Vaderlandsche letteroefeningen. Jaargang 1806

[p. 150]

Kort Betoog van de overeenstemmende Leer van Bijbel en Rede, aangaande de Opstanding der Dooden. Naar het Hoogduitsch. In den Haag, bij J. Immerzeel, Jr. 1805. In gr. 8vo. 49 Bl.

Dit Betoog, naar aanleiding van 1 Cor. XV:35-44, bevat de beantwoording dezer drie vragen: 1. Wat leert ons de H. Schrift van de Opstanding der Doden? 2. Wat laat ons de Rede hieromtrent vermoeden? 3. Hoe stemmen Rede en Schrift overeen?

Schoon de vraag, hoe de doden zullen opstaan? geheel buiten den kring onzer ervaring ligt, en 'er van daar geene volledige kennis deswegen kan geboren worden, heeft de Apostel Paulus echter de twijffelingen, ten dezen opzigte, op voldoende wijze, zoeken op te lossen. - In het O. Verbond is de Opstanding der Doden eene onbekende Leer vóór de Babijlonische Gevangenis; en de opwekking der doden wordt 't eerst door Jesaia en Ezechiël als een beeld gebruikt, waaronder zij de wederkering uit die ballingschap en de herleving van den Joodschen Staat schilderen; - deze voorstelling, schoon anders uitgedrukt, wordt ook bij Daniël gevonden; zoodat de Opstanding, waarvan deze Schrijvers spreken, enkel eene Staatkundige Opstanding heten mag. Men had bij Heidenen en Joden wel denkbeeld van een onderaardsch Schimmenrijk; doch 't zelve was vreugdeloos. Naar de toenemende ontwikkeling der begrippen van beloning en straf op deugd en ondeugd, ontstond het denkbeeld van Paradijs, en plaats van smarten in het onderaardsch verblijf: Abraham en Lazarus bevinden zich in hetzelve. Naar het begrip der Joden, zouden, in de dagen van den Messias, de vrome Israëlieten uit dit Schimmenrijk opstaan, in het welk zij tot diens komst eene zachte rust genieten. Men stelde zich den Messias voor, als den groten Hersteller der dingen, als den Rechter der wereld en Levendmaker der doden; die, bij zijne komst op de wolken, de Heidenen straffen, en door het geklank der bazuine alle vrome Israëlieten zou doen oproepen. Dan zou Jerusalem herbouwd en aan de hemelsche Godsstad gelijk gemaakt worden; en de opgestanen zouden ongestoord, eeuwig, de hoogste aardsche gelukzaligheid genieten.

[p. 151]

Hieruit leidt de Schrijver af, hoe de gesprekken van Jezus zoo weinig begrepen werden, wanneer hij sprak van een geestlijk en hemelsch Rijk, van de verwoesting van Jerusalem, en van eene opstanding tot een hemelsch leven der Rechtvaardigen zonder onderscheid.

Deze waarheden, zegt de Schrijver, stelde Jezus zijne hoorders voor onder Beelden en Gelijkenissen, wijl zij nog onmondige kinderen waren; terwijl hij gedurig wenken gaf, dat men hem niet altijd letterlijk verstaan moest; zoo als wanneer hij zeide tot de Apostelen, dat zij zouden zitten op twaalf troonen en oordeelen de twaalf stammen Israëls, enz.; en dus kan ook de voorstelling van eene, op het einde der tijden volgende, opstanding der doden, van eene scheiding der dan verzamelde talloze menigte van menschen in goeden en kwaden, van hunne plaatzing ter regter- en slinkerhand, enkel zinnelijke voordragt zijn dier op zichzelve zoo eenvoudige als gewigtige Leere: ‘Na den dood volgt voor alle menschen de opstanding en het oordeel.’

Van de Aartsvaders sprak Jezus, als van reeds lang opgestanen, en werkzaam in een beter leven - ook sprak hij stellig de opstanding van dit grovere lichaam tegen. De ondergang des Joodschen Staats vereenigde zich bij de App. met het denkbeeld van eene spoedige wederkomst hunnes Heeren, van opstanding en oordeel. Onder de Christenen uit de Joden werd de opstanding des lichaams niet in twijffel getrokken. Maar de Grieken vroegen, hoe de doden zouden opstaan? Paulus poogt hun voldoening te geven, met te leeren, dat in het zigtbaar grovere lichaam de kiem van een sijner en heerlijker is opgesloten, welke zich eenmaal ontwikkelen zal, om met den onsterfelijken geest onverderfelijk verbonden te blijven - en dit lichaam zal overeenkomstig zijn aan het verheerlijkt lichaam van Christus. De aardsche hut zal alzoo in betere woning verwisseld worden. Elk zal op zijnen tijd opstaan, zoo als de beurt van te sterven, en in een staat van vergelding over te gaan, tot hem komt. Christus is de Eersteling; voorts elk naar zijne orde. En dit is door den Apostel, niet naar tijdsbegrippen in beelden geschilderd, maar door hem in eigenlijken zin geleerd, wijl hij nadere opheldering daardoor geeft op de vraag: hoe zullen de doden opstaan?

