Vaderlandsche letteroefeningen. Jaargang 1809

Karakterschetsen van sommige Personen, voorkomende in de Lijdensgeschiedenis van Jezus, met betrekking tot hunne gezindheden jegens Hem. Door Joan Lodewijk Ewald. Uit het Hoogduitsch. Te Amsterdam, bij J. van der Hey. 1809. In gr. 8vo. 155 Bl.

Al wat van den waardigen ewald komt, is ook onzen Landgenooten welkom: hij treft den juisten toon voor het hart: terwijl hij goede en gezonde denkbeelden aan het verstand verlevendigt, geeft hij ook aan het meest bekende en gewone dikwijls eene zoo onverwachte als doelmatige wending: ook dan, wanneer men, op hetgene hij stellig daar neder schrijft, hier of daar eenige bedenking had, bevalt en overtuigt ons iedere praktische aanwijzing en iedere godsdienstige zedeles; en als wij al hier of daar zijn gevoel een weinig overdreven vonden, zoo roert en treft wederom oogenblikkelijk het ware en goede, de zuivere godsvrucht, tot welker beoefening alles eeniglijk door hem wordt opgemerkt, opgewekt en geleid. Dit klein geschrift zal zijne vrienden onder ons niet minder, dan de overigen, die wij reeds van hem bezitten, bevallen. Predikatien, stukken van predikatien, mag men deze opstellen, des begeerende, noemen. Wij zouden liever zeggen: iedere overdenking levert daartoe overvloedige bouwstoffe. Beschouwing, geschied- en uitlegkundige aanwijzing, in ewald's smaak en naar zijn gevoelen de geschiedenis opgegeven en voorgesteld - dit gaat vooraf; maar het grootste deel is toepassing, en hier vindt ieder godsdienstig hart voedsel, en ieder Christenleeraar treffende wenken. Ziet hier den Inhoud: I. Maria van bethanië. Uitlating der kieschste, schuldelooste liefde. II. Petrus. Ebbe en vloed in de liefde voor Jezus. III. Joan-

[p. 493]

nes. Vertrouwelijkheid en liefdegehoorzaamheid omtrent Jezus. IV. Pilatus. Onverschilligheid omtrent Jezus. V. Judas. Ergernis aan Jezus. VI. Kajafas en de farizeën. Haat tegen Jezus. VII. Het joodsche volk. Wankelmoedigheid omtrent Jezus. Deze korte opgave toont het oogpunt, waaruit hier ieder karakter voornamelijk wordt beschouwd; en in deze dagen vooral moge dit werkje voor velen een nuttig en aangenaam leesboek zijn! Gedachten, als b.v. de volgende, worden voor velen vruchtbaar ten goede!

‘Ook dit verheugt mij, dat Hij (jezus) liefde jegens Hem acht; dat Hij gaarne geliefd werd van de genen, die hem kenden. Het zou mij lang zoo aangenaam niet zijn, als Hij zich enkel als een koel zedemeester getoond; als Hij, b.v. gezegd had: Ik wil niets, dan dat gij deugdzaam en goed zijt, dat gij mijne voorschriften volbrengt, en u naar mijn voorbeeld vormt. Voor het overige is het mij om 't even, wat gij van mijn' persoon gevoelt. Het gaat mij niet aan, of gij ooit aan mij denkt, of niet, of gij naar mij verlangt, of niet, en of gij gaarn iets voor mij doen zoudt - als gij slechts doet, wat ik wil. - Ik zeg: het zou mij niet zoo aangenaam zijn, als Hij dus gesproken had. Want wie niet geliefd wil zijn, wie geen prijs op liefde stelt, dien heeft men ook niet lief. Ik zou dan ook niet zoo gaarn doen hetgeen Hij zegt, omdat Hij, die het mij gezegd heeft, mij minder zou aangaan. Maar Hij is ook niets minder dan zoo; hoe dikwijls men het ons thans wijs wil maken. Waarlijk, in maria kon Hij, bij deze gelegenheid, geen gehoorzamen van zijne geboden hoogschatten; hetgeen zij deed, had Hij immers nooit bevolen. Het zalven op zich zelve kon Hij toch zeker geen goed werk noemen. Dit was toch eene uitgave van 3co zestehalven op zichzelve niet. Hij schatte de liefde tot zijnen persoon, dit aan Hem gehechte, van Hem vervulde hart; Hij achtte den eerbied en de teederheid, uit welke de geheele handeling voortvloeide. En bij zoo vele gelegenheden zeide Hij het immers uitdrukkelijk, dat Hem aan liefde voor zijn persoon gelegen was. Driemaal vraagt hij petrus: - niet: wilt gij mijne geboden gehoorzamen? - maar: “Hebt gij mij lief?” - Haar is veel vergeven,’ zegt Hij van de vertrouwende vrouw, ‘want zij heeft veel lief.’ En tegen zijne leerlingen zegt Hij immers uitdrukkelijk: ‘Wie vader

[p. 494]

of moeder’ - niet: meer gehoorzaamt, maar - ‘meer lief heeft dan mij, die is mijnes niet waardig.’

Eenvoudig en treffend waar vonden wij vooral ook den aanvang van de 5de Overdenking, hoe men ook nu juist zoo verschillend en op even dezelfde wijze jezus beschouwen en beöordeelen zou, en hadden dit tot eene meer uitvoerige proeve voor onze Lezers geschikt; dan ewald is overvloedig bekend: eeniglijk geven wij nog het volgende uit het Voorberigt: ‘De gezindheden der menschen, omtrent jezus, blijven zichzelve, over het geheel genomen, ten allen tijde genoegzaam gelijk. Er zijn altijd meer of minder pilatussen, die onverschillig jegens Hem zijn; joden, die zich, door zulken, die in der tijd den toon geven, voor en tegen Hem laten stemmen; petrussen, die Hem door menschenvrees verloochenen; judassen, die zich aan Hem ergeren; kajafassen, die Hem haten; en joannessen, die Hem liefhebben. - Hetgeen dus van deze gezindheden in de eerste eeuw geldt, dat geldt daarvan ook in de negentiende eeuw, en in alle eeuwen. Hetgeen van deze gezindheden geldt in jeruzalem en palestina, dat geldt daarvan ook in duitschland, zwitserland, holland en overal. - Deze gezindheden zijn, naar jezus uitspraak, ten hoogste gewigtig voor zedelijkheid en Christelijke godsdienstigheid.’ enz.