Vaderlandsche letteroefeningen. Jaargang 1807

Iets over de volksbeschaaving in Rusland, met betrekkinge tot godsdienst en zedeleer.

De groote hoop der Russen staat, met opzicht op de beschaaving des Verstands, nog op eenen zo laagen trap, dat de gemeene Man, de Boer, de Handwerksman, en de Krijgsknecht, noch schrijven noch leezen kan. Men zoude te veel zeggen, indien men wilde onderstellen, dat, van de gemelde Volksclassen, Eén onder Duizenden konde leezen. Wel leide catharina II in de Hoofdsteden Schoolen aan, waarin, zonder eenige betaaling te vorderen, onderwijs in leezen en schrijven

[p. 198]

wordt gegeven; maar zeer weinigen namen daaraan deel, en deezen waren louter Stedelingen. In Moscow, waar tegen de 400,000 Inwoonders zijn, bezochten naauwelijks 1000 Leerlingen deeze Schoolen. De groote Schoolinrichtingen, die onder de tegenwoordige Regeering tot stand komen, zijn eigenlijk voor den gemeenen Man niet berekend. Ook zal waarschijnelijk niet alleen het tegenwoordige, maar zullen nog verscheiden Geslachten voorbijgaan, eer de Russische Landman in dien toestand komt, dat het Leezen-leeren eene behoefte worde voor zijne kinderen.

Bij dit geringe aantal der geenen, die in Rusland kunnen leezen, heeft toch de Grieksche Kerk 'er voor gezorgd, dat haare Leden met den Bijbel niet te eenemaal onbekend blijven. Bij de dagelijksche, veele uuren lang duurende, Godsdienstoefeningen worden, behalven de Liturgien, Voorleezingen gehouden uit het Oude en Nieuwe Testament, in het bijzonder uit de Psalmen, Euangelien en Apostolische Brieven, zo dat deeze drie Stukken in één jaar meer dan eenma al gelezen worden, en daardoor den vlijtigen Kerkgangeren inderdaad genoegzaam, en dikwijls tot verwonderens toe, bekend zijn. Doch het getal van zulke Kerkenbezoekeren is gering. De ingevoerde Kerkelijke Overzetting is in de Sclavonische Taale, maar niet in den eigenlijken Tongval des Lands. Wegens het menigvuldige gebruik bij de Godsdienstoefening wordt deeze Taal wel door de meesten, die de Vergadering vlijtig bezoeken, verstaan; maar veelen is zij nogtans duister. Het ware dus te wenschen, dat men eene Overzetting had in de gemeene Landspraak. Doch dit zoude niet alleen, met betrekkinge tot de taal zelve, van den kant des Overzetters, zwaarigheden ontmoeten, maar nog grootere en weezenlijker van den kant der laagere Volksclasse. De zo noodwendige verbetering der menigvuldige zinstoorende schrijffeilen in de Handschriften, waarvan men zich nog in de XVIIde eeuwe bediende, welke de Patriarch nicon bewerkstelligde, veroorzaakte, zo als bekend is, de scheuring van den aanhang der Separatisten Raskolniki^(*) geheeten, dat is Scheurmaakers (of, zo als zij

(*) [Men heeft van deeze menschen eenig bericht big mosheim, Kerk. Geschied. D. VIII, bl. 672 env.]

[p. 199]

zelven zich noemen, Starovierszy, of Oudgeloovigen) die tot heden toe der Kerke en den Staat een last is. Om zulke toevallen in het toekomende voor te komen, bestaat 'er eene Landswet, volgens welke geen Bijbel, noch eenig gedeelte van denzelven, en in het algemeen geen Boek in de Kerke gebruiklijk, anders mag gedrukt worden, dan onder het onmiddellijke opzicht der hoogste Kerkelijke Rechtbank, de heilige bestuurende Synode, in derzelver Drukkerijen, en met Kerkelijke Letteren, welke naar de oude Handschriften gevormd zijn.

Grieksche Bijbels vindt men in Rusland niet, dewijl onder 100 Geestelijken misschien naauwelijks één Grieksch verstaat. De weinige Grieksche Testamenten, welke men in sommige schoolen gebruikt, worden uit Leipzig ontboden. In de zestiende eeuw werd in Polen een Russische Bijbel in quarto gedrukt, maar welke in Rusland nooit erkend is. De exemplaaren daarvan behooren tegenwoordig onder de grootste zeldzaamheden. In het midden der XVIIIde eeuwe verscheen eene schoone uitgaaf in folio, waarvan het exemplaar vijf ponden sterling kostte; en in de laatste helft der gedachte eeuwe werd de Bijbel tweemaal uitgegeven te Kiow, eens in drie Deelen in 8vo. (voor 2 ponden sterling) de andere keer in drie Deelen in folio. Deeze drie Uitgaaven mogen van 5 tot 6 duizend exemplaaren uitgemaakt hebben. Daar nu Rusland eene bevolking heeft van 40 Millioenen, blijkt hieruit reeds, hoe zeldzaam de Bijbels daar moeten zijn. Vandaar weet men gemeenlijk op eenen afstand van 100 en meer wersten, waar een Bijbel, als eene zeldzaamheid, te vinden is. In geen Boeren-huisgezin ziet men hem, en ten uitersten zelden bij eenen Koopman of Edelman. Ook onder de Geestelijken ontbreekt het zeer aan Bijbels. Men geeft ook geen verlangen te kennen om ze te bezitten. Die niet kunnen leezen, noemen zichzelven, inderdaad dikwijls met leedweezen, blind: anderen vergenoegen zich met het dagelijksche (of ten minsten op feestdagen) voorleezen van enkele afdeelingen in de Kerk. Maar in het algemeen is 'er niet veel godsdienstige gezindheid in Rusland, dewijl het 'er ontbreekt aan godsdienstige opvoedinge. Van de hoogere Standen af tot op de Boeren toe, geniet gewoonlijk niemand eenig ander onderwijs in den Godsdienst, dan het bovengemelde, door het hooren der Liturgien en Voorleezingen

