Vaderlandsche letteroefeningen. Jaargang 1805

I.H. Pareau, Oratio de ingenuo Poëseos Hebraicae studio, nostris temporibus magnopere commendando. &c. &c. Hardervici, apud E. Tyhoff. 4to. 51 pp.

De Hebreeuwsche Letterkunde, en wel inzonderheid de beoefening der oude Hebreeuwsche Dichteren, vindt, in deze fraai gestelde Inwijingsrede van den Hoogleeraar pareau, eene lezenswaardige aanprijzing. Hij verklaart zich daarin rondelijk voor eene vrije behandeling dier voortreffelijke dichtstukken, die in onzen Hebreeuwschen Bijbel voorhanden zijn, maar wil die vrijheid behoorlijk bepaald, en de geheele geleerde beoefening derzelve zoo ingericht hebben, dat de grondleer van den Geopenbaarden Godsdienst 'er niet bij lijde, maar veeleer hare Goddelijke waarde 'er door gestaafd worde.

Eenen vrijen beoefenaar der Hebreeuwsche Dichtkunde noemt hij den zoodanigen, die, door natuur en konst gevormd, en alzoo wél voorzien van alle, in een goed uitlegger dezer Bijbelschriften, vereischte bekwaamheden, zich met goeden uitslag bevlijtigt, om alle de eigenschappen en schoonheden van de daarin voorhanden zijnde dichtstukken regt te vatten, en anderen te doen verstaan en gevoelen. Deze beschrijving wordt vervolgends verder uitgebreid en verklaard. De Hoogleeraar vordert dan voor alle dingen zeker soort van natuurlijke schranderheid, doorzicht en gevoel van het dichterlijk schoone, en wil dat gevoel opgewekt en aangekweekt hebben, door het lezen van Grieksche en La-

[p. 668]

tijnsche Dichters; en wel voornamelijk der eerstgenoemden. (Hadden de Noordsche Dichters, vooral ossian, ook niet wel moeten genoemd worden?) Hij laat daarop eene beschrijving volgen van de uitgebreide kundigheden, die men zich, door vlijtige oefening, behoort eigen te maken. Hiertoe brengt hij grondige kennis der Hebreeuwsche taal, en de aanverwante dialecten, inzonderheid de Arabische; vertrouwdheid met de Arabische Dichters; en geleerde uitlegkunde, die in haren wijden omvang zeer veel bevat, waardoor men zich in de tijden en omstandigheden der oude Dichteren leert verplaatzen, en in den geest, zin en metning van elk derzelven moet trachten, als 't ware, in te dringen. De vrije beoefenaar der Hebreeuwsche Dichtkunde moet zich, hierin, naar de vorderingen en behoesten van den tegenwoordigen tijd, onpartijdig richten. Men vindt nog vele uitleggers van de Schriften des Ouden Verbonds, die dezelven, zonder de regels eener goede Critiek daarbij in acht te nemen, alleen Theologisch lezen, om 'er hunne leerstellige begrippen door bekrachtigd te vinden; terwijl anderen, door misbruik der hoogere Critiek, zoo als zij ze noemen, alles los en wankel maken, en, door nieuw uitgedachte uitlegregels, het Goddelijk gezag van die eerwaardige overblijfselen der oudheid geheelenal wegverklaren. Voor beide uitersten wil de Redenaar gewaarschouwd, en alleen den altijd veiligen middelweg in dezen bewandeld hebben.

Zoodanige vrije beoefening der Hebreeuwsche Dichtkunde wordt nu, in het tweede deel dezer Academische rede, ten sterksten aangeprezen: en wel vooreerst om de menigte van gepaste hulpmiddelen, die daartoc in onzen tijd voorhanden zijn. De oude Literatuur is nog in bloei; de studie der Oostersche talen ontvangt van tijd tot tijd groote aanwinsten, en die der Critiek en Uitlegkunde maakt, door onderscheidene ontdekkingen, en den roemwaardigen arbeid van voortreffelijke mannen, nog steeds aanmerkelijke voortgangen: van welk alles nog veel partij te trekken is. - Hierbij komt de aangenaamheid en verhevenheid van die beoefening, waarover sommigen, alleen uit onkunde, of uit gebrek aan het regte gevoel, ongunstig denken, en ongepaste vergelijkingen van de oude Grieksche en Romeinsche Schrijvers met de Oosterlingen maken. - Allermeest evenwel behoort die beoefening aangeprezen te worden, uit

[p. 669]

hoofde van den gewigtigen invloed, dien zij hebben kan, en, wel ingericht zijnde, zeker hebben zal, op de eerbiedenis en handhaving van den Goddelijken oorsprong en onberekenbare waarde van die oude oirkonden, als behelzende hoogst schatbare bijdragen tot de kennis der geopenbaarde Godsdienstleere, als daar zijn de overheerlijke dichtstukken van David, Jesaia, en den Schrijver van Job.

Dit maakt den voornamen inhoud uit van deze Inwijingsrede, die met gepaste Aanspraken, naar de orde van den dag, wordt besloten. Wij wenschen de Geldersche Hoogeschool geluk met zulken begaafden Opvolger van den uitmuntenden willmet, van wiens geleerdheid en edelen smaak zij zich veel goeds mag beloven.