Vaderlandsche letteroefeningen. Jaargang 1807

Berigt wegens eene gelukkig volbragte breuksnijding, benevens eenige aanmerkingen aangaande verouderde breuken. Medegedeeld door Adolphus Ypey, Hoogleeraar in de Geneeskunde te Franeker.

Omtrent het midden van Zomermaand dezes jaars 1807 werd ik geraadpleegd over eene verouderde, met teekenen van beklemming verzelde, Liesbreuk eener bijna vijftigjarige Weduwe, te Sixbierum. De oneffene half knobbelachtige gedaante van het Gezwel had het vermoeden verwekt, dat deze, voor eene Vrouwe, zeer groote Breuk eene Netbreuk zou zijn. Doch de bijkomende gewone teekenen van Beklemming deden mij besluiten, dat er echter ook een stuk van een Darm in moest begrepen zijn. Waarom ik er ook ten sterkste op aandrong, om ten spoedigste tot de Konstbewerking over te gaan; dewijl de uitwendige hoedanigheid der

[p. 613]

Breuk genoegzaam aanwees, dat alle pogingen tot Repositie niets dan nadeel zouden kunnen aanbrengen.

De Konstbewerking werd, op mijn voorstel, volbragt door den voortreffelijken Harlinger Heel- en Vroedmeester s. popta, die dezelve met zijne gewone handigheid en omzigtigheid verrigtte. Inzonderheid gebruikte de Konstbewerker zeer veel voorzigtigheid, om den aanmerkelijk verdikten en ontaarden Breukzak te openen; dewijl men alle redenen had om te vermoeden, dat dezelve vol aangegroeide Ingewanden zou zijn. Niet weinig stonden wij dus verwonderd, toen de Breukzak geheel geopend was, denzelven genoegzaam ledig te vinden, en daarin niets te ontdekken, dan eene kleine Darmplooi, die zich in een staat van ontsteking bevond, en die, door middel van eenige bandjes, beneden den Buikring was vastgegroeid, zonder dat er eene zeer aanmerkelijke klemming plaats had. Want zoo ras deze verbindingen waren weggenomen, liet zich de Darm zeer gemakkelijk binnenbrengen, zonder dat men den Buikring behoefde te openen. Ook schikte zich alles, van dat tijdstip af, ten beste, en de Lijderes was, binnen korte weken, volkomen hersteld.

Kort voor dat zich de teekenen van beklemming openbaarden, had de Lijderesse eene aloëtische Purgatie ingenomen, door welker krachtige werking denkelijk de ingewanden, die los in den Breukzak lagen, naar binnen zullen zijn geraakt; terwijl het dubbeld aangegroeid stuk, het overige niet kunnende volgen, daardoor in een staat van ontsteking en beklemming is gekomen.

Het stuk aangegroeide Darm was in een gevorderden staat van ontsteking en reeds blaauwachtig van kleur, hetgeen verscheidene der aanwezende Konstminnaren voor een kwaden uitslag deed duchten; waarover ik mij echter niet veel bekommerde, omdat de pols niet koortsig en behoorlijk krachtig was; waaruit ik besloot, dat er, tot dusverre, geene geschiktheid tot versterving plaats greep. Bij deze gelegenheid herinnere ik mij eene Breuksnijding, die, voor meer dan twintig jaren, in mijn bijzijn, te Vrouwen-Parochie, door den kundigen Leeuwarder Heel- en Vroedmeester h. bruinsma werd verrigt, en die, door de volgende bijkomende omstandigheden, zeer aanmerkenswaardig was. Wij hadden hier, dewijl de Breuk vrij groot was, eene aanmerkelijke hoeveelheid van Net en van Darmen verwacht,

[p. 614]

doch wij vonden niets dan etter, die zich uit den Buikring met zoodanig een stank ontlastte, dat men meende te bezwijken. De omstanders dachten, dat de Patient het verband niet zou overleven. Ik alleen was van andere gedachten, van wege den langzamen en sterken polsslag van den Lijder, die ook, zonder dat er zich eenig bedenkelijk toeval openbaarde, spoedig en volkomen herstelde. Dat hier intusschen ook een Darm in het geval was begrepen geweest, bleek genoegzaam bij wegneming van het eerste Verband, toen wij verscheidene graauwe Erwten in de wieken vonden, welke de Lijder bekende gegeten te hebben. Dan, niettegenstaande de duistere complicatie van dit zonderling geval en de zoo ongepaste Dieet, herstelde de Lijder spoedig, door zijne buitengewoon groote levenskracht.

Bij gelegenheid van het berigt aangaande dit zonderling geval, meene ik, met betrekking vooral tot de verouderde Brenken, hier de volgende aanmerkingen te moeten bijvoegen.

