Vaderlandsche letteroefeningen. Jaargang 1807

Gedichten en Liederen van D. van der Loo, Predikant in de Avezathen. Te Utrecht, bij de Wed. J. van Terveen en Zoon. 1806. In gr. 8vo. 88 Bl., behalven een Voorberigt.

Dat zich de beoefening van Dichtkonst en Welspreekendheid gelukkiglijk laat huwen, en het handelen der liere voor den Christenleeraar, als nuttige uitspanning, bijzonder voegzaam zij, ontmoet, zo ver wij weeten, in deezen tijd, geene bedenking. Althans tegen ouderwetsche stijfzinnigen, die zulks wraaken mogten, zouden wij niemand aanraaden het harnas aan te gespen. De zaak bepleit zichzelve, en is bovendien uitgemaakt door het gezag van de Gewijde Voorbeelden, of Profeeten van ouds. Liever maaken wij, den kleenen bundel des Eerw. van der loo aankundigende, in het voorbijgaan melding van eenigen zijner Vaderlandsche Voorgangeren, bij het huidige Geslachte ruim zo veel broemd en in hoogachting om hunnen Dichterlijken als Godgeleerden arbeid. De naamen toch van eenen d.r. kamphuisen, g. brandt, j. van vollenhove en a. moonen, mogen den Gelderschen Dorpsleeraar ten spoorslag zijn, om de verlustiging in zijne ledige uuren te blijven aanhouden, en zich de kracht en bevalligheden van deeze met regt vermaarde Mannen meer eigen te maaken in zijne Dichtstukjes. Hadden wij den eersten bundel van onzen van der loo ter hand, wij zouden gaarne deezen tweeden daarbij vergelijken, om zijne vorderingen in de konst te toetzen: nu willen wij afgaan op hetgeen zijn Eerw. ons hieromtrent in een Voorberigt goedvond te zeggen, en meenen ook daaruit met grond een gunstig besluit te kunnen opmaaken. Immers, zo niet de waardigheid van zijn beroep, boezemt ons 's Mans bescheidenheid de beste verwachtingen van zijn werk en hoogachting in voor zijn persoon: weshalven wij, ontwaarende dat hij den

[p. 449]

raad van kundige Beoordeelaars niet veracht, of vlijt en moeite ter beschaaving van deezen nieuwen bundel ontzien heeft, hem durven gelukwenschen met zulk eene meerdere waarde van deeze laatere Gedichten en Liederen, als hem noopte en regt gaf, om het woord Proeve, op den voorigen titel bijgevoegd, van den tegenwoordigen weg te laaten. Hoe het zij, in een getal van 25 kleene en losse Dichtstukjes, doorgaans gestemd op eenen vrolijken, ook wel meer ernstigen toon, treffen wij hier eene aangenaame verscheidenheid van behandelde stoffen aan. Het ongezochte rijm en de zoetvloeiendheid der verzen van verschillende maat en gang, getuigt de bedreevenheid des Opstellers in het werktuigelijke der Poëzij. Aan vinding en bevalligheid van voordragt ontbreekt het desgelijks niet, zo men al vermoeden konde of hem wel de Natuur begunstigde met dien rijkdom van verbeelding en die sterkte van gevoel, die berekend is voor de stoutste vlugt, en voorraad geeven kan voor stukken van eenen langeren adem. Wij ontzeggen evenwel aan eenen beminnelijken poot zijne hooge waarde niet, en meenen iets van deszelfs zachten trant bij onzen van der loo te hebben waargenomen. Inzonderheid geeft hem de keuze der onderwerpen en geheel de inhoud van den bundel volmondige aanspraak op onzen lof, dewijl wij niets aantroffen, of het is den Christen - Leeraar waardig, ja vereerende beide voor zijne godsdienstige gevoelens en hart. Om nog een woord van een en ander deezer Gedichten en Liederen in het bijzonder te zeggen: de Cantate op het Kersfeest, waarover de Schrijver zich verontschuldigt, als niet ervaaren in de muzijk, en bij het opstellen verstoken van de gelegenheid om met eenen Componist te raadpleegen, heeft altoos als Dichtstuk in onze oogen veel goeds, en zal, zo verre ons oordeel ten deezen gaat, bij eene goede uitvoering der maat en beurtgezangen, eene stichtende verrukking en heilige vreugde den Hoorderen inboezemen. Alleen heeft het ons bevreemd, dat de Tekst, Joan. III:16, gelijk dezelve in onzen Bijbel prosaisch staat uitgedrukt, aan het Choor wierd in den mond gelegd; terwijl wij zulks beter omtrent den bekenden Lofzang der Engelen billijken mogen. Voorts lazen wij met genoegen de overige minder uitvoerige Gedichten en Liederen, tot verheerlijking van het Opperwezen, bespiegeling der schoone Natuur, of schetzing van het geluk des Levens, aanprijzing des Huwelijks, van stille Deugd, vergenoegen met zijn Lot, en wat van deezen aard meer is, bevallig ingerigt. De vergenoegde Hutbewooner, en deszelfs tegenhanger de klagende Landman, het laatste zo wel gepast bij de huidige verwoestingen des Oorlogs, verdienen ook bijzondere opmerking. Ja deeze treurtoonen, gelijk die op het graf eener Christen-Vrouwe, maaken eene niet ongevallige afwisseling van den blijderen zang, die doorgaans in den bundel voorhanden is. Doch wij bedriegen ons zeer, indien

