Vaderlandsche letteroefeningen. Jaargang 1809

[p. 349]

Algemeene Vaderlandsche Letter-oefeningen.

Handboek van den Christelijken Catholijken Godsdienst. Om zich zelven en anderen te onderwijzen. Door B. Overberg, Leeraar der Normaalschole te Munster. Uit het Hoogduitsch vertaald door B. Doorenweerd, R.P. te Campen. Te Deventer, bij J.W. Robijns. 1809. In gr. 8vo. XL en 638 bl.

De verbreiding van opgeklaarde begrippen, over den waren aard der Christelijke Leer en het regt gebruik der Heilige Schrift, door Protestansche Godgeleerden, en vele van tijd tot tijd door geleerde en gematigde mannen uitgegevene schriften, daartoe strekkende, hebben, ginds en elders, ook eene aanmerkelijke wending aan de leerwijze van verscheidene Roomsch-Katholijken gegeven. Men heeft met genoegen eenen brentano, thaddaeus, geddes, sailer, oberthur, hug, dereser, natter, schrant en anderen, uit nieuwe Bijbelvertalingen, godgeleerde en uitlegkundige Verhandelingen, Hand- en Leerboeken, en velerlei andere nuttige geschriften, godsdienstige onderwerpen betreffende, van deze zijde leeren kennen. De Eerw. overberg, schoon over 't geheel nog gehecht aan de oude leerwijze, verdient ook onder die genen gerangschikt te worden, die zich op de verbetering van 't openbare volksonderwijs en schoolwezen met loffelijken ijver toeleggen. Veel verwerpelijk ontuig, waarmede dergelijke Leerboeken nog steeds tot walging opgevuld zijn, is hier geheel achtergebleven, een voornaam deel van de Christelijke geloofs- en zedeleer in derzelver ware eenvoudigheid voorgedragen, en over 't geheel de regte leertoon gevat. De Schrijver weet zich naar de vatbaarheid van ongeoefenden wijsselijk te schikken, en de dadelijke beoefening der Godsdienstleer, op eene overredende wijze, aan te prijzen. Hoe veel meer goeds zou de Leeraar der Normaalschool te Munster, in dit voormalige Bisdom, daar hij een uit-

[p. 350]

gestrekten werkkring en veel roem heeft, kunnen stichten, wanneer eenmaal de heldere stralen van meer en meer verspreid licht 's mans edeldenkende ziel beschenen! 't Zal hem daartoe niet aan gelegenheid ontbreken, en dan hopen wij ook, dat hij er de oogen niet voor zal toesluiten.

Men kan 't den Schrijver niet kwalijk nemen, dat hij de Leer der Roomsch-Katholijke Kerk, in de voorname hoofdpunten, getrouw blijft; dat hij geene gedeelten der Kerk in verschillende gezindten, die elkanderen tegenspreken, maar slechts ééne Kerk, wier leden allen in de Leer overeenstemmen, onder één Opperhoofd, erkent; dat er, zijns oordeels, buiten de Kerk geene zaligheid is, ten zij iemand, zonder zijne schuld, buiten de Kerk leve; dat de Kerk de onfeilbare uitlegster is der Heilige Schrift, dat alle hare uitspraken over de Leer onfeilbaar zijn, en dat deze onfeilbaarheid niets lijdt, al zijn de opzieners zeer onwetend en goddeloos; dat in de gewijde Schriften alleen de Leer der Openbaring niet vervat, maar een gedeelte derzelve door overleveringen tot ons gekomen is, van welke de Kerk alleen de bewaarster is; dat Maria, de moeder van Jezus, vrij is geweest van erfzonde, en dat de naam Jezus eene groote kracht heeft. Maar, als de Eerw. overberg beweert, dat, wanneer hij de Leer zijner Kerk niet regt voordraagt, hij er zich niet bij zijne onkatholijke Christelijke Broeders, maar bij zijne Kerk over moet verantwoorden, en dat hij, onder die voorwaarde alleen, aanmerkingen van verschillend denkenden kan aannemen, dan vergt hij in de daad te veel. Daar hij zich toch steeds op 't gezag der Heilige Schrift, tot bewijs van deze en andere leerbegrippen, beroept, behoort 't een ieder vrij te staan, naar vaste, door elk kundig en onbevooroordeeld Roomsch-Katholijken erkende, uitlegregels, te oordeelen, of die bewijzen steek houden. En hoe veel valt dan ook niet op vele bijgebragte bewijzen aan te merken? Welk kenner der Hebreeuwsche taal zal zijne toestemming geven aan de vertaling en uitlegging der Godspraak, Genes. III:15, die de Schrijver in dezer voege overzet: Ik zal vijandschap stellen tusschen u en eene vrouw, tusschen uw zaad en haar zaad, zij zal u den kop vertrappen, en gij zult haren hiel belagen; en er dan deze uitlegging van geeft: ‘Gij, duivel! eenmaal zal eene zekere vrouw, (de allerzalig-

