Vaderlandsche letteroefeningen. Jaargang 1808

Geneeskundig Magazijn, door A. van Stipriaan Luiscius, C.G. Ontijd en M.J. Macquelijn. IVden Deels 3de Stuk. Te Leijden, bij A. en J. Honkoop. 1807. In gr. 8vo. 352 Bladz. met het aanhangsel van eene alphabetische lijst van nieuwe uit- en inlandsche Geneeskundige Boeken.

Met eene zekere ingenomenheid voor dit Geneeskundig Magazijn, nemen wij dit stuk in handen,

[p. 142]

en zien, bij zijne verschijning, en ook meer bijzonder uit de Voorrede, dat onze vrees voor de staking van hetzelve, in onze vorige beoordeeling kenbaar, ongegrond was, daar wij met genoegen lezen, dat de bekwame Schrijvers wederom een deel ondernomen hebben, met die verandering nogtans, dat zij ieder stuk, in het vervolg, in drie kleinere stukken splitsen, waarvan het eerste de Verhandelingen, het tweede de Ziektekundige Historien, en het derde de Beoordeelingen, Uittreksels en Boektitels enz. zal bevatten.

Met eene nuttige bijdrage tot de inenting met de Koepokstof, door j. was, Chirurgijn te St. Maartensdijk, wordt dit stuk begonnen; daarop volgt eene belangrijke waarneming ter bevestiginge van het uitmuntend nut des Arnica-Wortels en van de Campher, ter asweringe en betengelinge der plaatselijke rotting (gangraena & sphacelus), door c.g. ontijd; voorts volgen de waarnemingen van den Hoogleeraar thomassen a thuessink, - de aanmerkingen omtrent de meting der holligheid van het vronwelijk Bekken, door g. bakker, - de waarnemingen omtrent de ziekten, die van Sept. 1798 tot 1799 in het Nosocomium Clinicum van de Hoogeschool te Groningen door den reeds genoemden Hoogleeraar zijn behandeld, - het vervolg der waarnemingen van j. bodel omtrent de te Dordrecht geheerscht hebbende Ziekten; terwijl de Beoordeelingen van de Akademische Verhandelingen van de Geneesheeren van der breggen te Amsterdam, moll te Nijmegen, stierling te Haarlem, paradijs te Rotterdam, en van de werkjes van Doctor craanen te Rotterdam over de ter toetse der gezonde rede gebragte Verhandeling van della lena, van de vertaling van het werkje van langenbeck over de eenvoudige en zekere manier van Steensnijden door van ingen, benevens van de Verhandeling van den Hr. a roy te Amsterdam over de behoedmiddelen tegen de Kinderziekte, en eindelijk een Brief aan de Redacteurs van den jongen Geneesheer mirandolle in 's Hage, dit stuk besluiten.

Allerwegen schittert, gelijk wij zulks van het vorige stuk reeds hebben gezegd, de ware practische geest, die den weg der ondervinding beredeneerd bewandelt, en zich op geene bijpaden van bespiegeling laat astrekken. Deze aanmerking willen wij in 't bijzonder op die waarnemingen toegepast hebben, welke de verdien-

[p. 143]

stelijke Hoogleeraar thuessink ons zoo bereidvaardig mededeelt van de ziekten, welke in het Akademisch Nosocomium zijn voorgevallen; en het kan niet anders, of het moet allerbelangrijkst zijn voor de studerende jeugd, onder het geleide van zulk eenen Leermeester, de geneeskundige loopbaan te mogen bewandelen. Wij wenschen den werkzamen Man, die reeds op nieuw, blijkens het Voorberigt, zijnen voorraad voor een volgend Deel geleverd heeft, bij voortduring eene ruime mate van lust en krachten. Mogt zijn voorbeeld ook door Hoogleeraars op andere Akademien gevolgd worden!

