Vaderlandsche letteroefeningen. Jaargang 1809

Het ongegronde van sommige vooroorde(e)len tegen de Gereformeerde Kerk, derzelver Leere, Leerwijze, Leden; en Inrich(g)ting; aangewezen in Gesprekken. Te Leeuwarden, bij P. Wiarda. 1808. In gr. 8vo. 307 Bl.

Men ziet, uit de Voorrede, dat dit geschrift zijn oorsprong verschuldigd is aan de verkeering van een warm voorstander van 't Genootschap der Hervormden met een verstandig en zelfdenkend Lid van de Gemeente der Doopsgezinden, en aan gesprekken door dezen met elkanderen gehouden. Deze, vol weetlust zijnde, sprak gaarne over godsdienstige onderwerpen met verschillende leden der Gereformeerde Gemeente, en ging bij dezelve een tijdlang veel ter kerke. De Gemeente vervolgens, zoo 't schijnt, van Leeraar veranderd zijnde, vond hij daarin dat genoegen niet meer, en werd te meer tegen de leerwijze van dit Kerkgenootschap ingenomen, naar-

[p. 50]

mate hij nu meer bekend werd met de schriften der oude Remonstranten, die omtrent den tijd van 't Dordsche Synode geleefd hebben, en in de toen plaats gehad hebbende twisten zijn ingewikkeld geweest. Dit gaf aanleiding tot onderhandelingen met den ons onbekenden Schrijver van deze Apologie der Gereformeerden, die, 't wezenlijke daarvan telkens opgeschreven hebbende, nu, door 't zelve in druk te geven, ook nog wel bij anderen eenig nut hoopt te stichten, zoo wel onder de Hervormden, als bij anderen, die zich van hun blijven afscheiden. 't Ontbreekt toch niet aan de zulken, die, ofschoon zij de belijdenis der Hervormden, waarin zij opgevoed zijn, en die hun over 't geheel nog meest behaagt, toegedaan blijven, echter sommige leerstukken, zoo als die meestal voorgedragen worden, niet gemakkelijk kunnen verduwen, en men vindt ook daarentegen onder hun nog zeer vele stijfzinnige voorstanders van zoodanige voordragt, die voorheen algemeenen ingang vond, maar in den tegenwoordigen tijd bij verstandige lieden minder goedgekeurd wordt.

't Goede oogmerk van den Schrijver, om de beste verdediging van 't leerstelsel der Gereformeerden, 't welk hij, uit overtuiging, voor 't meest gegronde houdt, te vervaardigen, straalt in alles duidelijk door. Beminnelijk is de gematigdheid, waarmede hij over anders denkenden oordeelt, en niet minder loffelijk de toegevendheid, die hij aan den dag legt, omtrent 't geen hij openhartig erkent in zijn Kerkgenootschap nog verbetering te vereischen. Als men dan nu alles zoo inziet, zoo veel, als tot de hoofdzaak niet behoorende, wegwerpt, of min belangrijk rekent, en zich alleen van zulke met gezond verstand gekozene bewijsredenen bedient, voor 't geen men evenwel in onderscheiding van anderen aanneemt, dan moet er in de daad veel van de vrij algemeene vooroordeelen tegen de leer, leerwijze en inrigting van 't Gereformeerde Kerkgenootschap wegvallen, en dan ontvangt bij den onpartijdigen Lezer de aangename hoop, dat eenmaal de middelmuur der afscheiding geheel zal weggenomen zijn, vrij wat voedsel.

De onderwerpen der Gesprekken zijn de volgende: De Leer der Voorverordinering, der Voldoening, der Verdorvenheid, der Onmagt, de Kinderdoop, de Predikwijze in de Gereformeerde Kerk, de Vromen, de Onverdraagzaamheid in de Gereformeerde Kerk, en de Formulieren.