Vaderlandsche letteroefeningen. Jaargang 1806

Over den Heidelbergschen Catechismus, enz. Door G.B. Reddingius, Predikant te Schildwolda. IIIde Deel. Te Groningen, bij W. Zuidema. 1805. In gr. 8vo. 177 Bl.

De Eerw. reddingius had, bij de uitgave van zijne Ontwerpen van Leerredenen over den Heidelbergschen Catechismus, te kennen gegeven, dat hij waarschijnelijk nog eene Vertaling van eene Geschiedenis van denzelven, in de Paltz en in de Nederlanden, zou laten volgen, indien hij daarin niet door beletzelen, welke hij te gemoet zag, verhinderd wierd. Daarna van dit voornemen, en wel bepaaldlijk van de vertaling van een gedeelte der Geschiedenis van den Catechismus van van alpen, met eenige aanmerkingen tot opheldering, uitbreiding en verbetering, nadat dit geheele werk, door eene andere hand in 't Nederduitsch overgezet, in 't

[p. 154]

licht verschenen was, afgezien hebbende, vond hij evenwel, op aandrang van goede vrienden, te rade, om toch iets over den Catechismus te leveren, dat op een nieuwen trant geschreven, en, in sommige opzichten, van een anderen inhoud was, dan het geen tot hiertoe over denzelven was uitgekomen; en dat wel bepaaldlijk, ten dienste van onkundigen, en die, wegens hun beroep, of gebrek aan middelen, weinig lezen kunnen over zaken, waaromtrent hij meent, dat geen Hervormd Nederlander onverschillig zijn mag; waarom het te betreuren zij, dat 'er nog zoo weinig eenstemmigheid in denken over de meesten derzelven onder de Leeraaren, en tusschen de Leeraaren en Leeken, wordt aangetroffen. Hij wenschte gaarne meer eenparigheid in de denkwijze, in het Hervormd Kerkgenootschap, waartoe hij ter goeder trouwe behoort, te helpen bevorderen. Hij vraagt het Publiek verschooning, dat hij hetzelve zoo dikwijls, en nu ook al weder, met een boekdeeltjen lastig valt. Het schrijven voor het Publiek, zegt hij, voor zich een behoefte te zijn, en maakt de woorden van zimmerman, in zijn voortreffelijk werk, de Eenzaamheid, de zijnen: ‘Het genoegen van zijne gedachten en gevoelens aan eene grootere menigte te openbaren, dan die, onder welke wij leven, is 't grootste, en bijkans het eenig genot des levens van hem, die, in den kring, waarin hij leeft, niet zeggen kan noch mag, wat hij gevoelt.’ Zich wel bewust zijnde van den zuiveren toeleg, om, door naar zijne overtuiging teschrijven, nuttig te zijn, bekommert hij 'er zich minder over, of deze bladen hem loftuitingen, dan berisping en verachting, zullen aanbrengen. Hij verwacht ondertusschen eer het laatste, dan het eerste, omdat hij zal geöordeeld worden, het noch aan hun, die stijfzinnig aan den ouden slenter gehecht zijn, noch aan anderen, die alleen, aan 't geen nieuw is, hun zegel hangen, van pas gemaakt te hebben, in de behandeling van zaken, die zeker van een tederen aart zijn, als, bij voorbeeld, het gebruik van den Catechismus in de scholen, de voortreffelijkheid van deszelfs inrichting, de handelwijze der Dordsche Synode omtrent denzelven, het nut van Symbolische boeken, en dergelijken meer. Onbevooroordeelde vrienden der waarheid zullen den edeldenkenden Leeraar, over zijne verstandige keuze van een meestal veiligsten middelweg, des te meer prijzen,

[p. 155]

en 's mans zedige vrijmoedigheid, in het voorstaan van redelijke gevoelens, roemen. Hij gaa rustig voort, met het zijne, tot uitbreiding van verlichte Godsdienstkennis, bij te dragen. Hartelijk wenschen wij hem daartoe, ook op andere wijzen, gunstiger gelegenheid, dan hij op eene afgelegene kleine standplaats heeft. Waarom laat men toch de verdiensten van zulke kundige geheel brave mannen, in ons land, geen meer recht wedervaren?

Na eenige voorafgaande aanmerkingen over 't gewigt en nut, en de oudheid van 't katechetisch onderwijs, wordt eerst gehandeld over den oorsprong en de oogmerken van den Heidelbergschen Catechismus, daarna over de inrichting van dit Onderwijsboek. Hier worden verscheidene voortreffelijkheden van hetzelve aangewezen, en geantwoord op de veelvuldige klachten, die 'er sedert lang tegen ingebragt zijn, en nog steeds ingebragt worden, met openhartige bekentenis, dat dit opstel niet vrij van fouten en gebreken, en deswegens, in meer dan één opzicht, vatbaar is voor verbetering. Deze fouten en gebreken, die meestal zijn toe te schrijven aan den tijd, in welken de Catechismus wierd opgesteld, zijn, volgends 't oordeel van den Schrijver, geenszins van dien aart, dat zij de geschiktheid van dit boekjen voor het gebruik in de scholen en kerken, en op den predikstoel wegnemen, waaromtrent vervolgends zeer gepaste en vrijmoëdige aanmerkingen gemaakt worden, en wel bijzonder omtrent het prediken over den Catechismus, 't welk zoo ingericht zijnde, als reddingius voorschrijft, voor de grootste menigte van toehoorders, die 'er gewoonlijk bij tegenwoordig is, zeer veel nut zou kunnen stichten. 'Er is nog een Aanhangzel, van 31 bladzijden, bijgevoegd, over de voornaamste lotgevallen van den Heidelbergschen Catechismus, in de Paltz, en in de Nederlanden.