1^o. Wanneer de verouderde Breuken niet zoo groot zijn, dat daardoor de Herplaatsing der Deelen onmogelijk wordt geoordeeld, behoort men zich, wanneer er aanwijzing tot eene Konstbewerking plaats heeft, door de verouderdheid der Breuk, en door de daardoor mogelijke aangroeijing der Deelen, niet te laten afschrikken. Doorgaans bestaat die zamengroeijing in een aantal vliesjes en bandjes, die gemakkelijk kunnen worden doorgesneden, gelijk ook in eene zamenkleving der deelen, die door de kracht eens vingers alleen kan worden verbroken. Dat ook, al is de zamengroeijing der deelen ongemeen groot en bezwaarlijk, echter daarom de herstelling niet onmogelijk is, weet men, uit het zoo ingewikkeld en moeijelijk geval van wijlen den beroemden Hanoverschen Geneesheer zimmerman, die, niettegenstaande de grootstmogelijke te zamengroeijing der deelen, onder het bestuur van den grooten meckel, echter gelukkig door de Breuksnijding werd gered.

2^o. Een staat van zware ontsteking eener Breuk moet ons, zoo lang er geene teekenen van ware versterving aanwezig zijn, nooit van de Konstbewerking afschrikken; dewijl niemand, met eenige zekerheid, dien graad van ontsteking van Net of Darmen kan bepalen, die niet door het wegnemen der klemming zou kunnen worden

[p. 615]

weggenomen: zijnde het steeds beter, het niet volstrekt onmogelijke te beproeven, dan de Lijders aan hun lot over te laten.

3^o. Zoo zeer men, bij versche Breuken, alles met beleid en voorzigtigheid moet aanwenden, wat tot de terugbrenging der deelen dienen kan, zoo weinig moet men zich hiermede bij verouderde Breuken ophouden, dewijl men in die gevallen doorgaans een voldoenden graad van zekerheid heeft, dat er aangroeijingen plaats hebben. Men moet dus bij eene enkele voldoende poging berusten, om het geval niet, door eene nadeelige drukking op de ingeslotene doch aangegroeide Ingewanden, te verergeren. Zelfs vermindert, bij eene bezwaarlijke versche Breuk, de hoop tot herstel door inbrenging, naar mate de Breuk langer buiten het ligchaam is geweest, van wege de steeds toenemende ophooping des vochts in den Breukzak; dewijl men daardoor, schoon men meent op den Darm tot herstel te werken, meestal eene onnutte drukking op het in den zak opgesloten Water uitoefent.

4^o. Bij versche Breuken heeft men in de Konstbewerking doorgaans dit voordeel, dat er zich eene aanmerkelijke hoeveelheid van Water tusschen den Breukzak en de Ingewanden ophoopt; waardoor men minder gevaar loopt, van die deelen, bij het openen van den zak, te kwetsen. Doch, bij eene verouderde Breuk, heeft iets van dien aard dikwijls geen plaats, dewijl de zamengroeijingen de deelen daartoe dikwijls te naauw vereenigen. Men moet derhalve in dezen met zeer groote omzigtigheid te werk gaan.

5^o. Bij het openen van een verouderden Breukzak moet men niet alleen de losmaking van de zamenhechtingen der deelen met den zak naauwkeurig volbrengen, maar insgelijks de in den zak aanwezende Ingewanden naauwkeurig van elkanderen scheiden; dewijl anderzins de dus niet van elkanderen afgezonderde deelen ligtelijk tot velerlei lastige inwendige beklemmingen, en tot andere onaangename toevallen, aanleiding zouden kunnen geven.

6^o. Oude verwaarloosde, dikwijls uit- en insluipende Breuken, bekomen dikwijls, niettegenstaande dat de Ingewanden vrij zijn, een grooten en verdikten Breukzak, die met geene mogelijkheid geheel ingebragt kan worden: zoodat er, al zijn de Ingewanden binnen, steeds

[p. 616]

eene dikte overblijft, die men niet weg kan krijgen. Minkundigen raken hierdoor wel eens in verlegenheid, wanneer er een Breukband wordt gevorderd. Ondertusschen is deze zwarigheid minder dan zij schijnt, dewijl, zoo lang er iets van de Ingewanden buiten het ligchaam is, door de drukking van ieder vreemd ligchaam op dezelve, eene geweldige pijn wordt veroorzaakt. Is derhalve de overgeblevene dikte, vooral in de strekking der Buikringen, van dien aard, dat eene matige drukking met de toppen der vingeren daarin geen pijnlijk gevoel veroorzaakt, dan kan men gewoonlijk met veiligheid éen Breukband aanleggen. Het spreekt intusschen van zelven, dat men, in alle eenigzins twijfelachtige gevallen, met de grootste behoedzaamheid moet te werk gaan, en steeds oplettende zijn of er zich ook eenige teekenen van Beklemming ontdekken.

7^o. Schoon de vrouwelijke Liesbreuken dikwijls in de lip der Vrouwelijkheid zakken, waardoor zij eene ongewone grootte kunnen bekomen; zoo begeven zij zich ook dikwijls, gelijk ook in ons geval plaats had, buitenwaards, en nemen eene plaatsing aan, die zich genoegzaam in het midden bevindt, tusschen den Liesring en den band van Poupart. Minkundigen in deze zaken worden daardoor wel eens bedrogen, en zien de buitenwaards gewekene Liesbreuk voor eene Buikbrenk aan.