[p. 200]

in de Kerken. - Ook zoude het zeer bezwaarlijk zijn, dit gebrek te verhelpen. Voor tien jaaren ondernam een aanzienlijk Gezelschap de verbreiding van godsdienstige Werken in Rusland te bevorderen; en daar het geene Kerkboeken konde leveren, beproefde men andere stichtelijke boeken voor niet uit te deelen. Maar het Gezelschap werd verstoord, als verdacht van andere staatkundige bedoelingen. - Voor het overige heeft men, behalven de reeds gemelde Uitgaaven van den Bijbel, nog Psalmboeken, de Euangelien en Epistelen, van verscheiden Drukken en in allerlei Formaaten; gelijk ook van onderscheiden, doch nooit zeer laage prijzen, en meest alleen tot gebruik der Kerken. Evenwel kunnen de liefhebbers zich te Kiow, Moscow en St. Petersburg, schoon ook niet altijd, voor den bepaalden prijs, voorzien van eenen Bijbel, bij de Boekverkoopers der Synode. Minder moeite heeft men om een Psalmboek te bekomen; want deeze zijn de gemeenste.

Zedert het jaar 1766 zijn, in het Gouvernement van Saratow aan de Wolga, Volkplantingen van Duitschers aangelegd. Daar zijn 13 Protestantsche Kerspels, bij welken Luthersche en Hervormde Predikanten staan, die men uit Duitschland en uit Zwitserland derwaards beroepen heeft, maar welken het, bij de tegenwoordige hooge prijzen der Leevensmiddelen, bezwaarlijk valt met hunne huisgezinnen op eene fatsoenlijke wijze door den tijd te komen. - De Broeder-Gemeente te Sarepta voorziet de daar zijnde Volkplantingen van Bijbels, die te Halle gedrukt zijn. Deeze worden uit Duitschland ontboden; van den geheelen Bijbel jaarlijks omtrent de 100 exemplaaren; even zo veel van het N. Testament, en 50 Psalmboeken; dus van 250 tot 300 stuks. Men heeft op de plaats zelve geene Drukkerij, en te Moscow (de naaste plaats aan de gemelde Landstreek, waar gedrukt wordt) of te Petersburg te doen drukken, komt hooger te staan, dan wanneer men de boeken uit Leipzig ontbiedt; want papier en kosten van drukken loopen daar zeer hoog. Zo kost de Druk van eenen zogenoemden Feestpsalm der Broeder-Gemeente, van twee Octavoblaadjens^(*), van 500 tot 600 Exemplaaren, welke te Moscow bezorgd wordt, te Sarepta telkens 18 of 20 Roebels. - In de Volkplantingen aan de Wolga zijn onder de Protestanten nog veele huisgezinnen, die geenen Bij-

(*) [Zekerlijk bladzijden.]

[p. 201]

bel bezitten; doch bij de meeste vindt men een Nieuw Testament. - De groote afstand van hun Vaderland, waarin de daar zijnde Duitschers leeven, maakt het aankoopen van alle boeken bezwaarlijk en duur. De onkosten der vervoeringe, waartoe de Vracht te land en ter zee, het Inpakken, Commissiegelden en Tollen behooren, maaken aldaar ieder boek meer dan nog eens zo duur als het te Leipzig bij den Inkoop kost. Een Hallische Bijbel, bij voorb., in groot 8vo, die aan bladen op 12^(*) Groschen en van binden te Halle of te Leipzig omtrent op even zo veel te staan komt, wordt in de Volkplantingen aan de Wolga verkoft voor 3 Roebels en van 3 tot 20 Kopeiken^(†), naar dat 'er de band uitziet. En die band is altijd een gemeene lederen band, zwart geverwd of gemarmerd, en rood op snede: maar in zwart segrijn, en verguld op snede, kost die zelfde Bijbel in groot 8vo meer dan vijf Roebels. Laat men ze daar (als te Sarepta) binden, dan komen zij nog duurder te staan; waarom zij ook allen gebonden ontboden worden.

Door de Broeder-Gemeente te Sarepta zijn reeds verscheidene poogingen gedaan om het Christendom onder de nabuurige Kalmukken uit te breiden; maar tot nog toe heeft men niets kunnen uitvoeren. Men heeft ook te Sarepta eenige stukken uit den Bijbel in de Kalmuksche taal overgezet; maar zij zijn nog niet in druk verschenen.

(*) [Vierëntwintig gr. maaken eenen rijksdaler.]

(†) [De Roebel heeft 100 Kopelken.]