Vaderlandsche letteroefeningen. Jaargang 1805

Natuurlyke historie van den gewoonen makreel.

(Uit shaw's General Zoology.)

De gewoone Makreel, die uitneemend schoone Visch, is een inbooreling en bewooner van de Europische en Americaansche Zeeën. Doorgaans vertoonen zich die Visschen op gezette tyden, zwemmende in zeer groote schoolen, aan byzondere kusten. Derzelver groote verzamelplaats schynt binnen den Poolcirkel te weezen, waar dezelve zich onthouden in ontelbaare menigte, en grooter dan ergens elders groeijen. Men wil, dat zy daar in ruimen overvloed hun geliefdste voedzel aantreffen, voornaamlyk uit Zee-insecten bestaande, daar in grooter overvloed, dan op warmer Breedten, voorhanden. Geduurende de strengheid des Noordschen Winters, zegt men, dat de Makreel in zagten modder ligt onder de onmeetlyk dikke ysvelden, die de kusten der Poollanden omringen, waardoor zy genoegzaam beschermd zyn tegen de strengheid van de vorst. Men gelooft in 't algemeen, dat de Makreel, by het wederkeeren des voorjaars, in verbaazend groote schoolen, die ettelyke mylen in de lengte en breedte haalen, uittrekt, en de kusten van zagter lugtstreeken bezoekt,

[p. 55]

om daar kuit te schieten. Den weg, dien de Makreelen neemen, stelt men bykans dezelfde te weezen, als dien de Haring houdt. Tusschen Ysland en Noorwegen heen gaande, en na het noordlyk gedeelte van Schotland trekkende, begeeft zich een gedeelte na de Baltische Zee; terwyl een ander gedeelte laager afzwemt, en door de Straat van Gibraltar in de Middellandsche Zee komt.

Deeze lange omme- en uit-tochten van den Makreel, zo wel als van den Haring, schynen tegenwoordig grootlyks in twyfel getrokken te worden. Men oordeelt het veel waarschynlyker, dat de schoolen van Makreelen, die, in zulk eene verbaazende menigte, rondsom de gemaatigde kusten van Europa zwemmen, in den Winter zich daadlyk op geen zeer verren afstand bevinden, en zich in eenen zagten modderigen grond verbergen, waar zy den Winter in een staat van gevoelloosheid of slaap verblyven^(*). Uit deezen staat worden zy opgewekt door de koesterende lentewarmte, en herkrygen allengskens hunne voorige leevendig- en vlugheid. By derzelver eerst te voorschyn komen, heeft men ontdekt, dat de oogen deezer Visschen zeer duister zyn, en als met eene soort van slym overdekt, die met het verzagtend jaarsaisoen afneemt, wanneer de Makreelen zich in derzelver geheele volkomenheid en kragt vertoonen.

De doorgaande lengte van den Makreel is van twaalf tot vyftien of zestien duimen; doch in de Noordsche Zeeën vindt men ze, nu en dan, veel grooter, en onder de Makreelen op de Engelsche kust vindt men 'er enkele, die de gewoone grootte verre te boven gaan.

Uitmuntend schoon is deeze Visch van kleur; het bovenste gedeelte, tot aan de zydstreep, is heerlyk donker blaauw, gepaard met een wisselenden groenen gloed, en getekend met veele zwarte dwarsstreepen, die by de Mannetjes vry recht loopen, doch by de Wyfjes schoon gegolfd zyn; de kaaken, de kieuwendekzels, het onderlyf zyn van eene heldere zilverkleur,

(*) Hiervoor brengt de Graaf de la cepède het getuigenis by van een ooggetuigen, te weeten den Heer pleville de peley, die, omstreeks de kusten van Hudsons Baai, den modder waarnam op den bodem van eene kleine heldere ondiepte, omkorst met het ys op deeze kusten, geheel bezet door de staarten van Makreelen, daar in zittende tot op omtrent drie deelen van derzelver lengte.

[p. 56]

met een afwisselenden goud-groenen gloed langs de zyden, die doorgaans in de richting van de zydstreep gemerkt zyn met een ry donkere vlekken; de schubben zyn zeer klein, langwerpig en doorschynend; de beentjes van de valsche vinnen zyn smal, en vyf in getal, zo boven als beneden. Het geheele maakzel van den Makreel is fraai, en wordt dezelve voor een der schoonste Visschen van Europa gehouden.

De verdienste van den Makreel als een eetbaaren en smaaklyken visch is algemeen gevestigd, en het is een dier visschen, welke ten deezen opzigte den roem in een lang verloop van eeuwen behouden hebben. Hoog was dezelve in agting by de Ouden, die 'er eene byzondere saus van vervaardigden, onder de Romeinen bekend met den naam van Garum, gemaakt door den visch te zouten, en, naa zeker tydsverloop, het water'er af te tappen. Deeze toebereiding, eertyds zo gezogt, is lang uit den weg geweerd door het invoeren van Anchovisch ten zelfden einde.