Vaderlandsche letteroefeningen. Jaargang 1809

[p. 407]

De Koepokinenting, ter verdediging en aanprijzing van dezelve, genees- en zedekundig beschouwd in eene Kerkelijke Redevoering, door C.P. Sander, Leeraar der Evang Luth. Gemeente te Rotterdam. Aldaar, bij J.P. Kraefft en J. Hendrikien. In gr. 8vo.
Redevoering, gehouden op de eerste algemeene Vergadering van het Genootschap ter bevordering der Koepokinenting te Rotterdam, enz. door C.P. Sander, Leeraar, enz. Te Rotterdam, bij J. Hendriksen. In gr. 8vo.

De Eerw. sander kenmerkt zich in deze beide voor ons liggende stukken als een' warmen vriend des menschdoms, door zijnen ijver voor de bevordering der Koepokinenting, en verdient den opregtsten dank voor zijne welgemeende pogingen ter bereiking van dit lofwaardig oogmerk. Het eerste stuk behelst eene geneesen zedekundige beschouwing der Koepokinenting, naar aanleiding van 2 Kon. VIII:10, waar wij het antwoord van Elisa tot Hazaël vinden opgeteekend, rakende de genezing en den dood van den Syrischen Koning Benhadad. Vooraf gaat eene breedvoerige inleiding, waarin de Leeraar, die de natuurlijke inenting der pokken in vorige dagen als eene groote weldaad der Voorzienigheid beschouwd had, zich voor een ijverig voorstander der Koepokinenting verklaart, en uit de nuttigheid dezer uitvindinge eene ongezochte aanleiding neemt, om dezelve op den Christelijken leerstoel aan te prijzen. Na eene voldoende verklaring van den eenigzins duisteren tekst, beschouwt de Leeraar in het eerste deel van zijne Redevoering de Koepokinenting genees- en zedekundig. Hij ontwikkelt, op eene geneeskundige wijze, de voordeelen der natuurlijke inenting boven de natuurlijke pokken; voordeelen, namelijk, ‘ten aanzien van een gunstig tijdstip der inenting, ten aanzien van de gesteldheid der kinderen, ten aanzien van het minder getal pokken, ten aanzien van de mededeeling aan uitwendige deelen, ten aanzien van de gevolgen voor den volgenden leeftijd, en ten aanzien van de meerdere kans, om het leven der kinderen te behouden;’ waarop hij een kort berigt van de uitvinding der Koepokinenting, en van derzelver hoogere voortreffelijkheid,

[p. 408]

laat volgen. - Alles is geoorloofd, wat niet strijdt tegen pligt - de inenting als geneesmiddel is heilzaam, eene weldaad Gods - de Heilige Schrift gebiedt noch verbiedt de Koepokinenting, maar prijst op vele plaatsen de zorge voor de gezondheid des ligchaams aan: deze zijn de denkbeelden, welke in de zedekundige en godsdienstige aanmerkingen over de Koepokinenting ontwikkeld worden. Het tweede deel der Redevoering behelst eene oplossing van de meeste bedenkingen, door bevooroordeelden tegen de Koepokinenting gemaakt; hetzelve is volledig en bondig, en laat niets meer te wenschen over. Eene hartelijke toespraak besluit het geheel. Dit is de korte inhoud van dit geschrift. Ons oordeel over hetzelve? Wij zijn er waarlijk eenigzins mede verlegen, daar wij niet weten, of wij dit stuk als eene Verhandeling, of als eene Leerrede moeten beschouwen. De Schrijver noemt het op den titel eene Kerkelijke Redevoering; doch ieder, die zich juiste begrippen vormt van het wezen eener Christelijke Leerrede, zal met ons moeten erkennen, hoe weinig deze naam voor dit opstel past, waarin het geneeskundige met het godsdienstige zoo wanvoegelijk wordt vermengd. Wij houden het geenszins voor ongepast, om de Koepokinenting, en andere als heilzaam beproefde middelen, op den Christelijken leerstoel aan te prijzen; maar wij keuren slechts de wijze af, waarop zulks in dit geschrift geschiedt. De hier gebezigde geneeskundige bewijzen zijn op zich zelfs voldingend, en zouden in den mond van den Heer sander, als medelid van het Rotterdamsche Genootschap ter bevordering der Koepokinenting, zeer wel hebben gepast; maar zij behooren niet gebruikt te worden op den predikstoel. Wil de Leeraar des Christendoms de Koepokinenting op den kansel aanprijzen, dan moet hij dezelve, als heilzaam geneesmiddel, reeds als bekend veronderstellen, of zich op de ondervinding beroepen. Het is voornamelijk, ja eeniglijk zijne zaak, om dit middel, door de ondervinding als heilzaam beproefd, aan te dringen met godsdienstige beweegredenen, en de gemoedsbezwaren van bevooroordeelden uit den weg te ruimen. Deze zijn de grenzen, welke hij niet mag overschrijden, zonder zich in een vreemd gebied te begeven, waar zijne uitspraken geen gezag meer hebben.

Het tweede stuk van denzelfden Schrijver heeft beter

[p. 409]

houding, dan het eerste. Het is eene Redevoering, gehouden op de eerste algemeene Vergadering van het Rotterdamsche Genootschap ter bevordering der Koepokinenting, strekkende ten bewijze, ‘dat er eens een tijd geweest is, dat men van deze vuile en walgelijke ziekte, namelijk de zoogenoemde Kinderpokken, in ons werelddeel niets wist, en dat er ook eens een tijd kan geboren worden, waarin zij geheel ophoudt (zoo als in Chili, Guinea, St. Helena, Louiziana, Majorea en elders, waar men dezelve reeds voorlange heeft verbannen) of ten minste vooreerst niet meer zoo zeer woedt, of zoo zeer gevaarlijk is.’

De eerste stelling wordt geschiedkundig bewezen, zoo van het oostelijke, als ook van het westelijke gedeelte onzer aarde. Vervolgens toont de Schrijver, dat de oorzaak der pokken, de pokstof, niet in ons bloed, of in de natuur van ons ligchaam zit, noch in de lucht geteeld, maar door aansteking en besmetting voortgeplant wordt. Als het éénige middel ter wering van dit kwaad wordt opgegeven ‘de met pokstof bezwangerde of besmette lucht op een' goeden afstand van de gezonde menschen te houden, en de gezonde buiten alle gemeenschap met de pokzieke te stellen, of, met één woord, gebruik te maken van hetzelfde middel, dat men in de pest gebruikt.’ Hierop volgt de opgave van eenige middelen ter uitroeijing der Kinderziekte, waarvan velen ernstige behartiging verdienen, namelijk, het oprigten van Pokkenhuizen ter bezorging van allen, welke door de natuurlijke pokken zijn aangetast, het noodzaken der Geneeskundigen ter ontdekking van alle pokkenkranken, het afsnijden van alle gemeenschap dezer zieken met gezonden, het verbieden der gewone inenting met kinderpokstof, het vragen van gezondheidspassen, het onderzoeken der binnenloopende schepen, enz.

Naar keurigheid van stijl en taal zoekt men in deze beide stukken te vergeess.