|
| |
| |
| |
Mengelwerk, tot fraaije letteren, konsten en weetenschappen, betrekkelijk.
Bedenkingen over het huwelijk en de veelwijverij.
De vereeniging der beide Sexen is een voorschrift der Natuure, het gevolg van de sterkste en onwederstaanbaarste onzer Driften. Deeze wordt versterkt, en krijgt te meer kragts, door onze wederzijdsche behoeften, door het genot van zamenstemmende genegenheden, en onderlinge verkeering, door hebbelijkheid, en de hoop van ons wagtend genoegen.
Hoewel, om zeer in 't oog loopende redenen, de meeste Dieren niet bepaald zijn tot ééne Leevensgezellinne, schijnt, nogthans, die bepaaling der Menschen natuurlijke bestemming. Bijkans onder alle lugtstreeken staan de geboorene Jongens en Meisjes gelijk; uit welke gelijkheid men eigenaartig schijnt te mogen afleiden, dat de Voorzienigheid niet meer dan ééne Vrouw voor éénen Man bestemde.
Overeenkomstig hiermede ontdekken wij, dat de Veelwijverij verre is van in 't algemeen bij het Menschdom in zwang te weezen. Voornaamlijk heeft dezelve plaats in Landen, waar men geene billijke wetten kent, of waar verstand en hart verzwakt en bedorven zijn, door de hitte der lugtsgesteltenisse, of den invloed des bijgeloofs.
Waar eene gelijke of gemaatigde verdeeling van eigendom plaats heeft, vindt zulk een buitenspoorig denkbeeld bezwaarlijk plaats. Het kan niet omhelsd worden, dan, misschien, in het verloop van verscheide Eeuwen, en niet vóór dat de stand van bijzondere persoonen veranderd is door een zamenloop van verscheide omstandigheden, door oorlogen, door de voortzetting der kunsten, en koophandel. Dan neemt de toestand des Menschdoms eene verscheidenheid aan, naar de onder- | |
| |
scheidene maate van kloekzinnigheid en werkzaamheid, van voordeelige of nadeelige omstandigheden, en andere oorzaaken. Dan onderscheiden zich de Menschen in overvloed hebbenden en behoeftigen, in kundigen en onkundigen, in vrijen en dienstbaaren, in loontrekkenden en afhangelingen.
Het wijder uitbreiden onzer begeerten, met de bekwaamheid om 'er aan te voldoen, is het eigenaartig uitwerkzel des Rijkdoms. Een man van groote middelen en wijdstrekkenden eigendom wenscht om eene verscheidenheid van deelgenooten in het genot der hoogst zinnelijke vermaaken, even als zijn verlangen zich uitstrekt tot verwisseling van kleederen, van vermaakneeming en woonplaats. Door zatheid, kwijning en ledigheid valt het lastig, hem te voldoen; hij klopt, als 't ware, aan elke deur, om ingelaaten te worden; hij zoekt voorwerp bij voorwerp op, tot vernieuwing van zijne aandoeningen, in de hoope van genoegen, vermaak en voldoening te zullen aantreffen.
Niet onwaarschijnlijk is het, dat Vrouwen, in den oorlog gevangen genomen, de eerste aanleiding tot Veelwijverij gaven. Deeze gissing ontleent sterkte uit eenige plaatzen bij homerus, en voorvallen, in de Joodsche Geschiedenis vermeld. Vrouwlijke gevangenen strekten tot belooning van beleid en dapperheid. Zonder des verwijt te ondergaan, of met schande overdekt te worden, genooten zij de omhelzingen van Veldheeren en Krijgshelden, ondanks haare vroegere en egte huwelijksverbintenissen. Een hooge trap van schoonheid en andere aanvalligheden konden strekken om deeze allengskens meer en meer aan te prijzen, en te geregtigen tot alle de voordeelen des Huwelijks. Onvrugtbaarheid, strijdigheid van aart en neigingen, alsmede ongetrouwheid, kunnen ook, met den tijd, aangemerkt zijn geworden als rechtmaatige redenen van Veelwijverij en Egtscheiding.
