Vaderlandsche letteroefeningen. Jaargang 1804
(1804)– [tijdschrift] Vaderlandsche Letteroefeningen–
AuteursrechtvrijBelangryke bedenkingen over de volksverhuizing na Noord-Amerika.(Uit het Engelsch.)
Verhuizing na een gewest, zoo verre als de Vereenigde Staaten van de Britsche Eilanden gelegen, is iets, dat de ernstige opmerking verdient, dewyl dezelve gemeenlyk uitloopt op iemants algeheele scheiding van zyn vaderland, zyne bloedverwanten, vrienden en bekenden. Van dien aart is gemeenlyk het doel eens landverlaaters, en een noodige voorafgaande maatregel ter volvoeringe van zyn plan is, dat hy zynen geheelen eigendom t'huis haalt, en diensvolgens allen zynen handel, bedryf en verbintenissen met het land afbreekt, welk hy eerlang zal verlaaten. Pynlyk moet het gevoel der teleurstellinge weezen, indien 't hem blyke, dat zyn nieuw aangenomen land aan zyne verwagtingen niet beantwoordt; ja, by het onlangs verlaatene merkelyk afvalt. Hy schaamt zich zyner overhaastinge, en begint de wysheid des ouden stokregels te bemerken: Bezint, eer gy begint. Indien hy wederkeere, zal hy het voorwerp der spotternye zyner bekenden zyn, en zynen waereldloop van nieuws moeten beginnen. Blyft hy, dan zal hy het sombere der teleurstellinge steeds voor oogen hebben, en zal het omringende tooneel nog akeliger zich vertoonen, dan het waarlyk is. Zoo ging het met eene menigte Emigranten. Zommigen be- | |||||||||||||||
[pagina 655]
| |||||||||||||||
zaten genoegzaame sterkte van geest om zich der spotternye te getroosten, en terug te keeren om eene nieuwe loopbaan te beginnen; anderen mangelde het aan zoo veel kloekmoedigheids; en verre de meesten bezaten het vermogen niet om te kunnen terugkeeren. Kostbaar valt de verplaatzing van een gezin van de Britsche Eilanden na de Vereenigde Staaten, maar nog kostbaarder de wederreize van daar. Veel plaats beslaan de goederen, welke de Amerikaanen uitvoeren, en hebben de geheele ruimte van het schip noodig, behalven de kajuit, en ook deeze niet zelden; zoodat het zeer bezwaarlyk valt, in eenig ander schip plaats te vinden, dan 't geen van het overvoeren van passagiers opzettelyk zyn werk maakt; de vragt in hetzelve is vyf-en-veertig guinies; wordende 'er geene dek-passagiers toegelaaten. Doch naardien de goederen, welke zy invoeren, veel minder omslagtig zyn, voert bykans ieder schip zoo veelen op de terugreize mede, als 'er in de kajuit en by de stuurplegt kunnen gestuwd worden; iets meer dan de helft des bovengenoemden is de vragt op de eerstgemelde, en twaalf guinies voor ieder persoon op de laatste plaats. Voor iemant, derhalven, die voor proefondervindelyke kennis niet veel ten beste heeft, hoe noodig en nuttig is het, in die eenes anderen zich te kunnen spiegelen? Hy kan 'er uit leeren, wat hem in zyn voorneemen ter landverlaatinge, in zyne hoope op eenen goeden uitslag kan versterken, of hem de vernedering eener verdrietige, kostbaare en vrugtelooze reize uitwinnen. Den zodanigen in 't byzonder bied ik de volgende aanmerkingen aan, het gevolg eener zesjaarige ervarenisse en eener grondige kennisse van zaaken. De beuzelende reiziger, zoo als sterne hem noemt, die meer gelds en ledigen tyds dan gezond verstand bezit, om het tot een beter oogmerk dan de voldoening aan zyne nieuwsgierigheid te besteeden, verdient naauwlyks onze opmerking; slegts als een Trekvogel kan hy beschouwd worden. Indien de republikeinsche styfheid, de bykans terugstootende deftigheid der Amerikaanen, hunne zorgvuldige agtgeeving op het voornaamste, en weinig werk maaken van de meer schitterende (hoewel, gelyk zy die noemen, beuzelagtige) naajaagingen, hem in eenen miltzuchtigen reiziger veranderen, heeft hy niets anders te doen, dan het Allegheny-gebergte te doorkruizen, de onmeetelyke Verschwater-meiren Ontario. Champlain, Erie, het Bovenmeir en Huron te bezoeken; de hoogte des Watervals van Niagara te meeten; de Ohio en de Mississippi af te zakken, en na huis te keeren. Bykans alle de natuurlyke zeldzaamheden in de Vereenigde Staaten zal hy bezigtigd hebben. Geene bouwvallen der aloudheid, geene ontzettende gedenkstukken der kunst zal hy zien, maar veele hedendaagsche nuttige | |||||||||||||||
