Vaderlandsche letteroefeningen. Jaargang 1808

Sprookjes, Vertellingen en kleine Romans, door A. Lafontaine. 1ste Deel. Te Amsterdam, bij J.S. van Esveldt-Holtrop. In gr. 8vo. 247 Bl.

Niet onaardige Sprookjes: dit Deel geeft er ons drie. 1) De list der Natuur, of List boven list. Hier wordt het van zelve ontwaken en het alvermogende der natuurdrift regt aardig geteekend. Geheel natuurlijk is het verhaal toch niet; een toovergeest speelt de hoofdrol. Doch de jongeling en het meisje bedriegen hem. De liefde is eene natuurdrift; men ziet dit hier met genoegen, en gelooft het ook zonder zoodanige bovennatuurlijke proef! 2) De onschuldige Verleidster. In de daad eene onschuldige, indien zij dan eene verleidster was. Zij verleidde niet, althans niet met opzet; haar ongelukkige bespieder verdient veeleer den naam van verleider. Zij viel.

[p. 526]

En nu verleidt zij hem, maar eeniglijk tot het goede. Hij waande haar dood, en het geweten martelt hem; zij lokt hem tot zich, stelt hem op menige proef, en, daar zij hem harer waardig vindt, schenkt zij hem in zijne nieuwe verloofde zijne vroegere verleide en in hare dochter zijn eigen kind, de wraakgodin, die hem altijd vervolgd had, was verzoend, en hij volkomen gelukkig. Dit verhaal is aandoenlijk. 3) De afgeperste Liefde is het laatste en meest leerzame Sprookje in dit Deel. De Heer schlender is een zonderling wijsgeer; hij verkiest vrouwelijke huisselijke bekwaamheid en deugd in de echtgenoote van zijnen zoon, en spot met hetgene men smaak en beschaving noemt. Zijn zoon, een anders brave jongen, verschilde hierin van zijnen vader wel zeer; er huisvestte in zijne ziel een Ideäal der Goddelijkste schoonheid, en de fraaiste neus was hem niet Grieksch genoeg. Intusschen doet de vader met zijne schoonzuster eene weddingschap, zijn zoon zou te zijnen genoege huwen, uit eigene vrije verkiezing, aan een braaf huisselijk meisje, maar hetwelk dat alles ontbrak, waar de Heer zoon en de beschaasde wereld zoo veel mede op had; in een week of vier zou hij haar dat alles aanbrengen, wat men dan voor het wezenlijke hield, terwijl de Vrouw schoonzuster zeker niet in staat was, om in tien jaren van onze beschaafdste Dames een riekje (dit is de naam van 't meisje) te vormen. En de vader had volkomen gelijk: maar dat nu het grappigst is, door het meisje was ook de oude Dame bedrogen; zij werd door het haar ook onbekende riekje zelve betooverd: eindelijk ook de vader was bedrogen, want het lieve meisje had geklapt, het spelen van de rol was haar te moeijelijk, de zoon wist het al hoe zeer zij verschilde van zijn ideäal, zij had het hem reeds bekend, wat zij ook over de Muzijk gesproken had, zij speelde slechts twee Aria's op de Guitar, zij kende geen meerder Fransch dan een van buiten geleera gesprek, enz.; en echter had de jonge Heer schlender zijnen vader de klucht betaald gezet, door haar in stilte reeds twee maanden vroeger te huwen, dan deze het geraden vond hem omtrent deze Dame van den ton en de wereld, die zoo algemeen bewonderd werd, dien voorslag te doen.

Met den ouden Heer schlender willen wij onze Lezers een weinig bekend maken:

Hij sprak vaardig Fransch, maar alleen in de hoogste noodzakelijkheid; want - zeide hij - dat Duitschers met Duitschers Fransch spreken, is belagchelijk; en dat vreemdelingen tot ons komen, zonder onze taal te willen leeren, is onbeschaamd. - Zijne kleine verzameling van schilderijen trok het oog der kenners: intusschen lachte hij, zoo dikwijls iemand, in eene verhevene verrukking, uren lang over een stuk declameerde. Hij was in Italie geweest, en hield den Vatikaanschen Apollo, als ook de Venus van Medicis voor schoon. Maar wanneer hij

[p. 527]

verhaalde, dat een Engelschman, in Rome, verder niets gezien had, dan den Apollo, en daarop weder naar huis gekeerd was, zonder verder een oog op Rome zelve te vestigen, was hij gewoon er bij te voegen: ‘men heeft meer zotten in de wereld gehad.’

