Vaderlandsche letteroefeningen. Jaargang 1807

[p. 148]

De Leer der Verzoening met God, naar den Bijbel. Door Albert Bruining, Predikant te Pietersbierum. Te Amsterdam, bij A.B. Saakes. 1806. In gr. 8vo. 83 Bl.

Wij weten niet regt, hoe wij 't met den Schrijver van dit boekjen hebben. In de Opdragt aan zijnen Vader, p. bruining, Predikant te Wirdum in Vriesland, spreekt hij eerst, als van zichzelven alleen, daarna in dier voege, alsof ook nog anderen aan dit opstel deel hadden. In den laatstgenoemden toon is ook de Voorrede gesteld. Of dit nu alleen naar de wijze der Redenaars geschied zij, dan of de Schrijver waarlijk de hulp van een' of ander' naburig Vriend gehad hebbe, is voor ons raadzelachtig.

Hoe het daarmede zij, de Schrijver zegt: ‘De gewoone opvatting en verklaring van dit leerstuk (de Leer der Verzoening met God, naar den Bijbel) kwam ons te gekunsteld voor; dit wekte onzen lust en ijver, om den eenvoudigen zin en de waare meening der Heilige Schriften omtrent hetzelve na te gaan en op te sporen.’ Zijne Verhandeling bevat twee Hoofddeelen. Eerst wordt onderzocht, welke de aart en het doel der zoenoffers ouder het Oude Verbond waren; daarna, welke de aart en het doel van Jesus dood, als het offer voor onze zonden, zij.

Met opzicht tot het eerste, wordt vooraf iets gezegd over den oorsprong der offeranden in 't gemeen, en beweerd, dat de eerste menschen zich, door eerbied en dankbaarheid, gedrongen vonden, om der Godheid een geschenk te brengen van die goederen en gaven, welke zij voor zichzelven in waarde hielden en noodzakelijk achtten, en dat de hoogste Godheid deze offers, als blijken van eerbied en dank baarheid, in gunst en welgevallen hebbe aangenomen, en, zoo ver zij uit een opregt en dankbaar hart voortvloeiden, met zegeningen achtervolgd; dat God zich naar dat kleine begrip der menschen, die zich verbeeldden, dat men de Godheid alzoo waarlijk dienst deed, ook nog in later tijd heeft willen schikken, door nadere bepalingen omtrent de wijze, op welke hij zoodanigen zinnelijken eerdienst wilde uitgeoefend heb-

[p. 149]

ben. Hiertoe behoorde dan ook de Goddelijke verordening omtrent de zoenoffers, wier eigene aart, uit de bepalingen, in het Wetboek van Moses gemaakt, wordt opgegeven, en vastgesteld, dat het doel derzelven was, den zondaar tot belijdenis van zijne misdaad te brengen, tot berouw te wekken, tot verbetering te verbinden, en hem alzoo, langs den weg van bekeering, vergeving voor begaane zonden te doen zoeken en vinden. - Hiermede wordt dan vervolgends het bloedig lijden en de wreede kruisdood van Jefus, beschouwd als een offer voor de zonden, vergeleken, en de meest aangenomene stelsels, omtrent het doel van deze opoffering, tegengesproken. Dat Jesus, door zijn lijden en dood, Gods toorn, tegen het zondig menschdom ontstoken, voor ons zou gedragen hebben, om 'er ons alzoo van te verlossen en te bevrijden, oordeelt hij strijdig met de geschiedenis van Jesus lijden, en met de natuur der zaak. Wil men liever aannemen, dat Jesus de uitwerksels van Gods toorn, de straffen namelijk, die wij verdiend hadden, in onze plaats gedragen heeft, om 'er ons van te bevrijden; ook dit vindt hij ongerijmd, en geheel onbestaanbaar, zoo wel met den aart van Goddelijke straffen, als met 't geen Jesus werkelijk ondergaan heeft. 't Geen, om de zaak meer wijsgeerig te verklaren, anderen 'er op uitgevonden hebben, dat Jesus lijden en dood gediend hebbe tot opluistering van Gods volmaaktheden, dat God daarin zijne gestrenge rechtvaardigheid geopenbaard, en tevens zijne onbegrensde zorg voor het behoud van zondige menschen daardoor verzekerd hebbe; dit vindt hij even onbewijsbaar, als de vooronderstelling ongegrond is, waarop het rust, de welbekende, door anselmus verzonnen, leer van eene noodzakelijkheid der voldoening. De Schrijver is van oordeel, dat het groote doel van den dood van Jesus alleen geweest is, de menschen te verbeteren, en daardoor bekwaam te maken voor de gunst van God, die zij, alzoo verbeterd zijnde, door berouw en bekeering kunnen verkrijgen, en dat derhalve de dood van Jesus, als offer voor de zonden, in deszelfs doel, juist overeenkomt met dat der zoenoffers, door Moses ingesteld. De voortreffelijkheid van dit offer, boven de Mosaische, zal alleen hierin bestaan, dat het niet alleen krachtig is, om ons uitwendig te reinigen, en alzoo den toegang tot Gods troon te openen; maar om het hart te verbeteren, en alzoo vol-

[p. 150]

komene vergiffenis van alle zonden, zonder uitzondering, te doen verkrijgen.

Die met de Godgeleerde geschillen over dit onderwerp, sedert de tijden der socinussen dikwijls vernieuwd, en vooral in de laatste jaren, door de Schriften van priestlei, eberhard, steinbart en vele anderen, telkens verlevendigd, niet is onbekend gebleven, zal hier niet veel aantreffen, dat niet door anderen dikwijls gezegd, en even dikwijls (met hoe veel grond, beslissen wij niet) tegengesproken is.