Vaderlandsche letteroefeningen. Jaargang 1807

[p. 439]

Essai Historique sur les anciens ordres de Chevalerie, institués dans les Pays-Bas, par W.H.J. van Westreenen, Directeur de l'Academie Littéraire de Zélande et Membre de celle de Leyden. à la Haye, chez P. van Daalen Wetters. 1807. pagg. 33.

Dit is eigenlijk een gelegenheids-stukjen, waartoe de verwachte, en zedert ook gebeurde, instelling eener nieuwe Ridderorde in ons Vaderland den Schrijver aanleiding gaf. Hij zelve geeft dit niet onduidelijk te kennen op bl. 7 en in het slot van zijne Verhandeling. Dit laatste willen wij afschrijven. ‘Met deeze bladen het publiek aan te bieden, verbeelde ik mij niet mijne Leezers iets nieuws te leeren: overtuigd, dat veelen uit hun er meer van weeten, heb ik geen ander oogmerk dan hun de vroegere tijden te herinneren in de gelijksoortigheid der gebeurtenissen.’

Van een zo klein Werkjen, dat men in een half uur kan doorleezen, en waarin de Maaker zelve zo weinig belang stelt, eene breedvoerige Recensie te schrijven, zoude niet passen. Ten gevalle van Leezers, welken het Fransch niet gemeenzaam is, willen wij evenwel den hoofdzaaklijken inhoud kortlijk opgeeven.

Na met weinige woorden iets gezegd te hebben van de eereteekenen van oude dagen, en van elders opgerichte Ridderordes, komt de Hr. van westreenen tot die, welke in vroegere tijden hier te lande zijn ingesteld. Tot deeze rekent hij 1^o. die van St. Jacob, welke Graaf floris de V, volgens sommigen, omtrent het jaar 1290, zoude ingevoerd hebben, doch omtrent welke anderen twijffelen, of zij wel ooit bestaan hebbe; terwijl de doorkundige van wijn zijn oordeel schijnt op te schorten, en noch het ééne noch het andere durft verzekeren. bl. 7-11. - 2^o. Zekerder is men omtrent die van St. Antonius, waarvan Hertog albrecht van Beijeren, Graaf van Holland, de insteller was in het jaar 1382, en welker ordesteeken was een gouden halsband, met een afhangend gouden of zilveren kruis, of letter T (de eerste letter van den Hollandschen naam Teunis) en daaraan een zilveren klokjen. bl. 11-14. - 3^o. Vervolgens komt in aanmerking de orde van den Tuin of Hegge, zo als wagenaar, na beka, schrijft,

[p. 440]

door willem den VI ingesteld, in het jaar 1405, wanneer hij Hagestein en andere Sloten wilde belegeren. Dan deeze is zekerlijk ouder en bestond reeds ten tijde van Hertog albrecht, den Vader van willem. De Hr. van wijn heeft zulks duidelijk getoond in zijne Bijvoegselen tot en Naleezingen op de Vaderl. Historie, in de plaatzen door onzen Schrijver aangehaald. De Ordesteekens waren, naar het schijnt, nu eens van goud, dan eens van zilver; waaromtrent de Hr. van westreenen de niet verwerpelijke gissing maakt, dat de eerste, misschien, eene onderscheiding zullen geweest zijn van gelijke soort als men nu Groote Kruissen noemt. bl. 14-21. - 4^o. De tot nu toe gemelde Orden zijn reeds voorlang verdwenen, maar niet de Vierde, de beroemde Orde van het Gulden Vlies. Welke ook de aanleiding der oprichtinge of de beduidenis van het ordesteeken moge weezen, philips van Bourgondie, de goede bijgenaamd, stelde ze in te Brugge in Vlaanderen in het jaar 1430, den 14den van Januarij, ter gelegenheid van zijn huwelijk met isabella van Portugal. Hij bepaalde eerst het getal der Ridders op 24, buiten het Hoofd der Orde, vermeerderde het naderhand tot 30, en gaf hun Wetten en Inzettingen, enz. De Schrijver spreekt nog van eenige bijzonderheden, onder volgende Grootmeesters voorgevallen, waaromtrent wij hem niet kunnen volgen. Men weet, dat het Grootmeesterschap deezer Orde, door het huwelijk der Kleindochter van philips, maria, met maximiliaan van Oostenrijk, in het laatstgemelde Huis, en wel in den oudsten Tak van hetzelve, den Spaanschen, overging. Dit teekent de Schrijver aan. Hij had er kunnen bijvoegen, dat, na den dood van karel den II, de beide mededingers na de Spaansche Kroon, karel van Oostenrijk en philips van Anjou, zich dit Grootmeesterschap aanmaatigden, en bij het sluiten van den vrede het beiden behielden. Zie tozens Staatkunde van Europa I D. bl. 138.

Wij zullen alleenlijk nog zeggen, dat de Schrijver overal de Werken aanhaalt, waaruit hij zijne verhaalen en stellingen ontleend heeft, en dat zijn stukjen uitneemend wel geschikt is ter bereikinge van het oogmerk, hetgeen hij, zo als wij gezien hebben, zich voorstelde.