Zijne waarnemingen bepalen zich tot de Phlegmasiae (ontstekingen), en wel bepaaldelijk tot die der oogen en der borst. Door derzelver mededeeling zagen wij ons op nieuw in onze aangenomene denkwijze versterkt, dat men de borstontstekingen ten onregte tot eene te eenvoudige verdeeling in eene sthenische en asthenische heeft zoeken te brengen. Wij vonden met den Hoogleeraar, dat dezelve meermalen eene verschillende complicatie hadden, verwonderen ons met zijn Ed. dat velen deze verdeeling zoo maar voetstoots hebben aangenomen, en twijfelen of de zoodanigen wel ooit het fraaije werk van bianchi (Historia Hepatica), dat zekerlijk meer dan eene halve Eeuw oud is, gelezen hebben. Kenden zij hetzelve niet, dan zouden wij hun deze waarnemingen in handen geven, welke hun overtuigend konden doen zien, dat ontstekingen op onderscheidene wijzen zamengesteld, alzoo gastrisch, rheumatisch, galachtig, en juist daarom een sthenische met eenen asthenischen toestand kan vereenigd zijn; - men zou alzoo der waarheid te kort doen, indien men, ook in dit opzigt aan stelselzucht gehecht, de wezenlijkheid daarvan wilde ontkennen. Deze waarnemingen zijn ook te belangrijker, omdat zij, geen spoor van die zucht volgende, de ondervinding raadplegen, en het ziekbed, geenszins de studeerkamer, waar het theoretisch handboek vervaardigd wordt, als den besten leermeester erkennen.

De bijzondere waarnemingen, van denzelfden Hoogleeraar in dit stuk geplaatst, zijn die van den Waterkanker, (ulcus nomae), eene door Geneeskundigen dikwijls niet zorgvuldig genoeg behandeld wordende ziekte, welke men, volgens zijn gevoelen, niet als eene plaatselijke, maar als eene ziekte van het geheele gestel moet

[p. 144]

beschouwen, en dus te regt, na de zuivering der eerste wegen, den koortshast, de minerale zuren, en bijzonder het zeezoutzuur, vereischt; de eerste als best het bederf tegengaande en de veerkracht der spiervezelen herstellende, de laatsten als de specisique scherpte dezer ziekte vermogend tegengaande.

Het tweede geval bepaalt zich tot de vergiftiging door het eten van de wortels der Waterscheerling (cicuta aquatica of virosa Linnaei). De behandeling van hun, die door deze plant vergiftigd waren, bestond in een braakmiddel; daartoe zouden wij bijzonder de witte vitriool aanraden, vooral wanneer men spoedig genoeg bij den lijder gehaald wordt, omdat dit braakmiddel zeker het schielijkst en zekerst werkt; daarna prijzen wij een rijkelijk gebruik van azijn aan, hetgeen wij met den Hoogleeraar boven de olie en melk zouden verkiezen. - Dat nu een waakzaam geneeskundig toevoorzigt alle die middelen behoort in het werk te stellen, welke hunne medeburgers bij het leven en de gezondheid behouden en bewaren kunnen, lijdt geene tegenspraak; maar in hoe verre aan den wensch des Hoogleeraars, die hem echter tot eere strekt, om de opzoeking, het verzamelen en de begraving dezer aan onze slooten, grachten, moerassen en meren groeijende planten door dat Bestuur geboden te zien, kan voldaan worden, durven wij niet beslissen, van gedachten zijnde dat iet dergelijks te veel gevergd, te omslagtig, misschien te weinig beteekenend voor hetzelve zijn zou.

Ook de waarneming van den bekwamen ontijd, om het uitmuntend nut des Arnica-wortels met de Campher, ter afweringe en beteugelinge der plaatselijke rotting, aan te toonen, verdient niet alleen om hare belangrijkheid in de gemaakte geneeswijze, maar ook om de daarin verspreide aanmerkingen, eene aandachtige lezing; terwijl men overal den schranderen, voorzigtigen en tevens stouten Geneesheer ziet doorstralen.

Wat de waarnemingen van den Heer bodel betreft, omtrent de in Dordrecht geheerscht hebbende ziekten, waarvan deze ten vervolge op de voorgaande strekken, zij het verre van ons, dat wij derzelver nut en belangrijkheid, in haar geheel genomen, willen verwerpen; maar men houde het ons ten goede, wanneer wij voor ons verklaren, dat de kundige Schrijver beiden meer zou bevorderen, indien hij eenige der voornaamste

[p. 145]

ziektekundige historien met derzelver geneeswijze mededeelde, dan wanneer hij, zoo als veelal, enkel de namen van ziekten opgeeft, en slechts hier en daar eenigzins eene breedvoeriger beschrijving levert.

Wij eindigen met de verzekering aan de Redacteurs, dat wij hun werk noch te ond noch te humoralistisch beschouwen, met den wensch voor de meerdere verspreiding des Magazijns, met de volmondigste betuiging van onze goedkeuring, waarvan zij ook in bijna alle buitenlandsche Journalen de sprekendste bewijzen gevonden hebben, en eindelijk met de streelende hope, dat ook de Vreemdeling, door deze en andere openbare blijken, meer en meer overtuigd zal worden, dat de Kunst hier ook gekend en geleerd wordt.