Vaderlandsche letteroefeningen. Jaargang 1807

Waarneming omtrent het nut der dauwpieren. Door G.J. Verburg, Med. Doct. te Crommenie.

Op den 22sten September 1805 werd ik te Wormer ontboden bij gerrit van laan, een Jongen van tien jaren, die, zoo als mij berigt werd, reeds gedurende vier dagen aan eene Zinkingkoorts gelaboreerd had, voor welke een Chirurgijn hem zeer sterke purgeerpillen, en wel in eene groote hoeveelheid, had laten gebruiken, waarop een bovenmatige doorloop gevolgd en zijn toestand zeer verergerd was. Den Patient met een' anderen Chirurgijn, den Heer sangerhauzen, te Worner woonachtig, onderzoekende, bevonden wij hem

[p. 393]

zonder eenige bewustheid, gestadig gierende; zijne pols, bij welks aanraking ik hevige optrekkingen der spieren gewaar werd, was zwak en ingetrokken; zijne ademhaling snel en kort; zijne tong witachtig beslagen; de huid zeer droog; zijne oogen stonden zeer strak; hij had een zeer wild gezigt; nu eens gebruikte hij het drinken, hetgeen men hem toediende, zeer gretig, dan weder weigerde hij zulks volstrekt; in welk geval men ook van buiten aan den hals duidelijk bespeuren konde, dat hem het doorzwelgen benaauwde; voorts scheen hij niets te kunnen hooren, noch gaf eenig spraakgeluid van zich; zijn afgang en water ontliepen hem zonder eenig gevoel, en veroorzaakten eenen ondragelijken stank; de koorts was voorts aanhoudende, welke ik nu niet meer, zoo als mij berigt was, voor eene zuivere Zinkingkoorts, (Febris catharrhalis) maar wel voor eene zenuwachtige Zinkingkoorts, (Febris catharrhalis nervosa) door de al te sterke prikkeling der aangewende purgeermiddelen op het zenuwgestel veroorzaakt, hield; en daar de zwakte de overhand had, dacht het mij voorzigtigtst te zijn, op die zwakte van het zenuwgestel bijzonder acht te slaan, en alzoo de levenskrachten te ondersteunen. Ik schreef hem daarom het volgend Mixtuur voor, de uitwaseming der huid tevens bevorderende:

℞. Flor. Zinci gr. vj.
Extr. Valerian.
- Taraxac. Ʒij
Aq. Rutae ℥iv.
Syr. Altheae ℥i.
Tinct. Asae Foetid. Ʒvj.
Laudan. Liquid. Sydenh. ℈i.
M.

S. Alle uur een eetlepel. Ik liet Spaansche vliegpleisters aan het binnenste gedeelte der kuiten, zuurdeeg onder der voeten en in de holligheid van den hals aanleggen, en hem, met doeken, in warmen azijn vochtig gemaakt, het hoofd stoven.

Den 23sten den Lijder weder bezoekende, vond ik zijn toestand niets verbeterd; hij had den ganschen nacht met gieren zonder eenigen slaap doorgebragt; de Spaansche vliegpleisters hadden aan het eene been niets, en aan het andere slechts weinig getrokken; de doorzwelging van

[p. 394]

vocht was veel moeijelijker, dan den vorigen dag; daarom liet ik hem warme pappen om den hals leggen, en gelastte hem met het volgend Liniment

℞. Vitell. Ovor. N^o. I
Tinct. Opii zij.
M.F. Liniment.

bij tusschenpoozen den hals te wrijven, ten einde daardoor de plaatshebbende spanning weg te nemen. Voorts liet ik hem dezelfde geneesmiddelen gebruiken, en nieuwe Spaansche vliegpleisters, aangezet met het poeder van Spaanschevliegen, aan het binnenste der kuiten aanleggen, terwijl ik hem het hoofdhaar ook liet afknippen, om meerder vrucht van de stovingen te erlangen.

Den 24sten was de toestand van den Patient dezelfde; het gieren bleef aanhouden, zonder eenige tusschenpoozing van slaap; de Spaansche vliegpleisters hadden nu getrokken; ik gelastte dus dezelven open te houden, en liet met het gebruik der andere middelen voortgaan.

Den 25sten vond ik den Patient als daags te voren; de koorts was echter verminderd; de openingen, door de Spaansche vliegpleisters getrokken, etterden zeer weinig; de Lijder bleef in dezelfde bewusteloosheid en verdooving zijner verstandelijke vermogens. Ik meende dus sterker middelen te moeten aanwenden, en kwam onder andere op de gedachte om de Dauwpieren te gebruiken; ik verzocht dus den Heer sangerhauzen, den avond van dien dag achtënveertig Dauwwormen te doen zoeken, dien avond twaalf onder iederen voet van den Patient te plaatsen, door zeer goede windselen derzelver uitkruiping te beletten, en den volgenden morgen, na afneming der eersten, op dezelfde wijze voort te gaan. Voorts liet ik met het gebruik van het Mixtuur, Liniment, pappen en stovingen voortgaan.