Uit hoofde der boven aangevoerde redenen, ontmoet men weinig voorbeelden van Veelwijverij bij wilde en woeste Volken. Waar de bijzondere Persoonen, ten naasten bij, allen op een en denzelfden voet staan; waar de leevensmiddelen schaars en onwis zijn, of met groote moeite en veel arbeids verkreegen worden, - is geen groote overvloed van dierlijke aanprikkelende leevensgeesten; de invloed en heerschappij van liefdesgenot is
| |
| |
zwak en bij vlaagen, en in een engen kring beslooten; de gesteltenis wordt koel en onverschillig; en de Sexe zelve heeft noch gelaatstrekken, noch aanloklijkheden, om de begeerlijkheid kragtdaadig te ontvonken en op te wekken. - Maar in Landen, waar beschaafdheid en weelde ingang en de overhand gekreegen hebben; waar de lugtsgesteltenis het bloed met kragt door de aderen drijft en omvoert; waar deeze natuurlijke warmte vermeerdert door het dagelijksch gebruik van de voedzaamste spijzen en prikkelendste dranken; waar de natuurlijke bekoorelijkheden der schoonheid meer kragts ontleenen van eene dartelheidwekkende kleedij, beweeging en aantokkelende uitdrukking; waar de zinnen aangevuurd worden door de verbeelding; waar het eene gedeelte der maatschappije zich in weelde en wellust baadt, terwijl het andere zugt onder den drukkenden last van armoede en veragting, - doet zich een geheel ander tooneel aan ons oog op. Het botvieren aan elke begeerte, hoe ongeregeld en redenloos ook, wordt door de eerstgemelden aangemerkt als hun regt en eene onderscheiding ten hunnen voordeele; terwijl de laatstgenoemden, in de daad, gezegd mogen worden adem te haalen, te leeven, maar naauwlijks een denkend bestaan te hebben.
Zodanig, nogthans, is de staat des Menschdoms in een groot gedeelte des wijduitgestrekten Lands van Asia; en daar is het ook, dat men de Veelwijverij in alle derzelver trappen en verscheidenheden aantreft. De ongemakken, daaraan verknogt, zijn verligt, in zo verre zij voor verligting vatbaar waren; doch het algemeen gebruik vindt men gewettigd door Burgerlijke en Godsdienstige bepaalingen.
Eene andere algemeen werkende oorzaak der Veelwijverij in warme lugtstreeken is de overvloed en goedkoopheid der leevensnoodwendigheden voor de Grooten en Rijken. De eigendom in de handen van weinigen zich bevindende, wordt het onderhouden eens aantals van Vrouwen, en derzelver Kroost, niet gevoeld als eene drukkende zwaarte, welke anderzins drukt met een dagelijks kwellenden last.
Mahometh, die zeker de menschlijke natuur wel kende, stondt, om de leer, door hem gepredikt, te spoediger uit te breiden en vastigheid te schenken, en tevens die uitgebreidheid en kragt aan zijne heerschappij te geeven, de Veelwijverij toe, of liever beval eene onbegrensde voldoening aan liefdesvermaaken, - lief- | |
| |
desvermaaken, van zulk een sterkwerkenden invloed op bijkans alle menschen, maar een dubbele kragt oefenende in warme en tot wellust prikkelende lugtstreeken. - Van hier de vergunning om vier Vrouwen te hebben, en zo veele Bijzitten als iemands staat en inkomsten gedoogen. Eén, nogthans, onder die alle heeft eene soort van meerderheid boven alle de andere. De Kinderen, voortgesprooten uit alle die andere verbintenissen, worden aangemerkt als de haare; zij is, als 't ware, de medegenoote, de leevensgezellinne des Mans, en de overige zijn slegts werktuigen tot zijn vermaak. - Een staat, zo onnatuurlijk, heeft inrichtingen van verscheidenerlei aart noodig gemaakt. Elke der Vrouwen heeft den nagt, voor haar bestemd; 'er is geene gemeenschap geduurende den staat der zwangerheid, en op eenige andere stonden.
Veelligt zou men veronderstellen, dat de Veelwijverij, dus gewijzigd, bevorderlijk zou weezen tot het voortbrengen van een grooter aantal Kinderen, en dus de Bevolking bevoordeelen: dan het tegendeel wordt op de proeve bevonden. Staa mij toe om dit te toonen, en teffens dat de Veelwijverij strijdt met de natuurlijke geneigdheid.
