Vaderlandsche letteroefeningen. Jaargang 1808

Anecdote van den marquis D'Argens, kamerheer van Frederik den II.

Na den Zevenjarigen Oorlog verkreeg de Marquis met veel moeite verlof, om zijne familie te Aix, in Provence, voor eenige maanden te gaan bezoeken. Intusschen kreeg Koning frederik de groote den inval tot het zamenstellen van een Mandement van Monseigneur den Bisschop van Aix, tegen de Ongeloovigen, die zich Wijsgeeren noemen. Hij deed daarvan afdrukken verspreiden in alle de herbergen, die aan den weg van den Marquis naar Aix gevonden werden. Zoo klaar werd deze in het Mandement aangeduid, dat hij zich niet konde miskennen, en boven anderen in den ban gedaan. Voor het overige was het geschrift kunstig ingerigt; het bezat alle de kenmerken, tot zulk een onderwerp vereischt: een Apostolischen toon, zeer Christelijke aanhalingen van plaatsen, en uitweidingen, meer door ijver ingegeven, dan door bondige redeneringen bekrachtigd. De Marquis werd er duidelijk bedoeld. Groot was zijne spijt deswegens, vooral van wegens zijnen Broeder, eersten Voorzitter van het Parlement van Provence. In zijne gramschap was hij alleenlijk op wraak bedacht; het geschrift had hij gestadig in handen, en sloeg er elk oogenblik zijne oogen in. Eindelijk ontdekte hij op den titel en in de inleiding van het gewaande Manifest, dat de heilige Kerkvoogd, verdediger van den Godsdienst, zediglijk zich den titel gaf van Bisschop, in plaats van Aartsbisschop, aan den zetel van Aix verbonden. Meer behoefde hij niet om de grap en den opsteller te ontdekken. Op eenen luchtigen trant deed hij van zijne ontdekking verslag aan Koning frederik, in eenen brief, waarin hij schreef: ‘dat de Duivel, willende kwaad doen, niet altijd slim genoeg is; dat in dit bijzonder geval deze

[p. 575]

geest der tweedragt had verzuimd, te rade te gaan met den Koninklijken Almanak, een zeer waardig boek, hetwelk in de Hel niet zeer gezien is, aangezien het, zoo als bekend is, naast de heilige boeken de meeste waarheden bevat; dat, indien de Duivel den Koninklijken Almanak had ingezien, hij aldaar zoude gezien hebben, dat de Stad Aix eenen Aartsbisschop heeft, en niet slechts een kleinen Bisschop; dat deze dwaling de onkunde en het werk van den Booze tevens aan den dag leide; dat, wat hem aanging, zoo dra hij zijne hulde aan de voeten van zijne Majesteit zou hebben afgelegd, hij zich zou nederzetten tot het schrijven van eene volledige historische, wijsgeerige en Christelijke verhandeling over de listen en domheid van den boozen geest, en dat, indien het hem al niet gelukte om den Vader der Leugen te doen blozen, hij evenwel het zijne zou bijdragen om de eenvoudige en eerlijke zielen voor zijne strikken te waarschuwen; dat hij intusschen aan het Hof van Rome zoude schrijven, om bij hetzelve deze duivelarij aan te klagen, en appel op de volgende Kerkvergadering te laten aanteekenen, en intusschen te verzoeken, dat dit geschrift der duisternisse naar verdienste met den banbliksem geslagen, en op den Index, of lijst der verbodene boeken, behoorlijk wierd uitgeduid.’