Vaderlandsche letteroefeningen. Jaargang 1807

[p. 185]

Algemeene Vaderlandsche Letter-oefeningen.

De Geschiedenis, Lotgevalien en het Karakter van Salomo, door J.L. Ewald. Te Groningen, bij J. Oomkens, 1806. In gr. 8vo. 348 Bl.

Onder de Schriften van den Heidelbergschen Hoogleeraar ewald, die ook bij onze Landgenooten met veel goedkeuring ontvangen zijn, verdient zijne Beschrijving van de Levensgeschiedenis van david, in 1801 en 1802 in 't Nederduitsch vertaald uitgegeven, eene voorname plaats. Die van salomo, waaraan de Hoogleeraar tinga wel wederom de hand heeft willen leenen, kan te regt beschouwd worden als een vervolg op de voorgaande. De Heer Vertaler zegt met allen grond, dat zij ook alle kenteekens draagt van des Schrijvers doorzicht, menschkunde en welwikkend oordeel. Het onderwerp is niet minder belangrijk. Salomo was niet alleen, geduurende eene reeks van jaren, Koning over Israël, niet alleen een mensch van het tederst gevoel, een uitmuntend dichter en schrander opmerker, maar wierd, in zijne eeuw, door wijsheid het voorwerp der verwondering van zijne eigene en vreemde natien. Hij ondernam en voltooide, met het warmste gevoel van godsdienstigheid, den tempelbouw. En nogthans heeft men dezen grooten man, met verbazing, tot een ongodsdienstig en onzedig gedrag zien vervallen. Ewald heeft getracht, dit uit zijne opvoeding, uit zijn temperament, en uit de omstandigheden, waarin hij zich bevond, te verklaren, en daaruit gewigtige lessen, ter bevordering van waare en bestendige levenswijsheid, afgeleid. De nasporing van Salomo's karakter dient hem niet alleen tot verklaring der geschiedenis van dezen waarlijk zonderlingen man, maar ook tot beter verstand van zijne schriften.

De geschiedenis en het karakter van Salomo worden eerst overwogen in negen Afdeelingen van dezen inhoud.

[p. 186]

(1) Geest van Salomo's eeuw. (2) Geboorte en opvoeding van Salomo. (3) Salomo de jongeling. Zijne neiging tot liefde, en liefdegezangen. (4) Salomo's throonbeklimming, en geest zijner regering. (5) Inrichting des hofs, en der geldmiddelen. Grenzen des rijks. (6) Tempelbouw en inwijding. Salomo's overige gebouwen. (7) Salomo's wijsheid en kundigheden. Zijn naam in vreemde landen. (8) Salomo van alles meer dan verzadigd, zoekende naar verborgene wijsheid. Gevolgeu hiervan. (9) Salomo's wijsgeerig berouw. De wijsgeerte van den oververzadigden, levensmoeden Koning, zijne terugkering tot de eenvoudige wijsheid des Godsverëerers, en zijn dood. - Dan volgen nog eenige Gedachten, door de geschiedenis van Salomo gewekt. (1) Over vatbaarheid voor genot, en over genot. (2) Over de gevolgen der weelde. (3) Over het ontstaan, de bekoring en gevaren der verborgene wijsheid. (4) Over de natuur en grenzen der verdraagzaamheid. - En eindelijk nog iets, over den ouderdom van het boek de Prediker. Dit Iets zegt de Schrijver van den Heer Dreier, een jongen geleerden, ontleend te hebben. Het bevat eene korte beantwoording van de letterkundige gronden van eichhorn tegen de oudheid van dit boek. Zulke geleerde onderzoekingen vallen zoo zeer niet in het vak van ewald. Men kan omtrent dit onderwerp in 't Academisch Strijdschrift van onzen geleerden van der palm en anderen vrij beter te regt raken.

Meer eigen aan den geachten ewald zijn vele menschkundige en allezins gepaste aanmerkingen over 't leerzaame en waarschouwende, dat voor de beschaafde standen in onze eeuw, in de overweging van 't karakter en de lotgevallen van Salomo, ligt; en wel bepaaldelijk in zijne opvoeding, zijnen trek tot liefde, zijne zucht tot genot, zijne begeerte naar wetenschap, zijne neiging voor kostbare praal, zijne hooggedrevene verdraagzaamheid, en in de wijze, waarop zijne wijsgeerte zich vormde en wijzigde. Evenwel ook hierin heeft de Schrijver zich ook van andere wegwijzers gelukkig weten te bedienen. In de voortreffelijke Moraal van reinhard, eene waarlijk onuitputbare bron van zedelijk onderwijs, was hem veel, zeer veel vóórgeärbeid. Maar niet elk heeft de begaafdheid, om van zoodanige gegevene wenken zoo veel partij te trekken, als de schrandere ewald,

[p. 187]

ook in dit boek, op de hem eigene, altijd bevallige, den Lezer doorgaans onweerstaanlijk met zich voortslepende schrijfwijze, gedaan heeft. 'Er is voor elk, die wijsheid zoekt, veel uit te leeren.