Den 26sten vond ik den toestand van den Patient zeer veel verbeterd; hij had in het begin van den vorigen nacht, na het aanleggen der Dauwwormen, nog eenigen tijd met gieren aangehouden, doch was daarop een uur drie of vier stil geworden, waarna hij wederom had beginnen te gieren, doch niet zoo aanhoudend als te voren; de Dauwwormen, in den morgenstond van zijne voeten genomen, waren geheel vergaan, en gaven den ondragelijksten stank van zich, gelijk ook de windselen,

[p. 395]

die geheel verrot waren: de Lijder had weinig koorts, zijne oogen stonden doffer, zijne pols was zwak, doch niet zoo ingetrokken als de vorige dagen, zijne ademhaling meer geregeld, de huid vochtiger, de optrekkingen der spieren minder, en de doorzwelging gemakkelijker. Ik gelastte dus, even veel Dauwwormen, den avond van dien dag, onder elken voet des Lijders aan te leggen, en met het gebruik der voorgeschrevene middelen voort te gaan.

Van den 27sten tot den 30sten September werd de Lijder van dag tot dag stiller, tusschenbeiden zeer veel slapende; zijne oogen stonden zeer zwak, de koorts was gering, de doorzwelging verbeterde, de pols werd minder ingetrokken, en de optrekkingen der spieren hielden geheel op; de Dauwwormen, die dagelijks 's avonds en 's morgens aangelegd waren, kwamen 'er nog telkens geheel vergaan af, de windselen waren telkens verrot, beiden den ondragelijksten stank van zich gevende. Ik liet de door mij voorgeschrevene middelen voortgebruiken, de pappen en het Liniment uitgezonderd, en liet met het aanleggen der Dauwwormen als te voren tot den 4den October voortgaan, wanneer ik, den Patient weder bezoekende, zijne spraak hersteld vond; hij kreeg nu gedurig eetlust, waaraan ik echter niet dan in geringe hoeveelheid telkens voldeed, daartoe bij voorkeuze eene versterkende dunne kalfsbouillon verkiezende; de koorts was geweken, de bewustheid voor het grootste gedeelte wedergekeerd, de trekkingen der spieren hielden op, de pols was flaauw, de oogen stonden meer helder dan te voren, de huid ontlastte een zacht zweet, de Lijder sliep veel, doch afgang en water ontliepen hem nog zonder bewustzijn; de Dauwwormen kwamen nog telkens met de windselen vergaan van zijne voeten, en gaven dezelfde ondragelijke lucht van zich. Ik liet dus met het gebruik der voorgeschrevene middelen volhouden tot den 9den October, gelastende hem telkens des avonds van iederen dag twaalf Dauwwormen onder elken voet te leggen.

Den 9den vond ik den toestand van den Lijder wederom zeer veel verbeterd; zijne verstandelijke vermogens waren nu volkomen werkzaam; den aandrang tot stoelgang en waterlozing gevoelde hij weder; zijne oogen stonden helder; zijne pols was niet meer ingetrokken, maar zacht en zwak; de huid was gedurig vochtig; hij ge-

[p. 396]

bruikte spijs en drank met graagte, sliep nu nog wel zeer veel, doch was na elken slaap opgeruimder en verkwikt; ik bespeurde ook geene koorts; hij was dus, behalve groote zwakte, hersteld; de Dauwwormen waren de twee laatste dagen onvergaan van zijne voeten afgenomen, en gaven geene teekenen van bederf meer; ik liet dus met de aanlegging dezer wormen, die volkomen aan mijn oogmerk voldaan hadden, ophouden, schreef mijnen Lijder zenuwversterkende middelen voor, en gelastte, hem het hoofd, hetwelk nog zeer zwak was, tweemaal 's daags met Sp. Lavendul. en Sp. Rorismarini te wasschen, en hem versterkende spijzen toe te dienen; door het gebruik van welke middelen, binnen veertien dagen, mijn Lijder volkomen herstelde. Na dien tijd heeft hij eene onafgebroke gezondheid genoten, en zijne geestvermogens zijn, naar zijne jaren en de omstandigheden, waarin hij verkeert, zeer werkzaam.

Ik verliet dus mijnen Lijder, zeer voldaan zijnde, door een gering middel, het voornaamste gedeelte van zijne ziekte weggenomen te hebben: want, schoon de door mij voorgeschrevene in- en uitwendige middelen ongetwijfeld veel tot zijne herstelling hebben toegebragt, houde ik mij echter stellig overtuigd, dat de herkrijging zijner verstandelijke vermogens, zoo niet geheel, ten minste voor het grootste gedeelte, aan de afleidende werkzaamheden der Dauwwormen moet toegeschreven worden.

Zoo de bekendmaking van dit Geval eenigzins strekken moge tot aanbeveling der Dauwwormen in dergelijke gevallen, zal ik mij verblijden, daardoor iets ten nutte van mijne natuurgenooten te hebben toegebragt.