Vaderlandsche letteroefeningen. Jaargang 1808

Het sterven en weder levendig worden van Wilhelm Tennent, Predikant in Noord-Amerika. Met een naauwkeurig verhaat van hetgeen hij in den schijnbaren staat der afgescheidenheid ondervonden heeft. Eene echte en, door geloofwaardige getuigen, bevestigde Geschiedenis - als eene bijdrage tot de Zielskunde, ter onpartijdige beöordeeling voorgesteld aan alle Geneesheeren en Beoefenaren der Christelijke Wijsbegeerte. Door een Gezelschap Godsdienstvrienden en Letterminnaars te Bazel. (Uit het Hoogduitsch vertaald, en vergeleken met de Engelsche uitgaaf.) Te Amsterdam, bij A.B. Saakes. 1808, In gr. 8vo. 18 Bl.

Een belangrijk of niet belangrijk blaadje, al naar het oogpunt, waaruit men hetzelve beschouwt. De Predikant tennent scheen, na eene langzame verzwakking door de tering, nu nog onverwacht gestorven; alles was tot de begrafenis

[p. 447]

gereed. Dan een jong Geneesheer, zijn bijzonder vriend, wilde zich des anderendaags zelve van zijnen dood overtuigen. Hij ontdekte bij het hart van den vermeenden overledenen eene buitengewone warmte, doch beproefde drie dagen lang te vergeefs alle mogelijke middelen om het leven op te wekken. Echter, zoo als men de kist sluiten zou, opende tennent de oogen, loosde een diepen zucht, en viel aanstonds weder in onmagt. Nu beproefde men op nieuw redmiddelen, met beter gevolg; lang bleef hij zwak, doch binnen een jaar kon hij het bed verlaten en door huis gaan; eindelijk kon hij zijn predikambt weder opvatten, en heeft nog vele jaren lang zijne Gemeente door leer en voorbeeld gesticht.

De Geneesheer houdt voorzeker dit geval, waarvan de echtheid in het Voorberigt genoegzaam schijnt gestaafd, belangrijk, en zou alleen nog meer bijzonderheden en een meer uitvoerig en naauwkeurig verslag wenschen. Zoo gaat het ook den wijsgeerigen waarnemer in opzigt der Zielkunde. Zonderling was het, dat de Heer tennent zijn geheugen geheel verloren had, niets meer wist van zijn vorig leven, den Bijbel niet meer kende, en, even als een kind, het Latijn, ja zelfs het schrijven en lezen weer leeren moest; en even zonderling was het, dat hij, eenen aanmerkelijken tijd daarna, hetzelve op één oogenblik eenigermate terug kreeg; dat sints dien tijd zijne herinnering weder langzaam geregeld begon te werken, en hij dezelfde schrandere, geleerde man werd, die hij te voren was. Ook hier verlangde men zeker een meer omstandig en gebijzonderd verslag. Uit deze oogpunten intusschen rekenen wij dit blaadje niet onbelangrijk. Maar in zoo ver men door hetzelve eenige nadere inlichting verwachten mogt omtrent den afgescheiden staat onzer ziele na den dood, is het van geene beteekenis. Het is toch zeker, tennent is niet dood geweest; ook verhaalt hij van zijnen toestand niets, dat ons hier dienen kan. Toen hij bezwijmde, was het of hij door een onzigtbaar wezen werd bij de hand gevat; hij was nu, dacht hij, in de zalige gewesten; hij hoorde jubeltoonen en gevoeide eene groote vreugd; toen hij zich voegen wilde bij de juichende menigte, werd hem gezegd: ‘gij moet weder naar het aardsche leven terug keeren.’ Hij schrikte daarvan; en dit was juist het oogenblik, waarin hij zich herinnerde dat de Doctor voor hem stond. De drie dagen, die men hem voor dood bield, hadden hem slechts oogenblikken toegeschenen; van schrik, dat hij naar de wereld terug moest, viel hij in flaauwte; nog wel drie jaren hoorde hij 's morgens, als hij wakker werd, een verrukkend lofgeschal. Meer kon noch mogt hij zeggen; na zijn dood zou men er uitvoeriger aanteekening van vinden. Door een bijzonder Godsbestel, zijn deze belangrijke (?) geschriften niet in 't licht gegeven. - Wij gelooven niet, dat wij er veel bij

[p. 448]

verliezen. Dat de brave man, vol twijfel over het gegronde zijner toekomende verwachting, en daarover in een vertrouwelijk gesprek met zijnen broeder, uit ligchaamszwakte bezweek; dat zijne ziel zich toen in den zaligen hemel dacht, zoo als hij zich dien voorheen had voorgesteld, als zijne dierbaarste hoop; dat, zoodra het ligchaam deszelfs gewonen invloed hernam, het denkbeeld bij hem opkwam: ik moet weder naar de aarde terug, en dat dit hem verschrikte; dat de tijd van zijn in zwijm liggen hem maar een oogenblik toescheen; en dat dit alles nog lang eenen diepen indruk bij hem achterliet: dit laat zich gemakkelijk begrijpen en oplossen. - De leer onzer voortduring na den dood steunt op vasteren grond dan op zoodanige ondervindingen, en het woord van Paulus (hier ook als motto op den titel overgenomen) verzekert genoegzaam, dat de aard der werkzaamheden en des genots in de zalige toekomst door geene menschelijke woorden kan worden uitgedrukt. Trouwens alles aan gene zijde des grafs ligt buiten den kring onzer tegenwoordige bevatting Alles, derhalve, wat de Heer tennent van zijne voorstellingen of zoogenaamde bevindingen dienaangaande mag hebben te boek gesteld, kan even weinig bijdragen tot vermeerdering van onze kennis, als wij die ondervinding en 's mans getuigenis voor de zekerheid der zaak behoeven. Om van den staat der afgescheidene geesten iets duidelijk en bevattelijk te weten, zullen wij moeten wachten tot wij zelve afgescheidene geesten zijn; en wij willen ook gaarne zoolang wachten.