Vaderlandsche letteroefeningen. Jaargang 1807

Nieuwe stichtelijke Liederen, voor de Huisgezinnen en Gezelschappen der Christenen: door Johannes Hazeu, CS. Zoon. Met nieuw gecompeneerde Zangwijzen, die, even zoo gemaklijk als de Psalmen, gezongen en gespeeld kunnen worden: door Dirk van der Reijden, NS. Zoon. Met 54 Muziek-Plaaten. Te Amsteldam, bij W. van Vliet. 1806. In gr. 8vo. 308 Bl.

Vier-en-vijftig Liederen, elk op eene bijzondere, en wel geheel nieuwe, door den kundigen dk. van der reijden n.z. te Rotterdam vervaardigde, Zangwijze gestemd, voor een tweestemmig gezang ingerigt, en daarin van het gewone Kerkgezang vooral ook verschillende, dat zij op heele en halve noten gezongen worden. Op een afzonderlijk blad voor ieder gezang is ook de Basstem gevoegd, waarbij men tevens de gemoedsbewegingen, waarmede het lied gezongen moet worden, aangeteekend vindt. Een noodig berigt van den Componist omtrent dit een en ander gaat vooraf. Het spijt ons zeer, dat dit Werk nu eerst, nadat de nieuwe Liederen bij het Hervormd Kerkgenootschap zijn ingevoerd, is aan het licht gebragt; niet alleen toch had het een en ander, dat de Heer v.d. reijden, nopens de verbetering van het gewoon Choraalgezang, en de Heer hazeu, nopens de bekwaamheid van genoegzame voorwerpen

[p. 42]

in ons Vaderland tot het vervaardigen van nieuwe Zangwijzen, zegt, opmerking verdiend; maar wie weet, hoe de nieuwe vinding, van ook de gemoedsbewegingen aan te wijzen, den Heeren Verzamelaais der Kerkgezangen had behaagd, en of wij dan nu ook niet het genoemd Genootschap met de woorden Ernstig, Eerbiedig verheven, Weinig klagende, Uitlokkend vrolijk, Verheffende, Bedachtzaam vrolijk, Statig vrolijk, Veel vrolijk. Eerbiedig vrolijk, Uitdagende met sterk geluid, Deftig roemende, Ernstig vrolijk, Eerbiedig roemende, Enkel eerbied, Kinderlijk, enz. boven die Gezangen zouden mogen geluk wenschen! Het zou, wel is waar, niet zeer gemakkelijk geweest zijn, de regte meening dezer woorden aan het verstand te brengen van iederen leek, en bij sommige boeten-gemeenten zou men misschien daartoe nog eenen opzettelijken voorzanger, onderwijzer, of soort van drilmeester, behoeven; dan welligt hadden Heeren Gecommitteerden voornoemd van hunnen Drukker j. allart (wien toch aan het ernstig, op den duur, zingen van die Gezangen nog al iets gelegen ligt!) ook nog wel een matig honorarium voor zulk eenen persoon kunnen bedingen, die dan de Gemeenten rondreizen kon, en aan wiens bekwaamheden voor zulk eenen post wij voor ons geen oogenblik zouden twijfelen, zoodra hij zijne proeve gedaan had b.v. met het reeds alom door dit Koningrijk vermaarde Tweeen-dertigste Gezang uit dien Bundel, (Uw Adam was, - Uw Eva was, enz. enz.) en hij slechts ééne Gemeente geleerd had, dit verwonderlijk Zangstuk ernstig, dat is zonder lagchen, te zingen. In de daad de vermaning: ‘ernstig,’ had boven dit lied vooral gevoegd.

Wat den inhoud der Liederen van den Heer hazeu betreft, het: ‘Met Kerklijke Goedkeuring,’ op den rug van het titelblad, is reeds bewijs, dat, wat de regtzinnigheid betreft, men dezelve gerust eene plaats in het Euangelisch Gezangboek der Hervormden mogt aanwijzen; en in dichterlijke waarde behoeft geen derzelven voor velen althans van het straks genoemde te wijken. Zie hier een paar coupletten uit een der Kersliederen:

Juicht nu vrolijk, ongetroosten!

't Blij orakelwoord heeft kracht;

Juicht: ‘de heilster gloord' in 't oosten,

Jezus is aan 't licht gebragt!’

Hij, op wien al d' Englen staaren,

d' Albeheerscher vol genaê,

Deed zich door zijn Moeder baaren,

In een Karavansera. -

Juicht nu vrolijk, Reisgezellen!

Neen; 't was u nog duisternis;

[p. 43]

 

Herders moesten u vertellen

 

Dat dit Kind de Schilo is;

 

Herders moesten u doen hooren:

 

‘In het veld van Efrata

 

Juicht men: Jezus is gebooren,

 

In een Karavansera!’

Intusschen is dit lied in ons oog juist het uitmuntendste niet; de meesten der overigen zouden ons beter bevallen; ‘Jezus Hemelvaart’ valt daar voor ons open; de laatste verzen van hetzelve geven wij onzen Lezeren als eene betere proeve, aan welke deze Verzameling over het geheel toch ook meer gelijk is:

Nu, Triumf! Triumf! gezongen,

Lieve Heiland! maar ons lied

Is te zwak, en Englentongen

Hebben wij op aarde niet:

Voer ook onze ziel naar boven,
Om volmaakter U te loven;

Och, ontboei ons van het stof!

Leer ons 't rechte hemelleven,
Om U dankend' eer te geeven,

En te juichen uwen lof! -

Doe uw Rijk, ô Heiland! komen;

Zet het uit van zee tot zee;

Wil het ongeloof betoomen;

Voer het zegevierend meê!

Zend alom uw Rijksgezanten,
Om uw heilbanier te planten,

Groote Koning vol genaê!

Zijn wij hier nog strijdgenooten,
Eens neemt G' al uw lieve looten

Tot U, Heer! Halleluja!! -

De Melodijen in dezen Bundel zijn, over 't geheel genomen, schoon, en gecomponeerd in den geest van elk Lied.