Vaderlandsche letteroefeningen. Jaargang 1808

[p. 677]

Iets, tot regt verstand van Matth. XXI:36.

Wederom zond hij andere dienstknechten, meer (in het getal) dan de eersten; en zij deden hun desgelijks.

Het regt verstand van de beelden en teekeningen, waarvan jezus zich bediende, om zijnen leerlingen de verborgenheden van zijn Rijk, en zijnen hoorderen hunnen pligt of hun gedrag en toekomstig lot voor te stellen, is ook dan aangenaam, wanneer slechts één trek, die het derde van vergelijking en zijne bedoeling in zich bevat, genoegzaam is, om wel begrepen te worden.

Vooral is het noodig, in die Gelijkenissen, welke eene bijna geheele overbrenging toelaten, elken trek derzelven wel te verstaan, ten einde in de overbrenging niet te dwalen, of slechts voor sieraad aan te zien hetgene bedoeling heeft.

Onder die Gelijkenissen, welker verschillende trekken voor overbrenging vatbaar zijn, behoort ook die schoone Gelijkenis, matth. XXI:33-41, waarvoor de stoffe door jezus reeds uit jez. V:1-6 ontleend kan zijn, en waarvan trekken in ps. LXXX voorkomen.

Vs. 36 trok derhalve mijne aandacht tot zich, en het kwam mij der moeite waardig voor, te onderzoeken, of de verklaring, die onze vertaling door invulling van de woorden, in getal, aan πλειωνας των πρωτων geeft, de regte zij?

Natuurlijk moeten wij bij de aandachtige overweging van dezen trek in de teekening vragen: waartoe meer dienstknechten in getal gezonden? daar toch de eigenaar zijne pachters niet met geweld tot hunnen pligt wilde brengen, gelijk uit de voortgezette pogingen in het zenden van zijnen Zoon blijkt.

Het kwam mij dus voor, dat het beter ware, eene andere verklaring aan πλειωνας τῶν πρωων te geven, en wel die van meerder, hooger in rang, voortreffelijker. In die beteekenis komt het woord meermalen voor; men denke onder vele plaatsen slechts aan Hoofdst. VI:25. Is het leven niet meer (niet waardiger) dan het voedsel? en her ligchaam dan de kleeding?

[p. 678]

Deze trek vertoont ons dan aan de eene zijde den rijkdom en het aanzien van dien eigenaar des wijngaards, als hebbende niet alleen vele bedienden, maar zelfs van onderscheiden rang: zoodat sommigen slechts gemeene slaven waren, anderen echter als opzieners boven hen verheven; mogelijk anderen nog bepaaldelijk tot huisselijke diensten geschikt, en met een bijzonder vertrouwen vereerd. Terwijl wij aan den anderen kant uit dezen trek zien, waaraan die goedaardige eigenaar de behandeling, het eerste gezantschap aangedaan, toeschreef: namelijk aan wantrouwen aan de echtheid der bezending - aan het denkbeeld, dat die eischers der pacht trouwelooze wegloopers mogten zijn, die den naam des eigenaars misbruikten, om zich met die te betalen pacht te verrijken.

Eene bezending van bedienden van hooger rang was dan geschikt, om dien twijfel voor te komen, en tevens zulk eene behandeling van dezelve. En daar ook deze niet beter bejegend werden, vatten wij nu, waarom hij tot de zending van zijnen Zoon bestuit, met bijvoeging, dien zullen zij ontzien, eerbiedigen als mijnen gezant; naardien omtrent Hem geene verdenking van bedrog kon plaats hebben.

De overbrenging van dezen trek zal dan ook natuurlijker en met de geschiedenis overeenomstiger zijn. Want ook hierin onderscheidt deze Gelijkenis zich van andere, die slechts in zeker derde overgebragt kunnen worden, dat bijna elke trek voor toepassing vatbaar is.

In de overbrenging dan zal de meerderheid van volgende gezanten boven de voorgaanden bestaan in de meer duidelijke ontdekkingen, welke zij mededeelden, omtrent het Koningrijk der Hemelen. In dien zin toch wordt voorzeker joannes de dooper door jezus aangekondigd, als de voortreffelijkste der uit vrouwen geborenen, voor zoo veel hij vroegere Godsgezanten overtrof, in het meer opgehelderd en bepaalder onderrigt, dat hij boven zijne voorgangers, als wegbereider van den Christus, gaf. En in dien zin dus kunnen de Godsgezanten, welke, na den dood van joas, den 8sten Koning over Juda, hebben geleerd en aan het heil des volks gearbeid, beschouwd worden, meerder te zijn, dan hunne voorgangers.

En dan ziet men in de Gelijkenis dezelfde opklim-

[p. 679]

ming als in de handelwijs van God met zijn volk.

Eerst zond de Eigenaar slechts knechten, op zijn hoogst, opzieners over de slaven; vervolgens bedienden van den hoogsten rang, die tot zijn gevolg behoorden en dat uitmaakten; en eindelijk den hoogsten Gezant, dien hij zenden kon - zijn' Zoon. Gelijk zoo ook God trapswijze het plan der verlossing heeft ontwikkeld, en latere Godsgezanten al meer en meer, dan vorigen, konden mededeelen; terwijl eindelijk Hij gezonden werd, die ons zoo den Vader verklaarde, als niemand Hem verklaard heeft, en van wien een joannes de dooper met den diepsten eerbied sprak, als zelve niet waardig zijnde, den schoenriem zijner voeten te ontbinden. Terwijl ook j. christus, als zoodanig, alle Godsgezanten overtrof, zoo in den toon, waarop hij sprak, als door de wonderen, die hij verrigtte, zoo dat alleen boosheid hem kon miskennen en mishandelen; doch waaruit tevens bleek, uit welk een beginsel de mishandeling, vroegeren Godsgezanten aangedaan, was voortgevloeid.

Het verwonderde mij, dat ik bij de Uitleggers, die ik kon raadplegen, deze uitlegging, die mij zoo natuurlijk voorkomt, niet gevonden heb, daar allen aan eene meerderheid in getal denken; ofschoon het mij meer verwonderen zal, zoo nergens deze mijne aanmerking te vinden mogt zijn.

albert goedkoop, Pred.

Zonnemeer,

den 3 December 1808.