Vaderlandsche letteroefeningen. Jaargang 1805

[p. 97]

Algemeene Vaderlandsche Letter-oefeningen.

De voortreffelykheid van den Christelyken Godsdienst, in het troosten van rampspoedigen, door Frans Volkmar Reinhard, Eersten Hof-prediker van den Keurvorst van Saxen. Te Leyden, by A. en J. Honkoop, 1804. In gr. 8vo. 289 bl.

Deze uitmuntende Verhandeling van reinhard is uit het Latynsche Werk, ten titel voerende Commentationes Theologicae, editae a j.c. velthusen, c.t. kuinoel, et g.h. ruperti, T. VI, overgenomen. In de daarvoor geplaatste Voorrede, die ook hier vertaald is, bericht ons de Schryver, dat dezelve niet alleen van de eerste Latynsche, maar ook van de Hoogduitsche, door den ook onder ons bekenden Predikant fest bezorgd, verschilt, door op nieuw daarin gemaakte veranderingen, die dezelve nu, niet alleen hier en daar verbeterd, maar ook merkelyk vermeerderd, doen te voorschyn komen.

In de Inleiding wordt met grond aangemerkt, dat de Christelyke Godsdienst wel te recht door ieder geroemd wordt, als grooten troost verschaffende aan rampspoedigen; maar dat de aart en wyze dezer vertroosting echter nog door weinigen onderzocht en opgehelderd is, en dat dit onderzoek by oude Schryvers, die boeken ter vertroosting gemaakt hebben, meestal geheel ontbreekt. De roemwaardige Schryver heeft zich voorgesteld, in deze Verhandeling, uit den aart der vertroosting zelve te toonen, dat de Christelyke Godsdienst de beste troostgronden voor rampspoedigen oplevert.

In de eerste Afdeeling wordt dan de aart der vertroosting bepaald, en over derzelver onderscheidene soorten en bronnen naauwkeurig gehandeld. De algemeene aart der vertroosting wordt gezegd te bestaan in het te weeg

[p. 98]

brengen, dat de overdenking van het kwaad den geest niet meer beroere. Dit wordt bewerkt of door het kwaad zelf weg te neemen, of door het denkbeeld van hetzelve af te wenden, te verminderen of te vernietigen: waaruit dan eenige gevolgen worden afgeleid, over het onderscheiden van waare en valsche troostgronden, over de vatbaarheid om troost aan te neemen, enz. - De tweede Afdeeling strekt ten betooge, dat tot afwending van droefheid niets geschikter en niets vermogender is, dan die middelen, welken de Christelyke Godsdienst aan de hand geeft. Hier wordt, op onweêrspreekelyke gronden, aangetoond, dat, door middel van den Christelyken Godsdienst, niet alleen veel beter en veel zekerder, dan op eenige andere wyze, alle verdrietelykheden worden weggenomen en verzacht; maar ook, 't geen nog meer belangryk is, het gemoed der droefgeestigen door de aangenaamheid en den overvloed der troostgronden zoodanig vervuld wordt, dat zy met genoegen, ja met vrolykheid, de grootste rampen doorstaan.

Wy verblyden ons hartelyk, dat ook deze schoone Verhandeling van den diepdenkenden, en zoo wel in de waare Godsdienstleere, als in wyduitgestrekte Menschenkennis dooroefenden reinhard, onzen Landgenooten zoo wel vertaald wordt in handen gegeeven. Wy zouden gewis aan de waarde en kracht der redeneering, waarin alles juist samenhangt, te kort doen, of de paalen eener gewoone recensie moeten overschreeden, wanneer wy 'er een uitgebreider verslag van wilden geeven. 't Is ons genoeg, beminnaars van godsdienstige wysheid, en allen, die 'er belang in stellen, om grondig te weeten, wat het Christendom is voor ons menschen, die dagelyks aan rampspoeden onderhevig zyn, oplettend te maaken op een zoo wel doordacht Geschrift over dit aangelegen onderwerp.