Het blijkt niet, dat de Man, die veele Vrouwen heeft, eene talrijker naakomelingschap telt, dan de Egtgenoot van ééne. Schoon, waarschijnlijk, des eerstgemelden driften dikmaaler opgewekt en ontstooken worden, zijn nogthans zijne vermogens ter geslachtsvermeerdering niet naar evenredigheid verdubbeld. Zijn lichaam wordt zwak en uitgeput; zijne zielsvermogens lijden wederkeerig, en zijne teleurgestelde en onverzaadbaare begeerte eindigt ten laatsten (wie zou het kunnen gelooven?) in het pleegen van misdrijven tegen de Natuur! - Ja, zo weinig gunstig is de Veelwijverij voor de bevolking en den aanwas van het Menschdom, dat wij met verbaazing en afschrik vermeld vinden, hoe, bij de omwenteling in Constantinopole, toen Sultan achmet van den throon gebonsd en het huis van de Chiaya geplunderd werd, geen ééne Vrouw daarin was. Logier de tassis vermeldt, dat men te Algiers, ten deezen aanziene, tot zulk eene maate van uitspoorigheid was opgeklommen, dat in het meerendeel der Serails geen enkele Vrouw werd onderhouden. Zo beschaamend, zo verschriklijk zijn de gevolgen van eene leevenswijze,
| |
| |
strijdig met de eenvoudigste aanmaaningen der Natuure!
De Geschiedenis onderricht ons, dat het in Asia zeer algemeen is, een talrijk Serail bijkans zonder Kinderen aan te treffen; en zelfs zijn die weinige Kinderen zwak en zieklijk, draagende, maar al te duidelijk, de tastlijkste kenmerken van den kwijnenden staat en zwakheid der Ouderen. - Welk een verlies desgelijks lijdt de Bevolking, in de enkele opoffering van zo veele Vrouwen aan éénen Man; aan de Slavinnen, noodig om dien Vrouwenstoet op te passen; aan Gesneedenen, vereischt om deezen te bewaaken?
Daarenboven wordt de kring van natuurlijke genegenheid tot de Kinderen zeer vernaauwd en beperkt. Even gelijk plutarchus, door eene menigte van tegenovergestelde en onderhoudende bewijzen, getoond heeft, dat wij geen groot belang kunnen stellen in een groot aantal Vrienden, of hun met ons geheele hart liefhebben; even min kunnen wij liefde voeden voor eene verscheidenheid van Vrouwen, en derzelver Kroost. Geen Vader kan die maate van bezorgdheid hebben voor de gezondheid, het belang en het geluk van twintig Kinderen, als voor de helft van dat getal. Ja, kon hij aan eenigen uit dit aantal tederlijk verknogt weezen, de Veelwijverij zou misschien zo gansch haatlijk niet weezen: doch de waarheid der zaake is, dat, wanneer eene talrijke naakomelingschap ('t geen, om bovengemelde redenen, zeldzaam het geval is) uit die onnatuurlijke veelheid der Vrouwen ontstaat, alle de Kinderen den Vader even onverschilig zijn; eene onverschilligheid, welke een bijkans ongelooflijken trap beklimt. Het schijnt, dat de som van natuurlijke toegenegenheid, onder zo veele verdeeld, alle kragt verliest; niet ongelijk aan een glas met sterken drank, gegooten in een grooten beker met eenvoudig vogt.
