Vaderlandsche letteroefeningen. Jaargang 1807

[p. 667]

Twee uitsteekende vrouwlijke characters geschetst in Camilla en Flora.

Character van Camilla.

Camilla is, met de daad, zodanig, als de Schrijvers menigmaal eene Vrouwe zich verbeeld hebben; of liever, zij bezit eene vereeniging van die bevalligheden, om welke te bevatten en te beschrijven zij zelden kieschheids en smaaks genoeg bezitten. Te zeggen, dat zij schoon, bevallig, teder en inneemend is, is slegts algemeen gesproken; 't is het meer bijzondere, 't geen ik wilde voordraagen.

Camilla is rijzig van gestalte, aan den ranken kant naast, bevallig, en boezemt eene soort van eerbied in; de toon van haare stem is welluidend; zij kan noch opzien, noch zich beweegen, zonder iets voordeeligs te vertoonen. Bijkans alles, wat vrouwlijk uitmuntend mag heeten, bezittende, schijnt zij van alle die voordeelen onbewust; en die onbewustheid verhoogt alle trekken. Zij is zedig, en wantrouwt haare eigene gevoelens; nogthans bevat zij volkomen het onderwerp, waarover zij haar gevoelen zegt, en beschouwt de voorwerpen uit het gepaste oogpunt. Geene trotschheid, geen vooroordeel, geene verhaasting misleiden haar. Zij is waarheidlievend, en oordeelt daarom regtmaatig. Indien er onderwerpen zijn, al te duister of te ingewikkeld voor haar vrouwlijk verstand, dient haare onkunde deswegen alleen om eene nieuwe schoonheid aan haar Character bij te zetten; deeze ontstaat uit haare bekentenisse, en misschien zomwijlen uit het bezit dier onkunde zelve. Het groot onderscheidend kenmerk van camilla's verstand is Smaak; en wanneer zij zich het meest over eenig onderwerp uitlaat, laat zij nogthans blijken, dat zij des meer zou kunnen zeggen; en, door die ongezindheid om te zegepraalen, overtuigt zij des te meer.

Bij het keurigst Verstand bezit camilla de leevendigste aandoenlijkheid; dit straalt door in ieder trek van haar gelaat. Is camilla droefgeestig? Slaakt zij een zugt? Elk is des aangedaan. Men vraagt, welk onheil haar wedervaaren is? En men ontdekt, dat zij zugtte over het onheil van een ander, en is daardoor te meer bewogen.

De jonge, de beminnelijke camilla zet bevalligheid bij aan elk gezelschap, waarin zij zich bevindt, aan ieder kring, waarin zij verkeert. Waar zij verschijnt, is het, of allen haare meerderheid gevoelen; en nogthans bezit zij, in gesprek geraakende, de kunst om anderen eene geruststelling te geeven, welke zij voorheen niet kenden. Zij paart met de keu-

[p. 668]

rigste welgemanierdheid eene zekere vrouwlijke vrolijkheid, zo vrij van gemaaktheid als van stoutmoedigheid: altoos beleefd, nimmer laag, altoos onäanmaatigend, en nogthans nimmer stuursch: want blooheid en agterhoudendheid zijn de uitwerkzels van hoogmoed, maar al te dikwijls met den naam van zedigheid bestempeld. Ja bij het keurigst oordeel voegt zij iets van eene bloozende beschroomdheid, welke slegts dient om aan haaren oogslag iets meer treffends bij te zetten. Door deeze stille en zich niets aanmaatigende verdiensten bedwingt zij de vermetelen en stouten, en stopt den vloed van dat overheerschend geschreeuw, waarmede minder begaafde, als zij een eenigzins hoogen rang in de maatschappij bekleeden, andere tot zwijgen dwingen. - Ja allen bewonderen, allen eerbiedigen, allen beminnen camilla.

Character van Flora.

Als gij een vrouwlijk Character ziet, 't geen gij bewondert en dat u volmaakt dunkt, zult gij daaruit besluiten dat elk daarvan verschillend Character onvolmaakt is? Hoe! zult gij eene verscheidenheid van schoonheid, bijkans even treffend, in de kunsttafereelen van een corregio, een guido en een raphaël erkennen, en zulks aan de oneindig rijke Natuur ontzeggen? - ô Hoezeer verschillend van de beminnelijke camilla is de beminde flora!

In camilla heeft de Natuur volkomene regelmaatigheid ten toon gespreid, en de fraaije zagtheid van vrouwlijk schoon. In flora bekoort zij door iets kunstloos treffends, eene bevallige onagtzaamheid, eene onbedwongene en nogthans onbespreekbaare vrijheid. Flora heeft iets oorspronglijks en haar bijzonder eigens, iets bekoorelijks, 't geen niet wel te bepaalen valt; haar te kennen en haar te beminnen, is dezelfde zaak; doch zij is niet bepaald te beschrijven.

Flora is, wat haare gestalte betreft, eer treffend dan vol majesteit; haare gelaatstrekken moeten veeleer voor treffend dan voor juist geregeld gehouden worden; en haar voorkomen behaagt te meer, omdat het door geene strikte regelen bepaald wordt, welke de kunst eenmaal vaststelde, of het gebruik invoerde. Camilla stelt u voor den geest de volmaaktste muzijk, die immer werd zamengesteld; flora den aangenaamen wildzang, zomtijds voortgebragt door het ongeregeld speelen van den wind op de Eolische harp. Camilla herinnert u, als 't ware, aan eene beminnelijke jonge Koningin; flora u aan haare nog beminnelijker Staatsjuffer. In camilla bewondert gij al het welvoeglijke der Bevalligheden; in flora alle de aantrekkelijkheden der Liefde.

Kunstlooze aandoenlijkheid, losse der Vrouwen eigene vrolijkheid, en de treffendste tederheid van ziel, zijn de uitstee-

[p. 669]

kende Charactertrekken in flora. Haar gelaat gloeit van jeugdige schoonheid, welke alle kunst eer schijnt te verminderen dan te vermeerderen, eer te verbergen dan op te luisteren; en terwijl camilla u bekoort door het voegende haarer kleeding, betovert u flora door de schijnbaare agtloosheid in haar gewaad.

Zo zeer verschillend zijn de schoonheden, welke de rijke Natuur in camilla en flora ten toon gespreid heeft! Nogthans, terwijl zij in deeze strijdigheid haar vermogen om te behaagen ten toon gespreid heeft, toonde zij ten zelfden tijde, dat waarheid en deugd altoos dezelfde zijn. Edelaartigheid en tederheid zijn de eerste beginzels in de zielen van deeze beide haare gunstelingen, en werden nimmer in eene hoogere maate bezeten dan door flora. Zij is juist zo oplettend op de belangen van anderen, als zij zich over haare eigene luttel bekreunt; en schoon zij zich onderwerpt aan eenig ongeluk, 't welk haar mogt beloopen, weet zij naauwlijks, hoe het ongeluk van een ander te draagen. In deezer voege vereenigt flora in zich de sterkste aandoenlijkheid met de leevendigste vrolijkheid; en beide worden zij, met de betoverendste mengeling, in haar gelaat en houding uitgedrukt. Terwijl camilla u een eerbied inboezemt, welke u op eenen afstand, opgetoogen van bewondering, houdt, verwekt flora het vuurigst, maar tevens kieschst verlangen. Camilla herinnert u aan de deftigheid van diana; flora doet u denken aan de verrukkende aandoenlijkheid van calisto. Camilla verheft u, als 't ware, tot de aandoeningen, welke eene Engelin inboezemt; flora verlustigt u met het beminnelijkst denkbeeld eener Vrouwe!