Op het fraaije gezegde van zijnen zoon: ‘de ondergang eener wereld is niets belangrijkers, dan het oprijzen eens molshoops,’ antwoordde hij: ‘in de oogen Gods, hebt gij gelijk, maar hij die spreekt of handelt, als ware hij een God, is een dwaas.’

Maar nu 's mans denkbeelden over de opvoeding onzer Dochters: ‘Beschaving! deze bezit een mensch, die in staat is alle zijne pligten te vervullen. De vrouw moet dus, wanneer zij aanspraak maakt op beschaving, eene goede dochter, eene teedere zuster, eene getrouwe gade, eene vrolijke gezellinne voor haren echtgenoot, eene liefhebbende moeder voor hare kinderen, eene goede huisvrouw voor de oeconomie, en eene vriendelijke waardin voor de gasten zijn.’

‘Tot den cursus van een jong vrouwspersoon behoort tegenwoordig Geögraphie. Ik moet het altijd uitschateren, wanneer ik een klein meisje vraag: wat leert gij, mijn kind? en tot antwoord krijg: Geögraphie. Het is zeker de mode; en dus durft men niet eigenlijk naar het waarom vragen. - Wijl eene vrouw toch iets weten, wijl het verstand gevormd worden moet? - Dat is, als wilde ik eene jonge vrouw in de kunst van sparen onderwijzen, en maakte een begin met de Numismatiek, toonde haar de munten van Athene en Rome, maar leerde haar geenszins de gangbare geldspecien kennen. Zie, het ergert mij in 't geheel niet, dat de meisjes dit alles leeren (want had ik eene dochter, zij leerde dit alles ook;) maar dat zij het leeren om het nimmer te gebruiken! Kijk, zij weten, hoe men sulker maakt, tijst teelt en thee plukt, maar niet hoe men erwten legt, of eene soep kookt. Men berekent haar de inkomsten van den Pruissischen staat, en zij leeren niet hoeveel er tot eene huishouding behoort: zij hooren van zeehandel, van karavanen-wegen, en hebben nooit de fabrijken van hare vaderstad gezien; zij spreken over rafaels kleeding, en kunnen haren vader of haren man geen nachtijapon maken. Kunnen zij nu volkomen een kamisool teekenen, eene sonate trommelen, en honderd woorden Fransch snappen, dan hebben zij eene volkomene opvoeding, die zeker den man, den kinderen, het huisgezin volstrekt geen voordeel aanbrengt, en waardoor noch het verstand eenigzins meer verlicht, noch het hart een weinig warmer geworden is. Maar nu moeten zij nog verder gaan; zij verdiepen zich in eene spitsvindige, buitensporige wijsgeerte, die zij onmo-

[p. 528]

gelijk begrijpen kunnen; worden vrijgeesten in vrouwelijke deugden; bedillen schouwspelen en gedichten, en, wanneer dan de jaren voorbij zijn, waarin een paar schoone lippen elk van hare woorden belangrijk maakt, eindigen zij ten laatste daar mede, dat zij den tijd met kaartspelen dooden.’

‘Het geheele gebied der zedekunde, der menschenkennisse en der schoone kunsten staat der vrouw open: zij moet vermaken, niet onderwijzen willen. De eigenlijke ernstige wetenschappen zou ik mijner dochter verbieden; zij maken slechts verwaand en snapachtig, zonder bevalligheid te geven. Wanneer gij slechts gelooven wildet, hoe kwalijk eene vrouw zich, bij een' verstandig man, aanprijst door de trotsche woorden, die hedendaags in den smaak zijn! - Voor de vrouwen zijn de bloemen der wetenschappen: zij moeten de Gracien zijn, die voor de Muzen kransen vlechten, maar niet de Muzen zelve.’

Maar wij willen niet meer afschrijven; onze beschaafde Lezeressen mogten anders een weinig misnoegd worden. Het hier boven ter hedergestelde moge de onde Heer schlender bij haar verantwoorden!