Mij schiet hier te binnen een gepast en zeer tastlijk voorbeeld. Prevost verschaft het, in zijne Algemeene Historie der Reizen; het komt hier op neder. Het is bij de Chineezen gebruiklijk, zomtijds na het Eiland Java te trekken, en daar eene geruime wijle te blijven, tot het drijven en voortzetten des Koophandels. Volgens eene daar heerschende Landswet, - eene Landswet, waardig plaats te grijpen onder een willekeurig Rijksbewind, - ondergaan alle goederen en eigendommen
| |
| |
eens aldaar stervenden Vreemdelings verbeurtverklaaring, en vervaslen aan de Kroon; doch, gezond en in leeven blijvende, mag hij vertrekken en het Eiland verlaaten met alle goederen, door hem gewonnen. Een Chinees hadt eenige jaaren op Java gewoond, verscheide Vrouwen getrouwd, en bij dezelve een aantal Kinderen gewonnen. Door eenen voordeelig gedreeven Koophandel veel schats verzameld hebbende, besloot hij, na zijn Vaderland terug te keeren. Natuurlijk wekten zijne groote rijkdommen en bekende toeleg de aandagt van de Tolbedienden en van den Koning; men ging zijne gangen na. Zulks ontdekte, dat deezes Mans gierigheid en gebrek aan natuurlijke genegenheid, en zelfs aan menschlijkheid, zo groot was, dat hij, om nog meer schats mede te voeren, en misschien met oogmerk om nieuwe Egtverbintenissen bij zijne wederkomst in 't Vaderland aan te gaan, de meesten zijner Vrouwen en alle zijne Kinderen verkogt hadt. Het Hof van Java bediende zich van de opgedaane kundschap, en wendde een regt voor, om de handelingen van deezen overrijk geworden Chinees na te gaan. Hij werd in de gevangenis gezet; onder veelerlei voorwendzelen rekte men dien gevangen staat, tot dat de man, in 't einde, door onzekerheid, kwelling en misschien zelfbeschuldiging afgemarteld, zijne dagen in den kerker eindigde. - Deeze onnatuurlijke Egtgenoot en Vader werd regtmaatig, hoewel onwettig, gestraft. Het Hof van Java nam zijne bezittingen en goederen in beslag, waarom het eigenlijk te doen was; het gaf voor, acht te slaan op de regten der Natuur en der Menschlijkheid, en gaf des eenigzins blijk, door de Vrouwen en Kinderen vrij te koopen, en uit de groote nagelaatene schatten daarenboven een geschenk te geeven.
Veele voorbeelden van soortgelijken aart ontmoet men in de Werken, die berigt geeven van de Zeden en Gewoonten der Oosterlingen, bij welken de Veelwijverij eene algemeene en wettige verbintenis is bij de Rijken en Vermogenden. - Wat het gebrek betreft aan verknogtheid in de Prinsen deezes Lands, ten opzigte van hunne Broeders en Kinderen, het is openbaar, dat, schoon zulks deels hervoortkome uit agterdogt en jalouzij om den Rijkszetel te beklimmen, zulks ook, voor een gedeelte, moet toegeschreeven worden aan een onnatuurlijk getal van Zoonen of van Broeders.
| |
| |
Mijne Leezeressen zullen, voor het overige, gaarne toestemmen, dat geen Man een twaalf-, vijftig- of honderdtal Vrouwen en Bijzitten kan beminnen met die drift, welke hij betoont voor ééne schoone Leevensgezellinne, het éénig voorwerp zijner genegenheid en tederheid. - Met zulk een vermengden hoop van verschillende geaartheden en zeden, kan men geen verstandig onderhoud, geene eenstemmige overeenkomst, allengskens in hoogachting en vriendschap veranderende, hebben. Hoe kunnen wij, in ziekte of ouderdom, onze zwakheid en kwijning, en die van zo veele, draagen? Waarlijk onze harten zijn te eng en te bepaald, om eene zo uitgebreide genegenheid te omvatten.
Noodloos keur ik het, staan te blijven op de jalouzijen, de benijdingen, de gestaage twisten van zo veele mededingsters na voorkeuze en verknogtheid. - Wat de Kinderen betreft, als Broeders en Zusters aangemerkt, welk eene overeenstemming, welk eene onderlinge achting, welk eene liefde kan men verwagten bij die mededingers na alles, waartoe derzelver begeerte strekt, onder den invloed der grilligheden en de onderscheidene verwagtingen der verschillend belang hebbende Moeders!
Met één woord, de Veelwijverij is onteerende en vernederende voor de Schoone Sexe, zedebedervende voor de Mannen, in alle opzigten nadeelig voor de Bevolking, voor Natuurlijke Neiging en Huislijk Geluk. |
|
Auteursrechtvrij