Vaderlandsche letteroefeningen. Jaargang 1809

Belang van Gelderland, Utrecht en Holland, bij het afsluiten van de Lek, en Geschiedenis van die Rivier, hare geringe oorsprong, volgende vergrooting, loop, bedijking, overstroomingen, tegenwoordige gesteldheid enz. door Adr. Stolker. Te Leyden, bij D. du Mortier en Zoon. 1809. In gr. 8vo.

Op eenen tijd, wanneer jammerlijke overstroomingen het denkbeeld verlevendigen der gevaren, waaraan zes der voornaamste Departementen onzes Rijks bij voortduring onderhevig zijn, wanneer belang, vitlust en onkunde de vereerendste outwerpen van den Koning, reeds bij deszelfs komst tot den troon tot 's Lands behoud geopperd en aangedrongen, bij aanhoudendheid in een verkeerd licht plaatsen, en de gemoederen, in plaatse van tot zulk eene grootsche taak aangevuurd en vereenigd te worden, zoo openlijk als in het geheim, tot de ongunstigste oordeelvellingen worden opgewiegd: op zulk een tijdstip is een woord, van pas gesproken, het offer der zuivere vaderlandsmin. Als zoodanig juicht de Recensent met geheel zijn hart toe de poging van den Heer stolker, in de hier boven aangekondigde voordragt. Hij stelt, namelijk, zeer overtuigend voor de schromelijkste onheilen, die uit den tegenwoordigen toestand van de rivier de Lek te vreezen zijn bij ijsgang of ongemeene zwelling der Bovenrivieren, wanneer niet hierin bij tijds voorzien, en wel bepaaldelijk des Konings ontwerp, om de genoemde rivier af te sluiten, gevolgd wordt. Zonder zich te mengen in het regtstreeksche onderzoek, waar ter plaatse deze afsluiting zoude behooren te geschieden, om de Betuw en het Sticht te gelijk te beveiligen, waaromtrent hij alleenlijk eenige wenken mededeelt, staat hij voornamelijk stil op de aanwezige gevaren, en wel met dat gevolg, dat zijne schets ons duidelijk aanwijst, dat, in geval van geene spoedige voorziening, niet minder dan 279,920 Morgens, in de

[p. 336]

Departementen Utrecht en Holland alleen, aan de oogenschijnlijkste overstroomingen van 12 voeten en meer, en alzoo inderdaad aan verwoesting zijn blootgesteld. Eene geschiedenis van de rivier de Lek, hierbij gevoegd, is door hare naauwkeurigheid van eene ongemeene waarde, en wijst de oorzaken, reeds te voren opgegeven, duidelijk aan, als gelegen in de tallooze bogten, met eene zeer ongelijke wijdte, diepte en ondiepte, bij de verhooging der bedden, in het aanleggen van hoofden, dammen en kribben tot behoud van aangewonnene uiterwaarden, en in de ongenoegzaamheid der dijken, om het kwaad te weren: welke oorzaken, niet wel zonder de geduchtste kosten, en dan nog altijd met een onzeker uitzigt, zijnde weg te nemen, dan ook natuurlijkerwijze eenen buitengewonen maatregel vorderen.

Deze Verhandeling laat geene korte mededeeling van haren belangrijken inhoud toe. Zij bedraagt, met een paar gewigtige Bijlagen, slechts 66 bladzijden: zij is duidelijk geschreven, en verdient, om haar belang, in handen te zijn van ieder, wien de toestand des Lands, en zijn eigen ontegensprekelijk gevaar, ter harte gaan; zij draagt, met alle de nederige erkentenis van des Schrijvers bepaalde kennis, alle blijken van oplettendheid en kunde omtrent dit allergewigtigst onderwerp, zoodanig zelfs, dat wij oordeelen den Schrijver uitdrukkelijk te moeten uitnoodigen tot verdere beschouwingen en derzelver mededeeling, hetzij in openbare geschriften of wel aan den Waterstaat zelf, welks centrale inrigting door hem in deszelfs ware licht en nuttigheid wordt voorgesteld, en die, des houden wij ons verzekerd, alle inlichtingen te dezen opzigte met eene dankbare goedkeuring zal ontvangen. Hartelijk althans verlangt de Recensent, dat deze Verhandeling zal medewerken, om alle Hollanders te vereenigen tot éénen goedwilligen geest, ter ondersteuninge van des Konings volijverige pogingen tot behoud des Lands, waardig de nagedachtenis onzer Vaderen, die bijkans alle onze gewesten aan moeras, aan zee en stroomen ontwoekerden.