|
| |
| |
| |
Omstandig berigt wegens Sierra Leone en de Africaansche inboorelingen in den omtrek.
(Vervolg en slot van bl. 69.)
Het Bestuur is zeer eenvoudig, en op den eerwaardigen aartsvaderlyken voet ingericht. Over elke Stad is een Hoofdman aangesteld, een bejaard persoon, die uitsteekt in de kennis van de wetten zyns lands. Hy wordt diep geëerbiedigd door de Inwoonders, en beslischt de geschillen, die tusschen hun ontstaan. Hoofdmisdryven worden onderworpen aan eene Vergadering der Hoofdmannen des lands, en Slaaverny is doorgaans de straf der misdaadigeren. - Men moet toestemmen, dat de beschuldigden een kleine kans hebben om zichzelven te zuiveren van het misdryf, waarmede men hun beschuldigt: want, indien zy het ontkennen, zyn zy verpligt zich te onderwerpen aan eene Oordeelproeve, welke naar de omstandigheden verandert, doch veeleer strekt om hunne schuld dan om hunne onschuld te bewyzen. Of een gloeiend yzer wordt op het lichaam des beschuldigden gedrukt; of hy moet zyn arm steeken in een kruik met kookende Palm-olie, en daaruit een slangenkop, een ring of iets anders haalen, ten dien einde daarin geworpen. In beide gevallen wordt hy, die zich brandt, voor schuldig gehouden.
In de nabuurschap van Sierra Leone gelykt de meestgebruiklyke Oordeelproeve naar die van het Bitter-water, voortyds by de Jooden in gebruik, en by de Africaanen wordt het Rood-water genoemd. Een persoon, beschuldigd van Dievery of Toverkunst, poogt, wanneer hy onschuldig is, de beschuldiging af te weeren door het Rood-water te drinken. Eerst wordt een Palaver gehouden onder de oude lieden van de Stad; de beschuldiging brengt de eene party in, en de verontschuldigingen de andere. Indien zy bepaalen dat het geschil zal uitgemaakt worden door eene openbaare Beproeving, bepaalt de beschuldigde zekere Stad, na welke hy zich begeeft, en den Hoofdman onderrigt, dat hy daar het Rood-water wenscht te drinken. 'Er wordt weder een Palaver gehouden, om te bepaalen, of men het verzoek
| |
| |
zal toestaan; zo niet, dan moet hy eene andere Stad opzoeken. In gevalle zyn verzoek wordt ingewilligd, blyft de beschuidigde in de Stad, buiten het oog der vreemdelingen gehouden, zomtyds twee of drie maanden, eer vastgesteld wordt, wanneer de Proeve geschieden zal. Den dag bepaald zynde, krygt de beschuldigde drie dagen vooraf des kennis, en dat hy tot het bywoonen zo veele vrienden, als hy verkiest, mag verzoeken.
Het Rood-water wordt bereid door het inmengen van den bast eens booms, by de Bulloms Kwon, by de Timmanees Okwon, en by de Soossoos Mille geheeten, in water; die bast geeft aan 't zelve de kragt eens sterken braakmiddels, of verwekt geweldigen stoelgang. In eenige gevallen is het onmiddelyk doodlyk bevonden; 't welk aanleiding heeft gegeeven tot het vermoeden, dat 'er zomtyds iets wordt bygevoegd; inzonderheid, daar het niet blykt, dat de tedere en zwakke gestellen meer onderworpen zyn, om dus heftig aangetast te worden, dan de sterke. Om egter allen vermoeden van zulk eene slegte handelwyze te voorkomen, wordt het Rood-water altoos op de openbaarste wyze toegediend in de open lugt en te midden eens grooten toeloops van Volk, 't welk nooit mist, by zulke plegtige gelegenheden, uit alle oorden, in groote menigte, toe te vloeijen: bovenal laaten de Vrouwen hier haare nieuwsgierigheid blyken; te meer vinden zy daartoe zich aangezet, dewyl het bywoonen van deeze verrigting haar gelegenheid geeft om zich in haaren besten kleederpronk te vertoonen.
De beschuldigde wordt op een stoel, omtrent drie voeten hoog, geplaatst; de eene hand heeft hy in de hoogte, de andere zet hy op zyne dye, en beneden den stoel is eene groote menigte Plantain-bladeren gestrooid. Een kring van omtrent zeven of agt voeten diameter wordt rondsom den Proeveling gemaakt, en niemand mag daar binnen komen dan de Bereider des Proefwaters. De boombast ligt openlyk ten toon, opdat elk de egtheid zien moge. De Bereider wascht eerst zyne eigene handen, vervolgens den bast, zo wel als de vyzel en stamper, waarmede dezelve wordt fyn gemaakt, om te toonen dat 'er niets onvoegelyks onder gemengd wordt. Fyn gemaalen, wordt een kalabas-vol in een groote koperen pan met water gedaan, en sterk omgeroerd met een tak, tot dat alles
| |
| |
met schuim als zeepsap overdekt is. Eene verscheidenheid van plegtigheden, gebeden enz. geschieden 'er ten zelfden tyde, en de beschuldigde wordt sterk aangemaand, om de misdaad, waarmede men hem beschuldigt, te belyden.