[pagina 656]
| |||||||||||||||
werken. In het voortreizen zal hy het karakter der Amerikaanen leeren kennen, die donkere bosschen in bekoorlyke vrugtbaare vlakten allengskens veranderen; de akelige woestynen van een uitgebreid landschap in volkryke steden en bloeiende dorpen herscheppen, van vrye menschen bewoond, die geen ander wit beoogen dan de uitbreiding van hunnen koophandel, of het bewerken en beplanten van den grond, hun in eigendom behoorende. Modellen van volmaaktheid in de naabootzende kunsten zal hy onder hen niet ontmoeten; maar hy zal hen vlytig onledig vinden in het ten nutte aanwenden van de natuur, door de hand der nyverheid; hier aan geeven zy de voorkeuze boven het naavolgen van dezelve door het penseel of den beitel. Indien door zulk eene schets der Vereenigde Staaten een reiziger uit nieuwsgierigheid van het bezoeken van dezelve worde afgeschrikt, de inwooners zullen zich zyner afweezigheid niet beklaagen, die liever een man van bedryf zien. Doch, de nieuwsgierigheid daar laatende, laaten wy onderzoeken, welke voordeelen de Vereenigde Staaten den landverlaateren aanbieden, die voorneemens zyn, zich aldaar neêr te zetten, en den eigendom, welken zy bezitten, ten voordeele aan te wenden, of zich aldaar eenen eigendom aan te schaffen. Zy mogen in de volgende klassen verdeeld worden.
Voet voor voet zal ik by deeze stilstaan, en eerst by de Kapitaalisten. Voor lieden van groot vermogen, die met gereed geld kunnen betaalen, in uitzigt op toekoomende voordeelen, (boven de voordeelige kanzen op de Amerikaansche fondsen, en de buitenspoorige rente, die 'er van het geld kan getrokken worden, in een land, alwaar het geld schaarsch is, en elkeen naar gelange van zyn kapitaal, en de meesten daar boven handel dryven) biedt het koopen van woest land een aanlokkend voordeel aan, indien het behoorlyk worde aangelegd. De geschiedenis eener enkele onderneeminge van deezen aart zal de zaak in het helderst licht plaatzen, en op derzelver echtheid moogt gy, Leezers, u verlaaten, als zynde dezelve opgemaakt uit de aanteekeningen des zaakbezorgers, die over het bedoelde land het toezigt hadt. - Kort naa het einde des Amerikaanschen Revolutie-oorlogs veilde | |||||||||||||||
[pagina 657]
| |||||||||||||||
de Regeering der Vereenigde Staaten, om geld te bekoomen, eenige der Staatenlanden te koop. De Heer robbert morris, van Philadelphia, kogt twee millioenen akersGa naar voetnoot(*) van de landen, Genessee-landen genaamd, in den Staat van Nieuw-York, tegen agt stuivers (gaande 'er agt schellingen in een dollar) het aker. De Heer morris behieldt voor zich een millioen van de Genessee vlakke gronden, die voor het beste gedeelte deezer landen gehouden worden, en verkogt wederom aan eenen Agent van de Engelsche familie pulteney de andere millioen akers, elk tegen eene Fransche kroon. Spoedig waren de verbeteringen der laatste landen, en de voortbrengzels slaagden boven verwagting. Het eerste werk was, het baanen van eene gemeenschap, of wagenweg, van de ontworpene nieuwe vastigheid na het Graafschap Northumberland, een welbebouwd gedeelte in het binnenste van den Staat van Pennsylvanie. 