Vaderlandsche letteroefeningen. Jaargang 1807

[p. 422]

Adres, aan alle de respective Hoog-eerw. Synodale Vergaderingen der Herv. Nederd. Gemeenten dezer Landen, die dezen jare zullen gehouden worden: tot redres van de voorkomende gebreken, in de nieuwe Euang. Gezangen, zoo ten aanzien van de Herv. Leer, als die der Taal- en Dichtkunde, enz. Te Amsterdam, bij W. Brave. 1807. In gr. 8vo. 40 Bl.

De steller of stellers van dit zoogenaamd Adres, dat men doet voorkomen, als herkomstig van een aantal Leeraren, Ouderlingen, Diaconen en Leden der Gemeenten in ons Vaderland, behooren ook al tot de misnoegden over de invoering der Euangelische Gezangen bij 't Hervormde Kerkgenootschap, en zouden wel gaarne zien, dat men daarvan terug kwame. Wie zij zijn, zeggen zij vooralsnog niet; ook hebben zij zich dit jaar nog niet schriftelijk, en met name, aan eene bijzondere Synode willen aanmelden. Liever wilden zij eerst beproeven, of zij door dit openlijk uitgegeven Adres, welk nu door alle de Synoden dezer Landen, en derzelver Committenten, kan beöordeeld worden, hun oogmerk konden bereiken, terwijl zij 'er de stoute bedreiging bijvoegen, van zich anders, in een volgend jaar, meer bepaald, met bijvoeging hunner namen, ter plaatse, daar zulks geschieden kan, te zullen aanmelden.

Intusschen bedienen zij zich listiglijk van 't gezag van den zoo algemeen hooggeschatten Utrechtschen Leeraar hinlópen, die in eenen kort voor zijnen dood uitgegeven brief, door ahaz. van den berg geplaatst in 't Vervelg op zijne Gedachten over Geestelijke Oden en Liederen, had te kennen gegeven, hoe huiverig men voormaals, van den tijd der Kerkhervorming af, tegen het invoeren van nieuwe Gezangen bij den openbaren Godsdienst was geweest, en den voorslag had gedaan, om, als 'er dan evenwel bij de Psalmen nog Gezangen verlangd wierden, een en ander gedeelte van Gods Woord, en wel bepaald des Nieuwen Testaments, in poëzij te brengen, met bijvoeging van verscheidene voorbeelden, die men daartoe zou kunnen kiezen. Zij beklagen zich te meer, dat dit voorstel is in den wind geslagen, omdat men werkelijk, ten gevolge van zeker Programma, desaangaande in de Maandelijksche Boekzaal geplaatst,

[p. 423]

eenige Gezangen van zoodanigen Bijbelschen inhoud [toen het reeds te laat was] had beginnen te verzamelen. 't Doet hun dan grootelijks leed, dat men nu, en in 't vervolg, bij de NB. van God ingegevene Psalmen, Liederen zal moeten zingen, die, ten aanzien van derzelver inhoud en zamenstelling, enkel voortbrengsels des menschelijken vernufts zijn. Zij beroepen zich verder op vele gebreken tegen de regels der Dichtkunde, die men 'er in aantreft. 't Mishaagt hun, dat 'er zoo vele Gezangen zijn zaamgebragt, ook vele over één onderwerp. Zij zijn vooral te onvrede, dat men dezelven uit onderscheidene Gezangboeken van verschillende Godsdienstige Genootschappen gekozen heeft. Vandaar meenen zij, dat verscheidene afwijkingen van de Leer van het Nationale Dordsche Synode ontstaan zijn, en bewijzen het, op hunne wijze, onweersprekelijk, dat de Leer der algemeene voldoening, en der algemeene genade, maar in al te vele Liederen gevonden wordt. Zij willen wel niet ontkennen, dat men alle daartoe behoorende gezegden in een goeden zin zou kunnen verklaren, maar kunnen niet dulden, dat 'er uitdrukkingen in zijn, die een bedenkelijken zin hebben. [En hoe zullen zij het dan toch ook, met hunne berijming van het Nieuwe Testament, maken?]

