Vaderlandsche letteroefeningen. Jaargang 1807

De Leer van den Christelijken Godsdienst terug gebragt tot hare eerste eenvoudigheid, om te strekken tot een grondslag van vereeniging voor alle Christelijke Gezindheden. Door D.C. 1807. In gr. 8vo. 87 Bl.

Is de leer van het Euangelie in dit geschrift tot hare eerste eenvoudigheid terug gebragt, en kan dit geschrift alzoo strekken tot een grondslag van algemeene vereeniging der Christenen? - Ten aanzien van den persoon van jezus komt de Schrijver rond uit voor het gevoelen van arius, die, in de vierde eeuw, zijne begrippen meer van de Platonische Wijsbegeerte, dan uit de eenvoudige lezing van het Euangelie ontleende. Ook is bij hem de christus geen ander dan de Engel van Jehovah bij mozes, waarvan het Euangelie zelf niets zegt, zijnde de plaats van 1 Cor. X:9, door hem ten bewijze aangehaald, dat paulus ons leert, dat jehovah christus was, van eene zeer betwiste lezing en voor eene veel eenvoudiger verklaring vatbaar. - Zoo weinig als in deze gevoelens van den Schrijver de eerste Euangelie-eenvoudigheid herleeft, even min is de stellige verklaring van die gevoelens over dat onderwerp, hetwelk de Christelijke Kerk juist het allereerst verdeeld heeft, geschikt om den grondslag der algemeene vereeniging der Christenen te kunnen leggen. Het smart den Recensent, deze, in zijn oog, afdoende bedenkingen te moeten maken tegen een geschrift, welks doel zoo edel is, en welks inhoud voor het overige alle blijken draagt van bescheidenheid. Het is in den form van eenen Catechismus opgesteld, en loopt over Gods bestaan, eigenschappen en wil, met zorgvuldige onderscheiding van uiterlijke Godsvereering en inwendige heiligheid, - voorts over het gebrekkige en verdienstelooze, maar Gode welgevallige in der menschen deugd, - over den redelijken zin der regtvaardigmaking door het geloof, - over het eigen werk bij de bekeering en het gevaarlijke van misvatting hieromtrent, - daarna over den persoon van christus, met volslagene verwerping van het leerstuk der drieëenheid, - eindelijk over het H. Avondmaal en den H.

[p. 514]

Doop, waarbij de geschiedenis der vereering van den H. Geest vermeld wordt. - De hoop op de algemeenheid van de Christelijke Kerk over de geheele wereld is het slot, hetwelk nog meer in voorspellenden, dan wel in wenschenden toon afloopt. ‘Wij hebben reden - volgens den Schrijver - om te verwachten, dat wij nog in de eerste helft van de eeuw, die wij thans beleven, Gods voorzeggingen (?) zullen vervuld zien, dat de standaard van mahomet zal omvergeworpen worden, en de naam van Mekka verdwijnen voor het licht des Euangeliums.’ In de inleiding tot dit geschrift, vinden wij wegens den Schrijver het volgende: ‘In mijne jeugd was mij de Godsdienst zeer onverschillig, - ik leerde denzelven, even als de Latijnsche taal, zonder eenigen indruk.’ Het geheel is opgedragen aan den Eerw. w.a. van vloten, met verzoek om teregtwijzing in mogelijke dwaling.