Vaderlandsche letteroefeningen. Jaargang 1807

Aan den Geest van Barthold Schwartz, in leven Bedelmonnik te Mentz, en Uitvinder van het Buskruid, enz. Toegewijd aan het Genootschap Doctrina et Amicitia. Te Amsterdam, bij J.B. Elwe. 1807. In gr. 8vo. 15 Bl.

Dit stuk is in een tegenovergestelden geest van het vorige; het ongeluk, waardoor de uitvinder van het buskruid ellendig omkwam, is, volgens dezen Dichter, wel degelijk Godlijke straf; hij noemt die uitvinding een gevloekten vond, en herhaalt tot zesmaal toe in dit korte lied, dat op denzelven

- bij zijn geboorte, een onvergeetbaar teeken
Van Gods verdoemenis in vuur geschreven stond.

Deze Dichter maakt zich even driftig als de vorige; maar het is alleen tegen den Geest van dien overledenen Monnik, en niet tegen de geheele Geestelijkheid, dat zijne drift uitbarst. Intusschen maakt hij zich zo verschriklijk boos, dat hij het Godlijk vermogen verlangt om zelfs de geesten met bliksemen te slaan, opdat hij zijnen moed eens regt aan den overledenen koelen mogt; maar daar deze manoeuvre met den bliksem hem niet wordt toegestaan, zo komt de Geest 'er nu met poëtische scheldwoorden en vloeken nog af. Echter zal de Schim alleen voorwaardelijk gevloekt zijn; en zo het eens bewezen werd, dat schwartz aan de bedoelde uitvinding onschuldig was, neemt de Dichter voorzeker zijne verwenschingen terug. Edelmoedig is het echter niet, eenen dooden te vloeken en te haten, en dat wel om eene immers ook nuttige vinding, waarvan hij de gevolgen onmogelijk berekenen noch vooruit kon zien. De magtspreuk, dat na de

[p. 135]

uitvinding van het kruid de Oorlog zo veel wreeder en bloediger geworden is, wordt, naar onze gedachte door de Geschiedenis weerlegd; en dat nu dapperheid en persoonlijke moed niets meer gelden, moge de Dichter bij den tegenwoordigen Krijgsman verantwoorden.

Intusschen mag men toch in zulk een dichtstuk juist voor iederen trek het strengst bewijs niet vorderen; evenwel het al te zeer overdrevene verwekt altijd gelach. Een' enkelen zet op schwartz hadden wij voor ons laten gelden.

De teekening van Leijdens ongeluk is ons beter bevallen, en over het geheel zijn de verzen vloeijende; het brengen van den naam van onzen Koning in ééne lettergreep evenwel uitgezonderd, in de volgende regels, waarmede Leijden wordt aangesproken:

Maakt u-waarts Kaning louis zich, in de Nederlanden
Een' scepter waardig, zij zijn ook dien Koning waard.

Ook bevalt ons de woordspeling met Leijden, dat zoo veel te lijden had, niet regt. Dan chaqu'un son gout! Van sommige bijzonderheden bij het treurig geval geven eenige aanteekeningen ons berigt.

Het verslag van deze beide Stukken achten wij voor ditmaal genoeg.