Vaderlandsche letteroefeningen. Jaargang 1805

De Mensch een volmaakbaar Wezen. Redevoering. Door Hendrik Harmen Klyn. Te Amsteldam, bij P.J. Uylenbroek. 1805. In gr. 8vo. 42 Bladz.

Ook de Heer klyn heeft de grondtrekken der Critische Wijsbegeerte voorgedragen, zoo als men dezelven, zints de meerdere gemeenzaamheid dezer denkwijze in ons Vaderland, al zeer dikwijls in Redevoeringen ontmoet heeft. Belangrijk acht Recensent het, dat men trachte de eerste beginzelen eener Wijsbegeerte, welke zoo verre van de vroegere denkwijzen afwijkt, door gedurige herhaling onwrikbaar vast te leggen: maar hij vreest, dat deze gedurige herhaling verveling zal wekken bij het publiek, waarvoor Recensent echter deze Redevoering wenscht te bewaren. Ten dien einde kan hij zeggen, dat de Redenaar het belangrijkste onderwerp, den mensch namelijk, een volmaakbaar wezen, ten voertuig der Critische grondbeginzelen gekozen; dat hij dit onderwerp zeer geregeld behandeld en met eenen Lierzang besloten heeft, die al zeer opmerkelijk is, wanneer men Recensent naar waarheid heeft verzekerd, dat dezelve de allereerste dichtvrucht is van den geest des Heeren klyn.

Hoort gij, van ver, dat schriklijk ruischen?

Het galmt door woud en velden heen.

Hoort gij den Stroomgod dondrend bruischen?

Geen berggevaarte stuit zijn schreên.

'k Zie hem door dijk en dammen breeken;
Verlaaten en verdelgde streeken

Zijn 't spoor, waar langs hij woedend snelt.

Hij stuwt verwoesting voor zich heenen. -
Van waar zal de Aard de magt ontleenen,

Die aan zijn woeden paalen stelt?

[p. 684]

 

Nog veel afzichtiger tafreelen

 

Vertoonen zich in 't zwart verschiet -

 

Nog ijsselijker schriktooneelen

 

Zijn 't, die 't verbijsterd oog dan ziet,

 

Wanneer der driften woede aan 't branden

 

't Bloed kooken doet door de ingewanden,

 

Als 't vuur, dat in den Etna woedt,

 

Dat eindlijk, schriklijk losgebroken,

 

Heel de Aarde van een vuur doet rooken,

 

Dat alles wegteert door zijn' gloed. -

Men heeft waarlijk moeite, zich verzekerd te houden, dat dit de allereerste zang van eenen Dichter is. Eene nieuwe ontwikkeling der denkbeelden en het zielverheffende gevoel van 's menschen adel in en door de Critische Wijsbegeerte mogen geacht worden de eensklaps geopende bron te zijn voor deze lang verscholene begaafdheid, die zich nu meer en meer oefene en beschave, daar zij den Heere klyn, in het oog van den Recensent, nog meer fortuin belooft als Dichter, dan wel als Redenaar; gelijk ook maar zelden dezelfde perzoon in beide opzigten schijnt te kunnen uitmunten.