Vaderlandsche letteroefeningen. Jaargang 1807

Handboek der Bijbelsche Literatuur, door J.J. Bellerman, gewoon Hoogleeraar in de Godgeleerdheid, en buitengewoon Hoogleeraar in de Wijsgoerte aan de Hoogeschool te Erfurt, enz. enz. Naar de tweede Uitgaave, uit het Hoogduitsch, door S. van Hoek, Predikant te Aalburg en Heesbeen. Iste Deel. Te Gorinchem, bij J. van der Wal. 1806. In gr. 8vo. XVIII en 218 Bl.

In een Handboek alle de Hoofdstukken der Bijbelsche Literatuur, kort en echter ook, zoo veel mogelijk, in de grondbeginzelen volledig, te bevatten, en de Hulpwetenschappen, tot beter verstand der Bijbelsche Schrijvers, voor te dragen; zie hier het doel van den geleerden Schrijver, met de bearbeiding van het voortreffelijk Werk, waarvan wij het eerste Deel voor ons hebben. Het bevat datgene, dat de Schrijver Bijbelsche Archaeologie noemt, en wal der Aarde, van den Mensch, der Literatuur en der Kunst.

Hier wordt eerst gehandeld over denoorsprong der aarde, en de omwentelingen, door welken zij voor de tegenwoordige schepselen bewoonbaar wierd; daarno over de eerste menschen, derzelver vatbaarheden, ontwikkeling, levenswijze en verblijf; vervolgends over de schrijftaal, als den grondslag der Literatuur, en de overige wetenschaplijke kundigheden; eindelijk over de vroegste kunstblijken, en derzelver trapswijze beschaving en verbetering.

De tweede Afdeeling zal de Bijheische Aardrijksbeschrijving behelzen. Daarvan zijn ons drie Deelen, nog al vrij wat uitvoeriger dan dit eerste, sedert lang ter hand gekomen. Hierop moest dan de Geschiedenis der

[p. 239]

merkwaardigste gebenrtenissen, zoo wel des Hebreeuwschen als andere volkeren, met geduurige betrekking op den Bijbel, en in zoo verre dezelven daarin voorkomen, met de Chronologie en Genealogie, volgen; voorts de Bijbelsche Natuurkunde en Natuurgeschiedenis, Mythologie en Geschiedenis der Goden, en allerlei Oudheden, Bijbelsche Kunstgeschiedenis, betreffende de Bouwkunst, Beeldhouwkunst, Toonkunde enz., en eindelijk ook nog een historisch Bericht van alle de Bijbelsche Schrijvers. Van dit alles heeft de Schrijver nog niets geleverd, 't geen wij toch hopen dat hij eenmaal doen zal.

Men vindt reeds, in dit eerste Deel, zoodanige verscheidenheid van wetenswaardige zaken, in een kort bestek bijeenverzameld, en met zoo veel naauwkeurigheids behandeld, dat wij ons alles goeds van de voortzetting van dezen roemwaardigen arbeid mogen voorstellen. Bellerman is een van die weinige Geleerden, wier schriften van deze soort men klassiek mag noemen. Voor de taak, die hij op zich nam, geheel berekend, en bekend met de beste bronnen, onderzoekt hij alles grondig, velt daarover doorgaans een juist oordeel, en schrijft de vrucht van lange en diepe navorschingen met weinig omslag kort en duidelijk ter neder. 'Er is zeer veel uit dit Boek te leeren. Wij hopen, dat een goed vertier den Vertaler en Uitgever tot aanmoediging moge strekken, en dat de overhelling van den Schrijver tot deze en gene, voor sommige Lezers mogelijk al te vreemd klinkende gevoelens, niemand zal afschrikken, om het geheele Werk, waarvan zoo veel partij te trekken valt, onbevooroordeeld door te gaan en, zoo als het verdient, door te studeren.