Vaderlandsche letteroefeningen. Jaargang 1805

Leven, daden en uitcinde van den beruchten Roover Johannes Bukler, bijgenaamd Schinderhannes, en van zijne Dievenmakkers. Eene Gauwdiefs-Geschiedenis, enz. Benevens een Aanhangsel, over de gebreken der gewone inrigtingen van Pollcij, en der lijfstraffelijke Wetten; alsmede voorslagen tot derzelver meer doelmatige samenstelling en verbetering. Door den Heer Thissot, Kommissaris der Regering. Uit het Hoogduitsch. IIde Deel. Te Groningen en Amsteldam, bij W. Wouters en J.F. Nieman. In 8vo. 201 bl.

Bij onze aankondiging van het Eerste Deeltje deezes Werks meldden wij des Schrijvers voorneemen, om in een Aanhangzel eenige verdere bijzonderheden, den gruwelijken schin-

[p. 419]

derhannes en diens medepligtigen betreffende, te zullen mededeelen. Thans houdt de Heer thissot zijn woord, en nog meer dan dat, in zijn voordraagen van Zede-, Staat- en Regeeringkundige Aanmerkingen, die de lektuure van een reeks van gruwelstukken op eene aangenaame wijze verpoozen. In gevolge zijner belofte, doet thissot een verhaal van des Roovers gedrag geduurende zijne gevangenis, van zijn openlijk verhoor te Mentz, van het vonnis over hem geveld, en zijn sterven, met verscheiden zijner makkeren, onder de Guillotine, waarmede hij drieënvijftig hoofdmisdaaden, volgens eigen bekentenis door hem begaan, boette. Als Wijsgeer des booswigts leevensloop beschrijvende, vermeldt thissot twee van diens vooröordeelen, naar zijnen dunk hoofdbronnen van veelen zijner gruweldaaden. Het eene was, dat hij alleen met den dood kon worden gestraft, die eenes anderen bloed hadt vergooten; het andere, dat eenen Jood te besteelen en te mishandelen geen zeer groot kwaad was: vooröordeelen, zegt de Schrijver, zonder welke schinderhannes, misschien, nooit die afschuwelijke misdaadiger zou geworden zijn. Eene aanmerking, welke thissot hier op laat volgen, zal onzen Leezeren niet verdrieten, hier te ontmoeten: ‘Hoedanig de mensch zijne natuur verzaken - hoe zeer hij kan ontaarden, toont ons de levensbeschrijving van den Rover. En desniettegenstaande zoude men zich vergissen, als men dieven, roovers en moordenaars voor de gevaarlijkste wezens in de menschlijke samenleving hield. Neen, het vreeslijke van deze ellendigen is van korten duur; hunne eerste geringe misdaad zal steeds de eerste, zekere stap zijn naar het schavot. Vroeg of laat berokkent hun handwerk hen den ondergang; meesttijds zijn het ruwe, arme, onkundige menschen, zonder de loosheid te bezitten, om langen tijd het oog der Policij te kunnen ontduiken.

Gevaarlijker wezens, dan dieven, roovers en moordenaars, zijn die verfijnde booswichten der beschaafde wereld, welke met uitmuntende begaafdheden, met aanvallige levensmanieren, geen gevoel voor eenige deugd bezitten, en die evenwel dezelve voorwenden en gebruiken, als een middel tot hun vernielend eigenbelang; die aan niets ter wereld dan aan zich zelven verknocht zijn; die met eene zachtaartige behendigheid het geluk der huisgezinnen storen, de onschuld bederven, de deugd vergistigen, de waarheid met dure betuigingen verlochenen, den spot drijven met hunne eigene betere overtuigingen, zich schikken naar alle grondbeginzelen, en zelfs den duivel, zo hij aan hen mogt verschijnen, de hand zouden kunnen geven, zonder daarbij welvoeglijkheid en verdiensten te schenden, zonder hunne achting te verliezen, zonder zelfs onder een kwaad vermoeden te kunnen komen,

[p. 420]

en die zich, terwijl zij vernielen, nog beminnenswaardig en geacht weten te maken. Hen bedreigt geene wet, en de zedenlijke is bij hen slechts een teugel voor het gemeen. Geen Policij kan hen beteugelen. Niets kan deze bastaarden der verlichting treffen. Doch, Ouders en opvoeders der jeugd, gij alleen kunt het getal van deze vreeslijke menigte verminderen, zo gij te gelijk met de moedermelk uwe zoonen eerbied voor God, voor elke deugd, en voor de inwendige gewaarwordingen, die het hart van den mensch bij de gedachte aan de eeuwigheid gevoelt, inboezemt.’

Met alle de wreedheden, welke schinderhannes in het moorden en berooven van zijne natuurgenooten ten toon spreidde, bezat hij nog eenige goede hoedanigheden. Getrouw en teder was zijne liefde voor zijnen Vader, van wien hij allen verwijt tragtte af te weeren, en wiens schuld hij steeds zogt te verminderen. Die Vaderliefde verzelde hem tot op het schavot. Gelijke liefde bezat en behieldt hij voor zijne Vrouw juliana bläsius. Wanneer de getuigen tegen zijnen Vader of tegen zijne juliana getuigden, verliet hem zijne koelbloedigheid of gewoone opregtheid. Terwijl hij bij de verklaaringen, die hem zelven betroffen, met bedaarden moed de waarheid erkende, sprak hij met leevendigheid en vuur voor de onschuld zijner Vrouwe. Der opmerkinge waardig is het, dat de Roover vooral op de Jooden zoo zeer was gebeeten, en hun, bij alle gelegenheden, blijken van minagtinge betoonde. Een dier Natie, bij het openbaar verhoor de mishandelingen schilderende, welke hij op zekeren tijd van schinderhannes hadt geleeden: ‘Burgers Regters,’ hernam deeze, ‘alles wat hij van mij hadt te lijden, was een oorvijg, omdat hij mij wilde kusschen; en nimmer zal ik mij van eenen Jood laaten kusschen.’ - ‘Wai mir!’ hernam de Israëliet, ‘dat was je me toeh ook een oorvijg!’

Het zesde Hoofdstuk behelst eenige bijvoegzels tot het verhaal der schelmstukken des Roovers, in het voorgaande Deeltje begreepen, en het zevende eene korte beschrijving van negentien Booswigten, die nevens hun Opperhoofd ter dood veroordeeld wierden, gevolgd van eene lijst der zulken, die tot de Boeien of het Tuchthuis verweezen, of ontslagen en gebannen wierden.

In elf korte Hoofdstukken laat de Heer thissot op de bovenvermelde berigten eenige aanmerkingen volgen, de overweeging van welke wij allen, wien de zorge voor de openbaare veiligheid is toevertrouwd, wel ernstig op het hart willen gedrukt hebben. Wederhieldt ons de dwang onzes besteks niet, gewisselijk zouden wij van de fraaie aanmerkingen des verstandigen Schrijvers, in een bevallig Noderduitsch gewaat gekleed, 't een en ander overneemen: thans moeten wij tot het Werkje zelve overwijzen.