[p. 351]

ste Maagd Maria,) uwe grootste vijandin zijn, want uit deze vrouw zal er Een geboren worden, welke u uwe magt benemen en de menschen weder gelukkig maken zal. Gij zult alle bedenkelijke listen bewerkstelligen, om dit te beletten; maar gij zult het niet kunnen’? Hoe willekeurig wordt uit de woorden van Jezus, Joh. XIV. Ik zal den Vader bidden, en Hij zal u eenen anderen Vertrooster geven, opdat Hij eeuwiglijk bij u blijve, de Geest der waarheid. - Deze zal u alles leeren, en alles ingeven, wat ik u gezegd heb, als bevattende eene belofte niet alleen aan de Apostelen, maar ook aan hunne wettige Opvolgers, de onfeilbaarheid der Kerke afgeleid? Hoe zwak is de grond, waarop 't als ontwijfelbaar wordt aangenomen, dat Petrus tot Opperhoofd der Kerk is aangesteld, uit 't zeggen van Jezus, Joh. XXI:15, weid mijne lammeren, weid mijne schapen, als wij er Hand. XX:28 en 1 Pet. V:1, 2 mede vergelijken? En hebben niet kundige Roomsch-Katholijken zelfs, bij voorb. de geleerde thaddaeus, 't gezegde van Jezus tot Petrus, Matth. XVI:18, Gij zijt Petrus, (dat is een steenrots,) en op deze steenrots zal ik mijne Kerk bouwen, (waaraan ook onze Schrijver nog zoo veel gewigt hecht,) uit de geschiedenis der eerste grondvesting der Christelijke Gemeenre op den vermaarden Pinksterdag beter verklaard? Is 't mogelijk, dat nog in onzen tijd, uit Phil. II:9, 10. Hand. IV:12. XIX:13, wordt beweerd, dat de naam Jezus eene zeer groote kracht heeft, wanneer dezelve met gepasten eerbied en met vertrouwen uitgesproken wordt?

Op de orde, die verre af is van natuurlijk te zijn, zou ook vrij wat aan te merken vallen. Zie hier den inhoud en de orde van het onderwijs voor eerstbeginnenden: ‘Wie de gene is, die ons het leven gegeven heeft, en welke zijne eigenschappen zijn? Waartoe ons God het leven gegeven heeft? Wat God gedaan heeft, om ons tot den hemel te helpen? Schepping van Adam en Eva, hunne ongehoorzaamheid, belofte eenes Heilands. Geboorte des Heilands, vrome jeugd, openbaar Leeraarambt. Lijden, begrafenis, verrijzenis, hemelvaart. Zending des H. Geestes. De allerheiligste Drieëenigheid. Wat God nog dagelijks tot ons hell doet en doen zal. De Apostelijke Geloofsbelijdenis. Wat wij zelve moeten doen, om tot het eeuwige leven te geraken. Van het geloof, de hope en liefde. De heilige tien Gebo-

[p. 352]

den Gods. Van de vijf Geboden der Heilige Kerk. Van het Gebed; korte uitlegging van het Onze Vader. Van de Heilige Sacramenten; van het Doopsel. Van de Boetvaardigheid en het Sacrament der Biecht.’

't Geheele Werk, waarvan reeds in 1804 te Munster een derde druk is te voorschijn getreden, bestaat uit drie Deelen, waarvan dit slechts het eerste uitmaakt. Vooraf gaat een Onderrigt over de wijze van onderwijs voor jonge Geestelijken, bl. 1-204. Waarop dan volgt de reeds genoemde Leiddraad, of inhoud en orde van het onderwijs voor eerstbeginnenden, bl. 205-312. En hierop weder een tweede Leiddraad van onderrigt voor meer gevorderden, bl. 313-638.