De Rede verklaart, volgens onzen Schrijver, de leer van de opstanding onzes groveren lichaams voor onmoge-

[p. 152]

lijk en ondoelmatig; welke stelling hij door onderscheidene redenen zoekt te staven, die zekerlijk alle aandacht verdienen; terwijl hij tevens fraai uiteenzet het aannemelijke des gevoelens, ‘dat wij in de toekomende wereld met een sijner lichaam zullen bekleed zijn, dan wij thans omdragen’ - zoodat hij zeer geleidelijk komt ter overweging van de derde vrage, of Rede en Schriftuur niet overeenkomen? welke toestemmend wordt beantwoord, en allezins klaar is ten aanzien van de leere, in de woorden van den Apostel vervat, welke aan het hoofd van dit Betoog geplaatst zijn. Terwijl wij, ook ter proeve van stijl, het volgende uit het slot dezer Verhandelinge, die allezins lezenswaardig is, zullen overnemen, en ter beoordeeling van den Lezer overlaten, dien wij hier alleen willen herinneren, dat het ons kortzigtigen inzonderheid past, de les van den Apostel in acht te nemen, en niet wijs te zijn boven 't geen betaamt.

Het Euangelie kleedt de grote waarheid van een toekomend leven en onsterfelijkheid, van opstanding en oordeel in zinnelijke beelden, welke aan de toenmalige begrippen en aan de vatbaarheid van minder beschaafde menschen beantwoorden, en op deze wijze het geschiktst waren, ruwe gemoederen te roeren, en diepen indruk achter te laten. - Wij menschen brengen op eenen plegtigen dag gaarne alles te zamen, wat ter vertoning van zekere magt, grootheid en hoogheid strekt. Doch Gods heerlijkheid bestaat niet in gerechts- en huldigingsdagen, gelijk Vorsten dezelve houden, noch in de zinnelijke pracht, welke dezelve pleegt te vergezellen. Zij bestaat veelmeer in dien stillen en bestendigen voortgang zijner grote toebereidzelen en werken, waar geen stilstand plaats heeft, waar het volmaakte zich onophoudelijk uit het onvolmaakte ontwikkelt, waar ieder schepzel onafgebroken zijne voleindiging te gemoet snelt. Hoe meer wij de zinnelijke voordragt van eene eerst bij het einde der tijden op handen zijnde opstanding der doden, en van een algemeen oordeel der wereld, met het geestlijk oog der Rede beschouwen, hoe meer wij de daarmede verbondene onoploslijke zwarigheden overwegen, des te waarschijnlijker wordt het vermoeden, dat opstanding en oordeel, evenredig met den overigen loop der natuur, bestendig voortgaan, en ieder mensch terstond bij het einde zijns aardschen bestaans wachten.

[p. 153]

Ja het leven na den dood neemt een begin door eene opstanding uit den dode, door een ontwaken des menschen, zo als hij voor de toekomende wereld bestemd en gevormd is. Deze opstanding schijnt in de ontwikkeling, in eene herleving van een fijner lichaam te bestaan, waarin nu reeds de ziel gekleed is, en door welks zintuigen zij in de toekomst gevoelen en werken zal. Geruststellend is dit denkbeeld. De dood is als zodanig eene weldadige bedwelming, waarin de natuur een wezen doet vervallen, welks verborgene krachten nu tot eene nieuwe oeffening te voorschijn treden. Het schepzel zou niet sterk genoeg zijn, den strijd te verduren, te overzien of te bestieren. Het sluimert dus in, en ontwaakt slechts, als het hervormd is. De slaap des doods is eene zachte vaderlijke verschoning. Door zijne medewerking verzamelt de natuur hare krachten, en de sluimerende kranke ontwaakt. Zo is dus de dood de wedergeboorte tot een nieuw leven, de afscheiding des verwelkelijken lichaams van het onverwelkelijke. Zo is de dag onzes doods tevens de dag onzer opstanding, de dag der ontsluiering onzer onsterfelijke natuur. Verwonnen zijn de verschrikkingen des grafs, en de geheime huivering, die ons bij het vooruitzigt der verrotting overvalt, verandert zich in de blijde verwachting en het zalig voorgevoel van een beter leven.