Vaderlandsche letteroefeningen. Jaargang 1807

Bijzonderheden, den loop van de rivier de Ganges, in Bengale, en de daarin ontstaande Eilanden, betreffende. Volgens den Major R.H. Colebrooke.

(Uit de Transactions of the Asiatic Society.)

De beroemde Rivier de Ganges, die ontzettende hoeveelheid waters, stroomende door eene vlakte, zamengesteld uit eenen ligt zandigen grond tot eene verbaazende diepte, verandert steeds van bedding, en brengt veranderingen te wege, die de verbaasdheid der Europeaanen opwekken. Eilanden en Zandbanken worden, binnen eenen korten tijd, gevormd op plaatzen, waar men voorheen

[p. 412]

die Rivier het diepste vondt: eenige Steden en Dorpen, welke, ten eenigen tijde, nabij den oever lagen, worden door den stroom verlaaten; andere vinden zich daardoor ondermijnd, en de schijnbaar vaste aardkorst, op welke zij stonden, wordt te eenemaale weggenomen.

Ingevolge hiervan vertoonen de oevers van de Ganges een zeer onderscheiden voorkomen, naar den aart des gronds en de maate van geweld, met welke de stroom op de oevers werkt. In die gedeelten, waar het geweld des waters sterkst en de grond bij uitstek los is, krijgen de kanten welhaast de regtstandigheid van eenen muur, en storten zo dikwerf in, dat men die oorden niet dan met het hoogste gevaar kan naderen. Het verwandelen van den stroom, de daarmede gepaard gaande overstroomingen, veroorzaaken afstortingen en eilanden van eene ontzettende uitgestrektheid.

Een treffend voorbeeld diene ter ophelderinge. De verandering van de Ganges bij Colgong mag onder de zeldzaamste gerekend worden, die immer aan deezen zo veranderlijken Stroom voorvielen. Hiervan, schrijft de Major colebrooke, kan ik met de grootste zekerheid spreeken, dewijl ik ooggetuige geweest ben van den staat dier Riviere te deezer plaatze, op vier onderscheide tijdperken. In drie derzelven heb ik een zeer in 't oog loopend verschil waargenomen; naamlijk in de drooge Jaargetijden van 1779, 1788 en 1796-7. - Ik heb eene aftekening van Colgong, door mijzelven gemaakt op het eerste der gemelde tijdperken, welke de Ganges vertoont als een breeden en open stroom, vrij van droogten: ten dien zelfden dage zag ik, schoon de drie Rotzen nabij Colgong niet in de tekening komen, dat zij omringd waren door geheel droog land, en op eenen kleinen afstand van den oever stonden. Zulks wordt bevestigd door eene oude Kaart: alleen wordt 'er de Boglepore Nulla vertoond, als tusschen de Rotzen en de Stad heen stroomende.

In Januarij 1788 zag ik de drie Rotzen geheel op zichzelven staande, en dat de stroom, met groote snelheid, tusschen dezelve heen schoot. De Rivier hadt den grond, die zo veele jaaren dezelve omgaf, ondermijnd en weggespoeld, eene bedding voor zichzelve gevormd, met eene verbaazende diepte van water: deeze bleef, jaaren lang, het voornaamste en in de daad het eenige

[p. 413]

bevaarbaare kanaal der Riviere in het drooge Saisoen. Hier bevonden zich de vaartuigen dikwijls in het grootste gevaar van tegen de rotzen te stooten; in 't bijzonder viel het moeilijk, als de Rivier, bovenal in den regentijd, gezwollen was, dezelve te vermijden, als men den stroom afvoer.

Terwijl de Rivier zich in deezer voege uitbreidde, groeide 'er een Eiland aan in het midden van haare bedding, 't welk, toen ik het de laatste keer zag, (in Januarij 1797) zich na Patergotta uitstrekte, vijf mijlen beneden Colgong, tot een zeer grooten afstand van de laatstgemelde plaatze; zijnde in het geheel acht mijlen lang, twee mijlen breed, en vervullende bijkans de geheele tusschenruimte, in het jaar 1779 door den hoofdstroom beslaagen.

De hoeveelheid van zand en aarde, welke de Rivier, om dit te wege te brengen, moet agtergelaaten hebben, is verbaazend, als men in aanmerking neemt, dat de diepte des waters, in het bevaarbaare gedeelte van de Ganges, menigmaalen meer dan zeventig voeten haalt, en de nieuwe Eilanden zich meer dan twintig voeten boven het waterpas des strooms verheffen. - Desgelijks zal zich de hoeveelheid van aarde, welke de Rivier heeft uitgehoold, om zich eenen nieuwen weg te baanen, niet min verbaazend voordoen. Eenig denkbeeld hiervan zal men zich kunnen vormen uit de peilingen, welke ik heb laaten doen nabij de rotzen, welke van zeventig tot negentig voeten veranderden. Indien wij 'er vier-en-twintig voeten bijvoegen voor de hoogte van den grond, die voorheen aan deeze rotzen kleefde, gelijk overgebleevene tekens uitwijzen, blijkt het, dat eene hoogte van honderd-en-veertien voeten aarde te deezer plaatze door den stroom is weggevoerd.

Ingevolge hiervan mogen wij opmaaken, dat de Ganges een groot gedeelte van het vaste land als 't ware onder haar beheer heeft, en dat het 'er verre af is om de bedding daarvan in den loop door Bengale als bestendig te mogen aanmerken.

De vertooning, welke eenige deezer Eilanden in de Ganges maaken, is zonderling landschap- en schilderagtig, indien niet geheel en al romanesk: want, schoon eene wijduitgestrekte vlakte bezwaarlijk de laatste benaaming konne verdienen, deelen nogthans veele dier Eilanden in eene maate van wild- en woestheid, welke de liefheb-

[p. 414]

bers der Natuure zal behaagen, terwijl, ten zelfden tijde, het stil en vreedzaam voorkomen der kudden, der velden en der wooningen, den menschenvriend voldoening schenkt.

Indien wij ons voor den geest stellen eene wijduitgestrekte vlakte, met weiden voor vee, en eenige weinige hutten, wier toppen met groente begroeid zijn, en de tusschenruimte met welbebouwde akkers aangevuld, waar tarwe, rogge en moeskruiden van allerlei soort groeijen, en de bloemen van de laatstgemelde aan het oog een veelverwig tapijt vertoonen; - wanneer men daar bij voegt graazend vee in grooten getale, en een klein aantal landwooningen, hier en daar verspreid; terwijl de gezigteinder geene andere voorwerpen biedt dan eene lange lijn van grasvelden en eenig geboomte, die, door den afstand van het vaste land, naauwlijks te onderscheiden zijn: zullen wij ons een vrij goed denkbeeld van een Eiland in de Ganges vormen. Teffens mogen wij ons verbeelden, dat de leeuwrik zich zingende in de hoogte verheft, dat de lugt koel, en de hemel geheel onbewolkt is, willen wij ons eene nog leevendiger voorstelling maaken van deeze Ganges-Eilanden, geduurende ten minsten zes maanden van een jaar.