Vaderlandsche letteroefeningen. Jaargang 1807

[p. 297]

Mengelwerk, tot fraaije letteren, konsten en weetenschappen, betrekkelijk.

Aanmerkingen over de leerstellingen der druïden en derzelver strekking.

(Ontleend uit Celtic Researches, by edward davies.)

Het staatsbestuur, de instellingen en gewoonten des Celtischen Volks werden grootendeels door de Romeinen weinig gadegeslaagen. Deezen betoonden eene zeer geringe maate van nieuwsgierigheid, om de geschiedenis van vreemde Volken, die zij met kleinagting bejegenden, na te gaan, of eenigzins noemenswaardige naspeuringen te doen op de waarde van instellingen, welker verdelging bij hun beslooten was. In gevolge hiervan zijn de berigten, welke zij wegens de Celten hebben nagelaaten, gering en oppervlakkig. Die kundschappen, nogthans, hoedanig zij dan ook mogen weezen, zijn naauwkeurig opgewoogen, en Mannen van oordeel hebben daaruit het algemeen besluit opgemaakt, ‘dat de Celten, schoon, met andere Volken vergeleeken, een eenvoudig Volk, eenige nuttige kundigheden bezaten, die zij met andere meer beschaafde Volken niet gemeen hadden, en een beter lot, dan dat der vergetelnisse, verdienden.’

Herhaalde poogingen zijn 'er te werk gesteld, verstandige en kundige Mannen hebben zich bevlijtigd, om eenige hunner vorderingen op te speuren; dan het licht, uit Griekenland en Rome daarover opgegaan, gaf slegts een flaauw schijnzel; en wat duisterlijk begreepen wordt, moet noodwendig verkeerd beschreeven worden.

Het gros des Celtischen Volks, niet verre boven den Slaavenstand verheeven, paene servorum loca - was wei-

[p. 298]

nig onderweezen, en betoonde geringen trek tot die beschaaving in zeden, welke kon strekken om hun loflijke onderscheidingen te doen wegdraagen.

Maar hunne Equites, of Edelen, worden beschreeven op eene wijze, welke hun tot hoogagting geregtigt. In geenen deele waren zij ontbloot van verstandsbeoefening en weetenschap. In deezen rang schijnt zich alle magt vereenigd te hebben. Want, schoon, in eenige hunner Staaten, het Volk over de hoogste Regeeringsposten beschikte, werd de Prins verkoozen uit de Bevoorregte Familien, door lieden van denzelfden rang.

Tot deezen rang behoorde der Celten wijdvermaarde Orde der Druïden. Uit deezen rang sprooten zij voort. Der Druïden leerlingen waren de Edelsten onder den Volke. Zij werden met eene onaflaatende zorge en waakzaamheid opgevoed tot het bekleeden der Heiligste Bedieningen. Het was de onmiddelijke, en voor in deeze Orde treedende Mannen bestemde, werkzaamheid, op te haalen en voort te planten de Gewoonten, de Overleveringen, de algemeene Geschiedenis des Volks, zints den tijd der vroegste Voorvaderen - het Regt te handhaaven - op de behoorlijke volbrenging der Wetten agt te geeven - de Deugd aan te moedigen, en de Ondeugd te straffen - Godsdienstige en Zedelijke Voorschriften in te boezemen - de Godsdienstplegtigheden te regelen, en de verpligtingen van den Godsdienst aan te dringen.

Hunne bespiegelingen omvatteden de verheevene voorwerpen, die de wereld in derzelver vroegste tijdperk bezig gehouden hadden: de natuur der Godheid - de aart van 's Menschen Ziel - een Toekomenden Staat - den loop der Hemellichten - de gesteltenis des Aardkloots en deszelfs veelvuldige voortbrengzelen. Hunne begrippen waren groot en verheeven; hunne bespiegelingen veelbevattend, zich uitstrekkende tot meest alle kunsten en weetenschappen, waarin de vroegste tijdperken belang stelden. Misschien was 'er geen rang van menschen onder de Heidenen, die de historie en de begrippen des Menschdoms, in den vroegsten staat, eenvoudiger en volkomener bewaarde.

De Godsdienst der Aartsvaderen was, in de daad, misvormd door veelvuldige bijgeloovigheden, onder alle Volken. Dan de Druiden hebben, ondanks hunne

[p. 299]

groote en veelvuldige dwaalingen, veel, zeer veel behouden van de eerste en weezenlijkste beginzelen der Aartsvaderlijke Godsdienstleere.

Onder eene verscheidenheid van betrekkelijke naamen en characters erkenden zij éénen god, den Maaker aller dingen en den Heer over alles. - Zij leeraarden het Oppertoevoorzigt der Godlijke Voorzienigheid - de Onsterflijkheid der Ziele - de verantwoordelijkheid der menschen ten aanziene van hunne zedelijke bedrijven - en belooningen naa den dood.

Als een gevolg deezer beginzelen, namen zij de door hun voorgeschreevene beginzels van de strengste regtvaardigheid in hunne beslissingen en handelingen met de menschen in agt. - De schets, welke van hun door de oudste Schrijvers wordt opgehangen, heeft eene zeer kennelijke gelijkvormigheid met die van andere heilige Ordes in verstverloopene eeuwen en bij oude Volken.