't Voorstel is, om, in navolging van 't geen in de Nationale Synode van Dordrecht was gearresteerd, te besluiten, dat alle Gezangen, buiten de weinigen in het Psalmboek voorkomende, uit de Kerk geweerd, en daar 'er eenige albereids ingevoerd zijn, deze met de gevoegelijkste middelen zullen afgesteld worden. Kunnen de Synoden daartoe niet komen, dan is althans het eerbiedig verzoek, dat door de Hoog-Eerw. Christelijke Kerkvergaderingen dezer Landen eene nadere Commissie benoemd worde, om deze Gezangen te verminderen en te verbeteren, en uit dezelven weg te nemen alles, wat voedsel geven kan aan begrippen, met de Leer onzer Formulieren van Eenigheid niet overeenkomende, alles, wat strijdt tegen de regels der taal en dichtkunde, en het schoone daarvan, tot zulk eene hoogte gekomen, in deze dagen, en in sommige Gezangen zoo treffend voorkomende.

Men vindt, in dit Adres, al wederom een merkelijk aantal, zoo van waare, als vermeende gebreken van 't nieuwe Gezangboek, deels dezelfde, die reeds door dezen en genen opgenoemd waren, deels ook nog eenige andere,

[p. 424]

aangewezen. Soms vragen wij bij ons zelven, waarom verzet men zich toch zoo heftig tegen dit nieuwe Gezangboek? Zou 't minder gemakkelijk vallen, een even groot aantal van dergelijke of andere gebreken aan te toonen, in verre de meeste Gezangboeken, die zoo in ons Vaderland, als elders, bij andere Gemeenten van onderscheidene gezindten, ook bij de Hervormden, zonder zoo veel tegenspraak zijn ingevoerd, en ongestoord, tot algemeene stichting, in gebruik blijven? Zingt niet dat beschaasd gedeelte der Natie, dat onze Walsche Kerken gewoon is te bezoeken, in verre de meeste Gemeenten, zonder dergelijken tegenstand, stil en rustig de onlangs bij dezelven ingevoerde Cantiques, waarop anders, zoo ten aanzien van het dichtkundige, als leerstellige, ook vrij wat valt aan te merken? - Dat niet alle aanmerkingen, in dit Adres, even gewigtig zijn, kan, dunkt ons, uit deze staaltjes blijken. In het 31ste Lied, moest de mensch niet opgewekt zijn, om zijne waarde te gevoelen, omdat de ellendige en doemwaardige zondaar geene waarde heeft; in het 33ste, wordt dit gezegde berispt: Versterk mijn kracht tot alle goed, omdat dit van den in zich zelven krachtelozen zondaar niet kan gezegd worden. Zoo wordt ook als een groot gebrek uitgemeten, dat 'er dan eens van de wereld, en van de zon, en dan weder van werelden en zonnen, van duizend werelden en duizend zonnen wordt gesproken. Wie zal 't zulken Keurmeesters van pas maken?

Door ééne misdaad vielen wij,
Door één Verlosser zijn wij vrij.

Dit is hun nog niet rechtzinnig genoeg. 't Strijdt met de Dordsche Leer der eeuwige verkiezing van eenige weinigen. Wij vragen nog eens, hoe zouden deze lieden over Paulus oordeelen, wanneer eens uit het N. Test. het 5de H. uit diens Brief aan de Rom. tot een Kerkgezang berijmd werd? Zij beklagen zich over het al te groote getal van bijeengebragte Liederen; maar des te ruimer is dan nu de keuze. Men heeft met rede geöordeeld, en, in onderscheidene uitgekomene Schriften en Maandwerken, ook in 't onze, aangetoond, dat sommigen 'er slecht in voegen. Laat verstandige Leeraars die allen, en nog meer anderen, vrij uitmonsteren. Hoe velen blijven dan nog overig, die met stichting kunnen gebruikt worden?

[p. 425]

En, al ware 'er dan geen een Gezang, dat in zijn geheel door den beugel kon, hoe vele kleinere en grootere gedeelten, en onder dezen niet weinige, die waarlijk roerend en schoon, en geheelenal regt gepast zijn, kunnen dan evenwel nog met meer nut, in onze Christelijke Vergaderingen, gezongen worden, dan de meeste berijmde Psalmen? Mettertijd vervangt wel eens eene verbeterde uitgave van 't nieuwe Gezangboek deze eerste, zeker geenszins volmaakte, proeve. 'Er ware geen einde te zien aan de verwarring, die gewisselijk ontstaan zou, indien men nu reeds de in het Adres voorgeslagene herziening ging te werk stellen.