Korten tyd voor dat hy dit mengzel begint te drinken, is hy verpligt zyn mond te spoelen en het water uit te spuwen, om te toonen dat hy niets in den mond verborgen heeft: een weinig ryst of kola wordt hem te eeten gegeeven; zynde dit het eenige, 't welk hy mag gebruiken, geduurende twaalf uuren vóór het neemen der Proeve: om te voorkomen dat hy niets anders nuttige, wordt hy geduurende dien tyd naauw bewaard door lieden, die borg staan voor zyn gehouden gedrag staande dien tyd. Naa een gebed nagezegd te hebben, 't welk een vloek over hem behelst, indien hy schuldig is, wordt het Rood-water hem toegediend in een kalabas, die omtrent een halve pint houdt; deeze drinkt hy agt, tien of twaalf maalen agtereenvolgend uit, zo spoedig dezelve kan gevuld worden. Het water begint nu reeds de braakingwekkende kragt te oefenen; doch hy moet desniettegenstaande voortvaaren met drinken, tot dat de ryst of kola te voorschyn kome, 't welk ras zigtbaar is op de rondsom gestrooide bladeren. Indien 'er geene braaking ontstaat, en het ingenomen vogt alleen ontlasting te wege brengt, wordt de persoon terstond veroordeeld; of, indien men vermoedt, dat alles, wat hy geëeten heeft, niet is uitgeworpen, staat het hem vry, de proef te herhaalen; doch onder dit beding: indien, naamelyk, het middel geene uitwerking baare op zyne ingewanden, vóór den naastvolgenden dag, op hetzelfde uur, wordt hy, en niet eerder, onschuldig verklaard, en anderzins voor schuldig gehouden. - Als het Rood-water ontlasting na beneden veroorzaakt, noemt men dit ‘het Rood-water verkwisten.’
De grootste hoeveelheid, welke gedronken mag worden, is zestien volle kalabassen; indien deeze geene uitwerking te wege brengen, staat het den beschuldigde niet vry, meer te drinken. Wanneer noch braaking, noch andere ontlasting op het drinken volgt, veroorzaakt het Rood-water geweldige pynen in de ingewanden, welke aangemerkt worden als tekens van schuld: in zulk een geval poogen zy den lyder te herstellen, door braa- | |
| |
king te verwekken; en, om de scherpte van het Roodwater te verzagten, doen zy hem raauwe eijeren inzwelgen. In zommige gevallen sterft de Proeveling naa het drinken van den vierden kalabas. Indien de ryst of kola lang verwylt met op te komen, wordt hy beschuldigd van eenig gering misdryf: want zy veronderstellen, dat, indien hy iets nadeeligs voor zyn character verzweegen hebbe, zulks de voordeelige werking van het Rood-water belet. De Vrouwen hebben, by zulk eene gelegenheid, wanneer de Proeve genomen wordt wegens tovery of eenig ander misdryf, en niet wegens overspel, eene schoone gelegenheid om haare kuischheid voor 't oog der wereld te toonen, door openlyk te verklaaren, dat zy haaren Egtgenoot getrouw geweest zyn, en te wenschen, dat zy gestraft mogen worden, indien zy zulks valschlyk verklaaren: dit wordt voor een onwederspreeklyk blyk van kuischheid gehouden.
Wanneer het den beschuldigde wordt toegelaaten van den stoel op te staan, beveelt men hem, armen en beenen te beweegen, ten bewyze, dat hy het gebruik dier leden niet verlooren hebbe. Onmiddelyk hierop loopt hy door de Stad, gevolgd van alle de Vrouwen en Kinderen, onder een groot geroep en juichend getier. Lieden, die deeze Proeve ondergaan en doorgestaan hebben, krygen daardoor een grooter maate van hoogagting. Vrygesproken zynde, kleeden zy zich, inzonderheid de Vrouwen, in de beste kleederen, en bezoeken alle hunne vrienden, die hun met alle blyken van eerbied en genegenheid ontvangen.
Wanneer de Proeveling onder die bewerking terstond sterft, hetgeen te meermaalen het geval is, of wanneer het Rood-water verkwist wordt, en de Proeveling te oud is om tot slaaf verkogt te worden, wordt een van zyne Familie, als hy geen ander tot slaaf in zyne plaats kan overleveren, gevat en als slaaf verkogt. Zomtyds blyft de zaak, door mangel aan voeglyke gelegenheid, voor eene menigte van jaaren onafgedaan. Ik weet een voorbeeld van een Jongeling, met de daad voor slaaf verkogt, dewyl zyne Grootmoeder het Rood-water verkwist hadt, veele jaaren voor dat hy gebooren werd.