Dr. borlase toont aan, der Druiden algemeene en naauwe overeenkomst met de Magi in Persie. Alles stemt zeer juist zamen: naauwlijks verschillen zij van hun in naam: want plinius noemt de Druïden de Magi der Gaulen en Britten. - De zeer bekwaame Schrijver van de Indian Antiquities merkt, met zeer diepe en gezonde geleerdheid, dezelfde naauwe verwantschap op tusschen de Druïden en de Brachmannen van Indie. Men kan dit uitstrekken tot de Chaldeen, de Priesterschap van Thracie, en tot verscheide andere.

Naardemaal deeze overeenkomst in charactertrekken te regt al te volkomen en te algemeen gekeurd is, om opgelost te worden door het stellen eener toevallige overeenkomst, hebben veele Geleerden zich bevlijtigd om op te delven, door welke middelen de Instellingen, de Begrippen en Gewoonten der Ooster Wereld in het Westen van Europa zijn overgebragt.

Maar zou men niet mogen vraagen, of de bijzonderste omstandigheden van gelijkvormigheid, in deezer voege tusschen het Oosten en Westen waargenomen, niet slaan op het algemeen character van de Aartsvaderlijke Eeuwe en eerste Menschen, voor de versprelding der gezinnen? Indien ja, waarom zullen wij dan, hetgeen algemeen is, uit bijzonderheden afleiden? De wijd afstaande takken van eenen zich ver uitspreidenden eik hebben, niettegenstaande de onderscheidene gedaanten, welke zij aanneemen, door aan verschillende winden bloot-

[p. 300]

gesteld te zijn, steeds eene onderlinge gelijkheid, in maakzel, in blad en vrugt, welke zij niet van elkander, maar van den moeder-eikel, ontleenen.

Vinden wij niet dit oorspronglijk character zo diep den Celten ingedrukt, zo algemeen in het land hunner wooninge, en in een zo vroeg tijdperk, dat het onmogelijk is, zulks toe te schrijven aan den indruk van doortrekkende reizigers, of de met der woon vestiging van eenige weinige vreemdelingen, die voordeel zogten te bejaagen, en dus wantrouwen moesten verwekken? Dewijl alle volken uit éénen oorsprong afstammen, in eene eeuwe, waarin de gewoonten der gezelligheid zich ontwikkelden, is het dan niet redelijk, te besluiten, dat eenige algemeene gebruiken en begrippen des menschlijken Geslachts zich landeigen maakten, door eerste Gezinnen, die zich in het Westlijk Vasteland nederzetteden?

De drie groote oogmerken der Barden waren: de zeden en gebruiken te hervormen; den Vrede te verzekeren; alles, wat goed en groot was, te prijzen en aan te moedigen.

Het Druidismus mag, derhalven, in den oorspronglijken en zuiveren staat, aangemerkt worden als een gebouw, op den grondslag van den Aartsvaderlijken Godsdienst gevestigd, met oogmerk om de noodzaaklijkheid, van tot de wapenen de toevlugt te neemen, te voorkomen, in de verschillen tusschen onafhanglijke Staaten, en om de buitenspoorigheden te beteugelen van bijzondere Persoonen, zonder het behulp van strafdreigende instellingen.

Het Druïdismus beheerschte de menschen, door op hun hart te werken en hunne verbeelding gaande te maaken, - door Wetten voor te schrijven, die haare heiliging ontvingen van het algemeen heerschend denkbeeld - en door de daarin geloovenden te leeren, dat zij, in eenen toekomenden staat, het loon hunner bedrijven op deeze wereld zouden ontvangen; een begrip, 't welk kragtdaadig kon dienen om hun gedrag in dit leeven te regelen.

Een stelzel, zodanig ingerigt, hadt misschien den hoogsten trap van deszelfs invloed beklommen in een zeer vroeg tijdperk, en onder de onvermengde bewooners. Het kon alleen met kragt werken onder een Volk, voor 't welk die begrippen berekend waren, en

[p. 301]

die de staavingen daarvan in diepe eerbiedenis hielden. - Wanneer Vreemdelingen, die weinig agts sloegen op het heilig Wetboek der Druïden, zich onder hun vermengden, werden de wapenen ter zelfsverdeediginge aangegord; en, in gevolge daarvan, nam het zuiver Druidismus allengskens af. Het bijblijvend beginzel, om Vrede te behouden, moest nu en dan wijken. Men stelde verscheide bijzonderheden vast, om te verklaaren, in welke gevallen het geoorlofd en wettig zou weezen, het oorlogszwaard ter scheede uit te trekken, welke de ingestelde proeven doen voorkomen als een noodzaaklijk, maar onaangenaam betoon van pligt, tegen de onwettig handelenden en roovenden.

De Druïden konden, ten allen tijde, den Vrede verzekeren, onder hunne leer- en afhangelingen, door de roede der Uitbanning, hun allerkragtigst werktuig van veroordeeling, op te heffen: de ongelukkige, op welken dezelve nederkwam, werd niet alleen bedreigd met de zwaarste straffen in eenen toekomenden staat, maar hij werd intusschen ook beroofd van allen gezelligen troost en vergenoegen.

Maar, in de oogen van Vreemdelingen, die op hunne eigen kragt vertrouwden, werd dit wapentuig beroofd van al het verschriklijke, en derzelver komst opende eene vrije wijkplaats aan de onrustigen onder de Celten. - Ten tijde diens invals konden de Druïden niets anders doen, dan terugge treeden, aan de Krijgshoofden en het Volk de verdeediging overlaaten. Hunne invloed en magt, als Druïden, en de zuiverheid hunner beginzelen, moet, overzulks, lang vóór den tijd van caesar in verval geraakt weezen.