'Er wierdt het ontwerp van eene Stad gemaakt; en de drie hoofdgebouwen (in eene nieuwe vastigheid, om bekende redenen, altyd een Zaagmolen, een Koornmolen en eene Smeedery) welhaast getimmerd. Niet zoo dra was het hout, welk de omringende landen belemmerde, geveld, of het wierdt na den zaagmolen gebragt, tot planken gezaagd, en tot voegzaame woonhuizen verbruikt. De koornmolen maalde het graan tot gebruik der volkplanters, of, indien zy daar van over hadden, om verkogt te worden. De smid leverde of herstelde de yzerwerken, huismansgereedschappen, enz. De meest noodige vereischten aldus gereed zynde, wierden 'er volkplanters genodigd, door het aanbod van redelyke voorwaarden, en de Steden Bath, Williamsburg, Canandarqua, enz. reezen, als 't ware, uit den grond op, zonder eenige andere toverkragt, dan die van geld. Niet de zelfde waren de voorwaarden, allen volkplanteren aangebooden; doch de algemeene regel was de volgende: de volkplanter sloot een akkoord omtrent eene zekere hoeveelheid lands voor een bepaalden prys, te betaalen naa verloop van tien jaaren; doch voor de eerste zeven jaaren hadt hy intrest noch eenige andere belasting te betaalen, wordende die tyd hem vergund tot het bouwen van eene wooning, schuur en andere noodige gestigten, tot welke hy by het verdrag verpligt was, alsmede om zyn land in orde te brengen. Naa verloop van zeven jaaren wierdt hy verondersteld zoo wel te zyn voortgekoomen, dat hy behoorlyken intrest van de kooppenningen kon betaalen. Ten einde van het tiende jaar moest hy de hoofdsomme afdoen, en de overdragt aan hem geschieden; of, in gevalle van wanbetaalinge, de gebouwen en gemaakte verbeteringen verbeuren. Door dit slag van verdrag | |||||||||||||||
[pagina 658]
| |||||||||||||||
was de verkooper zeker, dat de kooper alle kragten zou inspannen, om den koopprys byeen te schraapen, ten einde om het landgoed in eigendom te bekoomen, en verbeurdverklaaring te ontwyken. Bleef hy hieromtrent in gebreke, dan waren de verbeteringen een genoegzaame waarborg voor den verkooper. De landen wierden verkogt voor drie tot tien ponden het aker; en veele stukken lands, naby de Stad gelegen, gelden, zints eenige jaaren, vyftien ponden het aker. Merkelyk moet ten deezen tyde de prys zyn gereezen, naardien de Steden vergroot zyn door eene groote menigte landverlaaters, vooral uit Schotland, en dezelve, behalven den handel op de Staaten van Pennsylvanie en Nieuw-York, veel handels op Canada dryven. Noodeloos is het bykans aan te merken, dat geen middelmaatig kapitaal zulk een plan kon volvoerd hebben, naardien 'er, behalven den eersten landkoop, veel moet uitgegeeven worden en het inkoomen gering is, geduurende de eerste zeven jaaren. Doch het hoofdbestuur wierdt verstandig overlegd; en de voordeelen overtroffen de hoogst gespannene verwagting. Volgens de hoofdtrekken van dit plan wierdt de Noord-Amerikaansche Land-Maatschappy (zoo groot was het getal der aandeelen, of Aktien, hier te lande verkogt) in den Jaare 1795 opgericht, door drie burgers van Philadelphia. Zy vereenigden een gemeenschappelyk goed van zes millioenen akers, welke zy in vertrouwde handen stelden, met oogmerk om aan koopers te worden overgedraagen; moetende de penningen, uit den verkoop spruitende, onder de houders der aandeelen verdeeld worden, welke van 30,000 tot 200 dollars ieder groot waren. De landen moeten beslagen, verbeterd en verkogt worden, ten voordeele der Maatschappy, volgens het zelfde plan als die der pulteneys; doch of dit even voorspoedig zal slaagen, moet de tyd leeren. De twee meest uitgebreide byzondere onderneemingen zyn deeze, tot het aanleggen van eene nieuwe vastigheid. Doch het ontwerp, ten aanzien der afdeelingen der Stad Washington, is zeer gelukkig uitgevallen. Al voorlang, egter, is zedert die geheele uitgestrektheid opgekogt, en wordt tegenwoordig in 't klein verkogt, veelal duurder, dan de grond te Londen zou gelden. Naa dus voor de Kapitaalisten, en de zulken onder hen, die zich op land-ontwerpen toeleggen, het beste plan, door hen te volgen ontvouwd te hebben, gaa ik tot de tweede klasse over, bestaande uit lieden van een geleerd beroep, Regtsgeleerden, Artzen en Godgeleerden.
