Vaderlandsche letteroefeningen. Jaargang 1807

[p. 192]

Zijn alle de Christen-geestelijken Huichelaars? of uitnodiging, tot een Mondgesprek, aan den Maaker van den Lierzang, getiteld Leiden's ramp geene Gods-straf. Te Amsterdam, bij W. Brave. In gr. 8vo. 64 Bl.

‘Misverstand,’ zeiden wij onlangs, bij de beöordeeling van het hier bedoelde gedicht; ‘misverstand,’ zeggen wij nu ook, na de bedaarde lezing van dit tegenschrift; en wij twijfelen geen oogenblik, of het meerderdeel onzer Lezeren zeide toen en zegt nu ook met ons: ‘misverstand.’ Intusschen, wat toch een misverstand niet kan uitwerken! daar krijgt nu de Heer Zeloot voor de hooge wijsgeerte van em. kant, zo maar in eens, zeven brieven op zijn dak, van een godgeleerden Kampvechter, en daarin eene uitdaging in farma tot een wijsgeerig en godgeleerd gevecht, in eigen persoon, en wel niet in geschrifte, maar bij monde, en voor 't oog en oor van zo velen van het geëerd publiek, als de gedaagde zelve zal verkiezen. Indedaad, zo herleeft dan de geest der vroegere Ridders hier te lande, en zonderling genoeg! Maar van den godgeleerden Zeloot is het toch minder edelmoedig, dat hij nu alvorens de alarmklok trekt; en wil, dat het Gouvernement, en alle de Geestelijken, (de Joden alleen uitgezonderd) en daarenboven nog iedere Gemeente, rekenschap en bewijs zullen afvorderen van den Dichter. Edelmoediger evenwel verschiet hij vooraf reeds eenige pijlen, en toont zo wat van zijne wapenen.

De Lezer voelt intusschen wel, waarover men vechten zal: zo hij anders ons vorig Stukje bij de hand heeft, sla hij onze beöordeeling van het Dichtstuk nog eens op. De Uitdager meent, geene kwalijk begrepene of eenigzins overdrevene uitdrukking van dezen of genen Kerkleeraar, maar de leer eener wijze en goede Voorzienigheid, zo als die door iederen Christenleeraar, indien hij anders geen deugniet is, geloofd en gepredikt wordt, en met toepassing ook op Leidens ramp, blijkens alle de in 't licht gegevene Leerredenen, werkelijk gepredikt is, wordt door den Dichter bedoeld; en dus moet hij ten aanzien van alle Geestelijken hier te lande (de Joodsche alleen uitgezonderd) gezongen hebben: De dienaars van

Opperwezen doven het redenlicht - zij zijn verwaten

[p. 193]

huichelaren - zij kallen - zij neemen 's Rechters schaal in de hand - hunne godgeleerde kennis is de allerhoogste heiligschennis - hunne ontzinde taal is gevloekt - zij brullen - zij zijn zuffende dweepers - zij leggen het knellend juk van zielendwang en priesterlogen op den hals, enz. Hij bewijst, althans tracht te bewijzen, dat de bedoeling geene andere kan geweest zijn; en doet dit waarlijk zoo, dat wij vertrouwen de Dichter zal zelve voelen dat hij aanleiding gegeven heeft tot zodanig misverstand, en dat hij zich niet naauwkeurig, niet voorzigtig heeft uitgedrukt. Den inhoud der zeven Brieven willen wij niet breedvoerig opgeven; die dezelve leest, en zich hetgeen wij den Dichter gezegd hebben herinnert, ziet aanstonds, dat de Kantiaansche Zeloot, naar ons gevoel, hier toch een weinig te erg behandeld wordt; ofschoon wij het den Theölogischen Kampvechter niet kwalijk nemen, dat hij hem een weinig den bol wascht. Maar nu is 't ook schrifts genoeg; en wij verheugen ons zeer, dat de Schrijver der Brieven verklaart, dat het spiegelgevecht met de pen niet zal worden voortgezet. Het mondgesprek echter, vertrouwen wij, heeft voortgang. Trouwens, de handschoen is geworpen; zodra de Dichter zijn' naam noemt, komt ook de Uitdager met den zijnen voor den dag. De Gedaagde bepaalt het wanneer en waar, en benoemt zo vele getuigen, als hij verkiest, mits hij zijne partij een gelijk getal veroorlooft. Zo de Dichter zich onttrekt, en naamloos bij geschrift zijne partij wilde aanvallen, verklaart deze hem voor een laffen bloodaart, aller verachting waardig. Waarlijk, dat wordt ernst! zo iets laat zich geen eerlijk Hollander zo maar zeggen! Misschien, echter, wordt het gevecht nog verhoedt, door eene veelvermogende tusschenkomst.