, omtrent welke de twee genoemde vrienden in dwaling, immers in eene zeer groote onzekerheid verkeerden, waaruit zij zich niet konden redden door hunne overnatuurkundige beginselen; terwijl zij de stellige openbaring der Christenen verwierpen, immers betwijfelden. Geheel dit opstel is zuiver wijsgeerig; en het onderrigt van den Abt dillon brengt hen, op gronden der nieuwere wijsgeerte, tot eene volkomene zekerheid. De Abt had deze zijne gronden van een' ouden ongelukkigen Galeislaaf, hem als eenen Godverzaker voorgedaan, en wien hij tot zijnen dood moest bereiden; in dien tijd, intusschen, was deze toen jonge geestelijke zelf omtrent ieder godsdienstig beginsel in twijfel en onrust, en met zijne wijsgeerte geheel in de war; in den Galeislaaf, den vooronderstelden Godloochenaar, vond hij daarentegen den diepdenkenden, schranderen Wijsgeer, op deze gewigtige waarheden volkomen gerust, en tevens den bij uitstekendheid braven en uitmuntenden Mensch, aan wiens onderrigtingen hij alzoo de rust van zijn volgend leven en zijne hoop op de toekomst mogt dankweten. Geen wonder dat hij dan nu ook van dezen zijnen waardigen leeraar en vriend met zoo veel geestdrift en hartelijkheid spreekt, terwijl hij zijnen vrienden overtuiging en rust bezorgt, door de mededeeling der door dezen Alamontade gelegde wijsgeerige gronden.
Hoezeer wij nu, ten aanzien des Christendoms, een enkel woord en wenk, hier of daar, wel eenigzins anders zouden wenschen, zoo moeten wij echter de lezing en herlezing dezes opstels met al ons hart aanprijzen; doch twijfelen geenszins, of ieder nadenkend Lezer geest meer dan eens zijne volkomene toestemming aan den uitroep van een' der vrienden: De oude slaaf heeft in vele opzigten gelijk: men moet echter zijne woorden twee- of driemaal hooren, om regt in den zin zijner meening te kunnen dringen. En daar wij gaarne erkennen, dat dit geschrift veel kan bijdragen ter wering van twijfelarij en onzekerheid, daar het vaste beginselen aan de hand geeft, waarvan wij de waarde en kracht gevoelen, zoo wenschen wij tevens iederen Schrijver, die aan zijne wijsgeerte genoeg heeft, denzelfden geest van verdraagzaamheid, en eene even rondborstige erkentenis der echte zedelijke waarde van het Christendom. - Voor gewone Romanlezers intusschen is dit boek minder geschikt; zij kunnen gerust het geheele gesprek, en alzoo de eerste helft dezes boekdeels, overslaan; het tweede gedeelte zal hun meer voldoening geven; het behelst de zeer belangrijke geschiedenis van dezen Alamontade,
Auteursrechtvrij