Voor den man van den tabbert leggen de Vereenigde Staaten eenen bykans onoverkomelyken hinderpaal in den weg. In den Staat, in welken hy voorneemens is te praktizeeren, | |||||||||||||||
[pagina 659]
| |||||||||||||||
moet hy voorshands lang genoeg gewoond hebben, om geregtigd te zyn tot het burgerregt, en het met 'er daad te bekoomen. Indien hy geraaden vinde na een' anderen Staat te vertrekken, kan hy, waarschynelyk, zyn beroep niet oeffenen, zonder 'er even lang gewoond te hebben. Daarenboven is de handel der regtsgeleerdheid zeer naauwkeurig omschreeven, en het weinige, dat 'er te doen is, in handen van oude praktizyns en jonge lieden van aanzienlyke familien, die hen daarin als een fatsoenlyk beroep stellen, zonder uitzigt van geheel van de voordeelen te zullen leeven, veel min schatten te zullen overwinnen. Gering, derhalven, is de kans op gelukkig slaagen. En, indedaad, slegts één Engelschman is my bekend, die zyn fortuin gemaakt heeft, en zulks meer door kragt van staatkunde, dan door weezenlyke kunde in de regten. Met geene andere zwaarigheid heeft de Artz te worstelen, dan die zich overal elders vertoont; het middel om Patiënten te bekoomen, die vertrouwen in hem stellen; en hieraan, indien hy iets meer dan gemeene handigheid bezitte, heeft hy niet te wanhoopen. Nimmer wordt 'er gevraagd, of hy eene Bulle van Cambridge, Oxford, Edinburg, Glasgow, Leyden, enz. hebbe, of dat hy een zich zelven opwerpende Hoogduitsche Dokter zy. Noodig is het alleen, dat hy bekwaam is, om zich eenigzins in de deftigheid van een man van geleerdheid voor te doen. Veele mannen van weezenlyke bekwaamheid ontmoet men in de Vereenigde Staaten; doch het getal van hun, die 'er slegts den schyn van hebben, is oneindig grooter. Even vry en onbelemmerd als de Artz is de Godgeleerde; en indien hy geen vast beroep kan bekoomen, kan hy zich egter van eene Gemeente verzekerd houden, indien hy slegts eene Kerk kan bouwen, die hem altoos goede rekening geeft. De Vereenigde Staaten zyn de broeikas van den Godsdienst. Ieder Christen-gezinte, in Europa, en verscheiden andere, aldaar naauwelyks by naam bekend, koomen op en bloeien in den zelfden grond, in volmaakte eensgezindheid met elkander, en, mirabile dictu! zelf met het Jooden- en Deïstendom. Zoo verdraagzaam is de Godsdienst, wanneer byzondere omstandigheden diens zucht tot magtsvermeerdering niet aanvuuren! Geenen blaam werpt het op den Leeraar, dat hy van de eene Gezinte tot de andere overgaat, en zelf dit dikmaals herhaalt. Het volk is niet verpligt hem te besoldigen, noch hy genoodzaakt voor hetzelve te prediken. Nogtans moet hier aangemerkt worden, dat de Geestelykheid allerwegen met voegzaamen eerbied wordt behandeld, en reden heeft om over de vrywillige offeranden haarer kudden voldaan te zyn. | |||||||||||||||
[pagina 660]
| |||||||||||||||