[p. 450]

de weinige Vertaalingen uit het Hoogduitsch, welke de Eerw. van der loo geplaatst en wel behandeld heeft, dne hoogen lof aanduiden, dien hij aan het oorsprongelijke wenscht te geeven. Niet dat zij ons geheel onwelkom waren, of geheel ontbloot schijnen van dichterlijk sieraad: maar wij missen daarin eene bondigheid of kracht van taal en volheid van gepaste en treffende schildering, die verdienen zouden, dat wij de Meesters, waarvan wij de Copijen hier voor ons hebben, als Raphaëls en Rubbensen onder de Dichters rangschikken. Trouwens wij meenen over het geheel aan jeugdige Liefhebbers het navolgen, en inkleeden vooral van Duitsche stukken in Hollandsch gewaad, te moeten afraaden, daar zulks den echten Vaderlandschen smaak en zuiverheid van ons taaleigen dreigt te verbasteren, en toch de Proefstukken der Oudheid, benevens een aantal oorsprongelijke Werken uit de twee laatstverloopen roemrijke Eeuwen, de beste Leerboeken zijn der Nederlandsche Dichtschool, of wel het overzetten uit Engelsche, Fransche, en minder met de onze vermaagschapte taalen, de smet van uitheemschen spreektrant veel ligter weeren kan. Omtrent de inlassching, eindelijk, van weinige Gelegenheids-Gedichten had zijn Eerw. zich, althans bij ons, en onzes inziens, bij niemand zijner Leezeren, behoeven te verdeedigen, daar nimmer het misbruik ons regt geeft een maatig gebruik te veroordeelen, en wij gereed zijn om den dwaas te belagchen, die een vers ter zijde legt op het inzien van den titel. Wij sluiten met aanmoediging van den Eerw. van der loo, om zijne Dichtoefening voort te zetten, en geeven nu ter proeve uit deezen bundel, zo als hij openvalt,

Ja! Zing-glas! gij waart lief en schoon;

Gij gaaft een trilling aan den toon,

Dien mijne Laura, langs uw teder vlak, deed beven.

Dan ach! uw schoonheid was een korte zonne-schijn,

Een lelij, die één dag ziet worden en ziet sneven;

Het beeld van 't geen wij zijn.

Mijn Laura, ach! verganklijkheid

Is zoo op al het heil verspreid,

Dat ons omringen zal op deze wisslende aarde;

De zoetste, beste vreugd is, als het broze glas,

Dat, hoe uw teedre zorg angstvallig het bewaarde,

Zoo ligt gebroken was.

Ik dwaas, die, uit een water-bel,

Mij vaak bestendig heil voorspel,

En van deze aarde wagt dat de aarde niet kan schenken!

Hoe vaak heeft ijdle hoop mijn zinlijk hart misleid!

Och! leerde ik, bij al 't heil, dat me immer streelt, gedenken

Aan zijn verganklijkheid!

[p. 451]

 

De wereld is geen rampwoestijn;

 

Maar zij moet ook geen Eden zijn;

 

Verganklijk moet deze aard, met al haar goed'ren, wezen:

 

Zoo 't heil bestendig was, 't geen ons hier juichen doet,

 

Wat vormde ons dan tot deugd? wat zou ons hart genezen

 

Van waan en overmoed?

 

 

 

Och! dat, in alles, dan ons oog

 

Bemerken, 't hart gevoelen moog':

 

‘De wereld gaat voorbij, met haar begeerlijkheden,’

 

En onze geest zich vorm' voor Godsvrucht, Liefde en Deugd,

 

Dan vrezen wij geen dood; maar smaaken eens, in Eden,

 

Bestendig hemel-vreugd.