Vaderlandsche letteroefeningen. Jaargang 1807

Het ongegronde van sommige vooroordelen tegen het Euangelisch Gezangboek en het onbetamelijke van den tegenstand bij deszelfs invoering aangewezen, enz. Te Leeuwarden, bij J.W. Brouwer. 1807. In gr. 8vo. 67 Bl.

Dat 'er op de onlangs bij de Hervormden ingevoerde Gezangen, zoo met opzicht tot het dichtkundige, als anderzins, vrij wat aan te merken valt, is, gelijk door anderen, zoo ook in ons Maandwerk, onbewimpeld gezegd; en 't ware in de daad te wenschen geweest, dat dit werk met minder overhaasting toegegaan ware, en dat de eenmaal opgestelde en verzamelde Gezangen door eene tweede Commissie nog eens nader overgezien waren geworden, eer men dezelven, als algemeen goedgekeurd, door 't gezag van Classen en Synoden, had in trein gebragt. Maar nu zij eenmaal zijn ingevoerd, is 't grootelijks af te keuren, dat men ginds en elders, door uitmeting van derzelver waare of vermeende gebreken, uit onderscheidene oogmerken, 't rustig gebruik derzelven in de Gemeenten tegenwerkt; en dat wel te meer, omdat 'er toch in de daad veel goeds in dezen bundel wordt gevonden, waarvan men zich met nut kan bedienen, en men geenzins kan ontkennen, dat voor hun, die bij elk gedeelte der openbare Godsvereering niet dan redelijke stichting zoeken, waarlijk eene groote behoefte was aan zoodanige Gezangen, die 't wel niet gemakkelijk zou vallen, vooreerst en op beteren voet aangenomen te krijgen, indien men eens, onder 't voorwendsel van noodige herziening, te rade wierd, tot tijd en wijle dat hetzelve zou zijn verbeterd, van 't verder gebruik van 't eenmaal met openbaar gezag goedgekeurd Gezangboek af te zien.

Wij prijzen overzulks elke poging, om domme en bevooroordeelde menschen van hunne verkeerde begrip-

[p. 420]

pen, omtrent deze Gezangen, terug te brengen. En, in dat opzicht, verdient ook het hier aangekondigde boekje lof. Drie Ledematen, godard, petrus en bernardus, zeggen en verdedigen hunne gedachten, ieder op zijne wijze. De eerste is eigenlijk de voorstander van het Gezangboek, die de bedenkingen van petrus, die 't niet eens heeft gelezen, en van bernardus, die zich wat meer geoefend vertoont, met bescheidenheid tracht op te lossen. Hij doet hen opmerken, dat zij, die hunnen afkeer van de Gezangen toonen, door uit de kerk te loopen, of althans niet mede te zingen, openbare ergernis geven, en andere gezindten stof tot lastering geven, door de verdeeldheid en verwarring, die zij veroorzaken; terwijl zij hunne onkunde en voorbarigheid aan den dag leggen, door zoodanige misprijzing van een werk, waaraan zoo vele verstandige en rechtzinnige mannen geärbeid, en zoo vele anderen, met lof en roem bekende Kerkleeraars, alom hunne goedkeuring gegeven hebben. Hij tracht hen vervolgends te overtuigen, dat zij, die zich tegen de besluiten en verordeningen der Kerkenraden, Klassen en Synoden verzetten, zich aan muiterij schuldig maken; dat zulke vergaderingen wel geen recht hebben, om iemands geweten aan banden te leggen, maar dat het ook niemand vrij staat, de vastgestelde orde naar willekeur te storen, en verwarring aan te richten. Op de vordering, dat men eerst het goedvinden van alle bijzondere Gemeenten had moeten vragen, wordt, uit het voorbeeld van 't geen men in 't burgerlijk bestier heeft zien gebeuren, aangetoond, dat daardoor de grootste verdeeldheid en verwarring zou veroorzaakt geweest zijn, en dat dit, eenmaal tot eenen algemeenen regel aangenomen zijnde, ook in andere opzichten, de nadeeligste gevolgen zou na zich slepen. Op soortgelijke wijze worden andere bedenkingen, deels ontleend uit eene ongelukkige vergelijking van de Gezangen, als menschelijke opstellen, met de Psalmen, die door Gods Geest zijn ingegeven, deels uit deze en gene uitdrukingen, waaraan men zich stoot, meestal met goede redenen uit den weg geruimd. Onder de aanstotelijke uitdrukkingen wordt gerekend, dat mon de Christenen, in hun gezang, wil laten zeggen, dat God werelden geschapen heeft. Godard geeft zich veel moeite, om bernardus aan 't verstand te brengen, dat dit een goeden zin heeft, en tegen de Bijbelleer geenzins aanloopt. Eenigzins meer verlegen maakt hem

[p. 421]

eene uitdrukking in het achtënnegentigste Lied, volgends welke de Christenen gezegd worden, met hun kroost, door den doop herboren te zijn: 't geen meer met de Leer der Roomsche Kerk, dan met de belijdenis der Hervormden, schijnt te stroken. Hij bekent rondelijk, dat dit met de hedendaagsche leerwijze, bij de Hervormden vrij algemeen aangenomen, geenzins overeenstemt, maar dat dit evenwel toch waarlijk de oude Gereformeerde Leer is, die in de Formulieren van Eenigheid is begrepen, wier opstellers, in de Roomsche Kerk geboren en opgevoed, het een en ander uit de denkwijze en den spreektrant, waaraan zij gewoon waren, zullen overbehouden hebben, waarvan men naderhand wijslijk is teruggekomen. Dat men, in het gantsche Gezangboek, allen, die medezingen, als Christenen laat spreken, was gemakkelijker op te lossen, omdat in alle meest gebruikte Psalmen soortgelijke toon heerschend is. En hier beroept zich godard ook zeer gepast op de Formulieren en zoogenaamde Liturgie, waarin men de thans gebruikelijke schifting der gemeente in geloovigen en ongeloovigen, bekeerden en onbekeerden, geenzins aantreft.

Vele lieden, van den denktrant van petrus en bernardus, zullen waarschijnelijk dit geschrift niet lezen. Hier en daar valt het echter mogelijk nog wel dezen of genen, die voor overtuiging vatbaar is, in handen. Anderen, die 't in de hoofdzaak met den Schrijver eens zijn, kunnen 'er zich ook, bij voorkomende gelegenheden, tot teregtwijzing van zwakken, met nut van bedienen. De wijze der zamenspreking en geheele schrijfstijl is ons niet best bevallen. Welligt oordeelde de Opsteller deze manier van onderricht voor hun, die hij voornamelijk op 't oog had, meest gepast. Maar dan hadden wij evenwel verlangd, bij 't einde te vernemen, dat petrus en bernardus werkelijk, door de bijgebragte redenen, tot betere gedachten waren gekomen. De uitkomst is geene andere, dan dat beiden, na eene langwijlige redewisseling, nog even stout, als bij den aanvang, op hun stuk blijven staan.