Eene Instelling, Pura geheeten, heeft plaats onder de Bulloms van Skerboo, welke gelykheid heeft met de
| |
| |
oude heimlyke Geregtshoven van Duitschland, en even zeer gevreesd wordt. De byzondere stukken, waarover dit Geregtshof handelt, zyn tovery, moord, en hardnekkigheid in de zodanigen, van welken men vermoedt dat zy de geheimen eener zamenzweeringe weeten, en de maatregelen, door dezelve genomen, volgen. De schuldig geöordeelden worden op eene zo geheime wyze gestraft, dat men 'er niets van verneemt. - Onder de Soossoos is eene Instelling, eenigzins daar aan gelyk, Senzo geheeten, en by de Inboorelingen, die Engelsch spreeken, African Masonry genoemd. De Ingewyden in beide deeze Instellingen hebben eene taal, hun byzonder eigen. Het regtsgebied van beiden is bepaald tot de Mannen. Dan daar is ook eene Instelling, voor welke alleen de Vrouwen kunnen gedaagd worden, Boondoo geheeten; en eene oude Vrouw, die den naam van Boondoo-Vrouw draagt, heeft 'er geheel het opzigt over. Het voorwerp van deeze tot onderzoek bestemde Inrichting is, om van de Vrouwen de volle bekentenis te verkrygen van elk misdryf, waaraan zy zich mogen schuldig gemaakt of met anderen gedeeld hebben. Indien haare bekentenis aan de Boondoo-Vrouwe voldoet, worden zy vrygesproken, en een getuigenis van vergeeting, ten opzigte van haar voorig gedrag, wordt gegeeven; dan, is het misdryf Tovery geweest, dit wordt altoos met Slaaverny gestraft. Indien de ongelukkige Vrouw haare onschuld beweert, of weigert, alles, wat zy weet, te zeggen, is een spoedige dood het gewis gevolg.
Veelwyvery is onbepaald veroorlofd; doch het Huwelyk kan ontbonden worden, op het aanvoeren van wettige redenen. De Veelwyvery is hier de bron niet van die geweldige twisten en ongenoegens in de Huisgezinnen, welke men daaruit veelligt zou verwagten; en eene jongere mededingster doet geene beweegingen van jalousy by de vroegere Vrouwen gebooren worden. - Eene Foola-Vrouw, van eenig aanzien en veel gezond verstand, wier Man vier Vrouwen hadt, gevraagd zynde, of zy niet wenschte alleen de Vrouw haars Mans te zyn, gaf een ontkennend antwoord; voor reden bybrengende, dat, indien zy niet langer de welbeminde haars Mans ware, zy allen vermaak zou derven, hadt zy geene verkeering met de andere Vrouwen. De eerste Vrouw, door den Man genomen, geniet eene hooger maate van eerbied en ontzag dan de overige, en be- | |
| |
houdt den titel van Eerste Vrouw, met eene maate van benydingwekkend gezag, langen tyd naa dat haare persoonlyke aanvalligheden haars Egtgenoots genegenheid boeiden.
De Handel in Africa wordt meest by ruiling gedreeven; dan, schoon de Inboorelingen bykans geene kennis hebben van eenige geldmunte, maaken zy by zichzelven een ingebeelden maatstaf, volgens welken zy de waardy bepaalen van de goederen, welke zy te koopen en te verkoopen hebben. In eenige deelen van Africa is dit een zogenaamde middelkoers, Bar geheeten, tot welken de goederen by berekening gebragt worden. In andere oorden worden onderscheide gewigten van Goud ten zelfden einde gebruikt.
De zonderlingste en vreemdste soort van handeldryving is die, welke plaats heeft by een Volk, op de oevers van den Niger woonende. Zy handelen met de Moorsche Kooplieden, die hun jaarlyks komen bezoeken, zonder dat de partyen elkander zien, of eenig bedrog pleegen. De Moorsche Kooplieden komen alle jaaren, op een gezetten tyd, naar den stand der maane gerekend, op eene zekere plaats, waar zy 's avonds de Koopwaaren vinden, welke zy verlangen, voornaamlyk bestaande in Stofgoud, geschikt in kleine hoopjes, op eenigen afstand van elkander. Tegen over deeze hoopjes plaatzen de Kooplieden de waardy, welke zy voor ieder willen geeven, bestaande in koraalen, braceletten en andere snuisteryen, welke zy daar laaten en heenen gaan. 's Volgenden daags komen de Negers weder, en, indien zy de ruiling goedkeuren, neemen zy de aangebragte waaren weg; zo niet, dan verminderen zy de hoeveelheid des gouds.
De Inwoonders ontbreekt het niet, gelyk men elkander heeft zoeken diets te maaken, aan natuurlyke genegenheid; zy zyn ook zo vreesagtig en dom niet, als men ze beschreeven heeft. Groot is de genegenheid, welke zy aan de Moeders betoonen; groot de eerbied voor de Ouden. Niet weinig zorge wordt by eenige dier Volken voor de opvoeding der Kinderen gedraagen, en men bespeurt die vaak opgegeevene blyken van domheid niet. Zy zyn gastvry, gevoelig voor persoonlyk beweezene gunstbetooningen, doch tevens zeer gevoelig voor een aangedaan ongelyk. Veelvuldig zyn de Bygeloovigheden, welke onder hun heerschen: de Mahomedaansche Godsdienst wordt van eenigen beleden. |
|
Auteursrechtvrij