Vaderlandsche letteroefeningen. Jaargang 1809

Dorus, of het Wonderkind, eene Nosokomische Geestvrucht, voorgelezen in het Gezelschap Doctrina et Amicitia, en op nog drie andere plaatsen, door A. Fokke, Simonsz. IIde Stukje. Met eene Plaat. Te Amst. bij J. van der Hey. 1808. In gr. 8vo. 72 Bl.

Het schijnt dan toch de Schrijver geeft ons hier grootendeels den loop zijner denkbeelden gedurende zijne ziekte; in eene Narede gaf hij zich nu opzettelijk de moeite, om uit den aard eener Galkoorts reden te geven van deze zijne Verhandeling, en den gang zijner verbeelding na te sporen en op te lossen; en het Wonderkind, ons reeds uit het eerste Stukje bekend, blijkt dan nu te zijn de Genius van het gezond verstand, die hier in de gedaante van een stovenzetter, een oud vrouwtje, en van Rector eener publieke school, eene rol speelt, ja ook als Ds. Pictor, Ds. Polyhistor, Ds. Plat, Ds. Profundus, en Ds. Goedberaad, successivelijk op den kansel zijne gaven hooren laat. Dit deel des opstels van den reconvalescerenden Schrijver uit eene zware galzickte, of liever van den Schrijver, die zijne denkbeelden, welke hij gedurende deze ziekte had, verhaalt, raakt alzoo de openbare godsdienstige Redevoeringen der Geestelijkheid; en in de Inleiding ontvangen wij de verzekering, dat dit opstel indedaad eene der vruchten van 's mans langdurig ziekbed geweest is, en dat dus louter ernst, hooge en bezadigde ernst daarin heerscht, en dat hetgene een onwilligen lach zou kunnen opwekken, niet aan 's mans bedoeling, maar aan het dikwijls in het leven ook bij de ernstigste hande-

[p. 87]

lingen voorkomend contrast der menschelijke verrigtingen en zamenloop van omstandigheden is toe te schrijven. Naar het ons voorkomt, zal hetgene dit opstel leerzaams bevat hier op neêrkomen: ‘het is volkomen hetzelfde, op welk eene wijze het goede (op den Christelijken leerstoel) geleerd worde, als men het slechts zoo voordrage, dat de Toehoorders het aannemen.’ In zoo ver deze stelling waarheid bevat, is zij in ons oog niet nieuw, en in zoo ver zij iets nieuws leert, is zij onwaarachtig, naar ons inzien; immers als men daaruit, met dezen Heer Genius van het Gezond Verstand, besluit, dat alle de straks genoemde Predikanten, welker personen zijn Ed. vertoond had, even goed predikten, en geen hunner anders konde en moest prediken, zoo verzoeken wij de vrijheid hierin van zijn Ed. te mogen verschillen, daar hun wel Eerw. zeer Gel. allen, in ons oog, eene wel broederlijke, maar toch zeer ernstige correctie voor 't minst verdiend hadden. Dan men leze, zegt de Schrijver, dit geheele Stukje, ten einde toe, door, alvorens eenig beslissend oordeel over hetzelve te vellen. Wij hebben het gedaan; maar ons oordeel is den Lezer geene wet, en wij gunnen hem dit vermaak.

Een boek zonder ongelijkheden in spelling, is (volgens het Voorberigt) een gewrocht van bestendige rust en ruime omstandigheden. Uit respect voor des Schrijvers meer dan dertigjarige ondervinding, die hem dit geleerd heeft, maken wij hierop geene remarque, en vergenoegen ons met te zeggen, dat het althans geen gewrocht van eene Galkoorts is.