Vaderlandsche letteroefeningen. Jaargang 1808

Lijkrede op den Hoogeerwaardigen Heere Oosterbaan, Hoogleeraar bij het Kweekschool der Doopsgezinde Gemeente te Amsterdam, en laatst gewoon Leeraar bij de Doopsgezinde Gemeente te Harlingen. Door Freerk Hoekstra, Leeraar der laatstgenoemde Gemeente. Met het welgelijkend Silhouet des Overledenen. Te Amsterdam, bij J.W. Yntema en Comp. 1807. In gr. 8vo. 41 Bl.

Met geen klein genoegen lazen wij deze Lijkrede; zoo wel den Redenaar als den Overledene is zij overwaardig, gelijk allen met ons gaarne zullen getuigen, die wijlen den Eerw. oosterbaan, in deszelfs zoo algemeene als bijzondere hoedanigheden van verstand en hart, gekend hebben. De Eerw. hoekstra, eerst deszelfs leerling, naderhand ambtgenoot, spreekt allerwege de taal van het hart, in eenen stijl, op sommige plaatsen treffende en roerende, overal klaar en zuiver, met eene voegzame ronding der zinsneden - eenen stijl, in één woord, welke alle dusdanige Opstellen behoorde te kenmerken, daar het niet zoo zeer te doen is, om kunstmatig, als wel, om, met behoorlijke destigheid en beschaafdheid, in de taal van het niet vleijende hart de nagedachtenis des Gestorvenen te vereeren. En dit meenen wij door den Eerw. hoekstra met alle vereischte naauwkeurigheid te zijn in acht genomen.

Op eene beknopte, doch zeer zakelijke en welgestelde verklaring van den tekst, Hebr. XIII:7. Zijt uwen voorgangeren gedachtig, enz. laat de Eerw. hoekstra eene uitvoerige schets van het karakter en de hoedanigheden des Overledenen volgen, in de onderscheidene betrekkingen van Leeraar, Mensch en Chris-

[p. 58]

ten: eene schets, die, verre van alle laffe vleijerij verwijderd, in allen opzigte zuivere waarheid bevat, zoo als wij met volle ruimte kunnen verzekeren op de gelooswaardige getuigenis van mannen, die, om wijlen den Hoog-Eerw. oosterbaan van nabij te leeren kennen, in de beste gelegenheid zich bevonden hebben. Verscheiden treffende plaatsen zouden wij kunnen overnemen. Tot het slot der Leerrede willen wij ons bepalen; het trof ons bij de eerste, en niet minder bij eene tweede lezing. De Hoog-Eerw. oosterbaan was gestorven kort voor dat het H. Avondmaal in zijne Gemeente zoude bediend worden. Daarop doelende: ‘ô! Nooit zult gij vergeten, M.W.!’ sprak de Eerw. hoekstra, ‘de gesteldheid, waarin wij toen Avondmaal hielden. Het Rouwgewaad (?) der aanzittenden; de ledige plaats van uwen oudsten Leeraar; de eenzame uitdeeling der gedenkteekenen; - dat alles moest ons gedurig herinneren aan den zwaren slag, welke deze Gemeente getroffen had. Ik vermijdde, zoo lang ik kon, de versche wonde aan te roeren, om uwe en mijne gedachten, zoo veel mogelijk was, bezig te houden met het groote oogmerk onzer bijeenkomste. Maar ik kon toch niet geheel zwijgen. En toen ik op het einde het droevig sterfgeval begon te noemen, beantwoordde Gij aan alle kanten mijne bevende stem met tranen; tranen, die U tot eere strekten; want zij waren mede aan de godsvrucht gewijd, aan eenen der waardigste navolgers van den Goddelijken Heiland, wiens lijden wij beschouwd hadden.’

Daar de Leerrede zich inzonderheid tot het karaktermatige bepaalt, ontmoet men in dezelve weinige levensbijzonderheden van den waardigen Man. De voornaamsten derzelven worden in een Voorberigt verhaald. Volgens hetzelve, werd hij te Harlïngen, in Friesland, geboren, in den jare 1736; oefende zich in de verhevener Wetenschappen, eerst aan het Friesche Hoogeschool, en vervolgens aan het Kweekschool der Doopsgezinden te Amsterdam; bekleedde, tot Proponent bevorderd, ruim anderhalf jaar het Leeraarambt te Makkum: werd tot Hoogleeraar in de Godgeleerdheid en Wijsbegeerte beroepen aan het straks genoemde Kweekschool; vertoefde aldaar, in die hoedanigheid, tot in den jare 1786, wanneer hij vrijwillig van dien post afstand deed, om, als gewoon

[p. 59]

Leeraar, in zijne geboortestad, de plaats te vervullen van zijnen Oom, den geleerden joannes stinstra, die, om zijne hooge jaren, zijnen dienst had nedergelegd. Met lof en eere bekleedde hij dien post, tot in September dezes jaars, wanneer hij, in den ouderdom van 71 jaren en 8 maanden, overleed.

Achter de Leerrede ontmoet men twee Lijkdichten: het eene van den Eerw. jan brouwer, dienend', het andere van den drieëntachtigjarigen Grijsaard k. tigler, rustend' Doopsgezind' Leeraar te Leeuwarden, den laatsten een vriend, den anderen tevens een leerling van den Overledene; Lijkdichten, in welke het offer van pligtmatigen eerbied en hoogachtinge aan wijlen hunnen leermeester en vriend wordt toegezwaaid.