De derde klasse, mannen van letteren, of eigenlyke Geleerden, behoorden zich wel te bezinnen, eer zy Europa met Amerika verwisselen. De groote vraag, welke iemant, eer hy den Atlantischen Oceaan oversteeke, zich zelven doen moet, is, of hy al dan niet zich nuttig kan maaken? Bloote geleerdheid mag in de Vereenigde Staaten niet hooger dan schuim gelden. Doch, om deeze meening niet op myn byzonder oordeel te bouwen, laaten wy de woorden hooren van eenen hunner eigen Schryveren, over den byzonderen geest der Amerikaansche letterkunde. ‘De Amerikaan,’ zegt hy, ‘die weet, hoe hy de voorregten, welke hy geniet, moet op prys schatten, en van welke zyne naakomelingen de gelukkige erfgenaamen zyn, zal met vermaak de gemaklyke middelen, om kennis te bekoomen, overzien, alsmede de talryke inrigtingen, om nuttige kennis onder ons te verspreiden. Terwyl hy het geheel in het punt van nuttigheid ziet zamenloopen, zal hy de leevende gedenkteekens der vermaardheid zyns Vaderlands verre schatten boven de schitterende naamen van groote Wysgeeren, diepzinnige Natuurkundigen en bekoorende Dichters van oudere Volken, die hunne dagen hebben gesleeten in arbeidzaame ledigheid, het verstand der menschen meer op hol gebragt, of vermaakt, dan verrykt hebben, en hunne landen slegts versierden met de kranzen, welke eene valsche opgetogenheid rondom hunne graven heeft gehangen.’ De zelfde Schryver, Amerika verpersoonlykende, doet haar het geslagt der Schryveren aldus aanspreeken: ‘In allen gevalle moeten myne Pakhuizen worden aangevuld; zoo ras ik 'er in staat toe ben, zal myne Boekery worden uitgebreid. De arbeidzaame Ploeger en de stoute Matroos, die ten mynen nutte zyn leeven op den oceaan waagt, moeten behoorlyk betaald worden, boven de zulken, die tot myn vermaak vrywillig de pen voeren. Indien uwe schriften eene klaarblykelyke strekking hebben ter vermeerderinge van het geluk en uitbreidinge van de eere en de waardigheid myner burgeren, zult gy den tyd, in mynen dienst besteed, u niet beklaagen. Ik beroep my op de aanmoediging van die schriften, welke het Europisch stelzel van onderwys vereenvoudigd en uitgebreid, en de opvoeding der jeugd begunstigd hebben; op die werkzaame en nutte voortbrengzels, die mynen burgeren de aardrykskundige kennis van hun Vaderland hebben verschaft, de geschiedenis van hunnen byzonderen Staat, en den geest der wetten en des bestuurs, naar hunne gewoonten en belangen berekend. Uit deeze kunt gy over het voorleedene oordeelen; niet minder edelmoedig zal myne toekoomende bescherming zyn. Wanneer, in meer gevorderden tyd, de vrugten myns aanhoudenden arbeids my in het bezit | |||||||||||||||
[pagina 661]
| |||||||||||||||
van overvloed en ruimte zullen gesteld hebben, dan zal ik niet slegts den arbeidzaamen en nuttigen, maar ook den vermaak aanbrengenden Schryver beloonen. Indien ik by gelegenheid de werken van verbeeldinge en smaak koope, zulks geschiedt door den aandrang, misschien den luim van dat oogenblik. Het is buiten mynen gewoonen kring, en moet als eene gifte worden aangemerkt. Ik moet derhaiven voor de vuist te werk gaan, en u met ronde woorden zeggen, dat, indien gy, in mynen tegenwoordigen toestand, uwe buitenspoorige wissels voor uwe louter ingebeelde waare op my blyft trekken, ik in geenen gevalle my zal verbinden om dezelve te voldoen. Indien een ander land voor uwe fraaijigheden eene betere markt aanbiede, kunt gy dezelve aldaar vryelyk uitstallen, en raad ik u, myn land te verlaaten.’ ‘Dit’ (zoo gaat de Schryver voort, spreekende in zynen eigen persoon) ‘schynt de ding- en redelyke taal van Amerika te weezen. Zy is het onderpand van al wat edelmoedigheid kan opleveren en de voorzigtigheid regtvaardigen. Beter ware het, misschien, voor de waereld, en even goed voor den Schryver, indien zyne uitzigten nog meer bepaald waren, en het denkbeeld van geldbelooninge geheel wegviel. De eenvoudige voedende spyze van het verstand geeft alleen kragt aan den mensch, en versterkt de banden der zamenleevinge. Wat my aangaat, veel meer kwaad dan goed zie ik, of verbeeld ik my, uit de weelderigheid der geleerdheid te zien ontstaan. Nimmer bloeit het Schryverschap als een beroep, 't en zy ledigheid eene kostwinning is geworden.’ Een mensch, derhalven, wiens bestaan alleenlyk van de werkzaamheden zyner geleerdheid afhangt, mag hieruit afleiden, wat hy in de Vereenigde Staaten te wagten hebbe, alwaar de eischen des werkzaamen ploegers en des stouten matroos boven zynen arbeid moeten gewaardeerd worden, en zal zich bezwaarlyk bloot geeven aan de vernedering van voor een lediglooper van beroep te worden aangezien. De zulken, die een zuiver kapitaal en den roem van geleerdheid uit Europa in de Vereenigde Staaten medebragten, zyn niet in staat geweest, om een enkel blad aan hunnen krans te vlegten. Wylen Dr. joseph priestley ondervondt alle de vernedering van talenten, in vergeetenheid begraaven. Hy wierdt volkomen in 't naauw gebragt, niet by mangel aan stoffe, maar by gebrek eens tegenspreekers, zynen aanval waardig. Hy verheugde zich over volney's aankomst in de Vereenigde Staaten. 'Er hadt eene staatelyke zamenkomst tusschen de twee Geleerden plaats; doch de Dokter (zoo als volney aanmerkte) in 't eigen oogenblik dat hy zyn genoegen betuigde, met volney kennis gemaakt te hebben, | |||||||||||||||
[pagina 662]
| |||||||||||||||
overlegde eenen hevigen aanval op hem, uit hoofde van eenigen zyner gevoelens. De Dokter daagde hem uit; doch volney weigerde, eenen lans met hem te breeken, en stak den draak met zyne Donquichotterie. Volney's nonchalance wierdt door de diepst vernederende onverschilligheid der Amerikaanen geschraagd, die de nuttigheid des voorgestelden vertoogs niet konden zien; en de Dokter was genoodzaakt van de ydele pooging af te zien, om lauwren te plukken, alwaar zy niet wassenGa naar voetnoot(*).
Wat de Kunstenaars aangaat, een Bouwkundige mag op aanmoediging hoopen, naardien de Amerikaanen op pragtige openbaare gebouwen en fraaie burgerwooningen gesteld zyn. De Gebouwen in de nieuwe Stad Washington, de Banken der Vereenigde Staaten, en de Waterleiding in de Stad Philadelphia, verkondigen in hun eenen smaak voor de bouwkunde; maar de Schilder en de Beeldhouwer zullen 'er met hun beroep den kost niet winnen. Geene schildering bloeit hier, als het huis en schip-schilderen; en geen standbeeld, hoewel het scheen te leeven, zou bewondering verwekken, 't en zy het van het kostbaar metaal ware. Doch hierin zyn, veelligt, de Amerikaanen hoogst wys. Indien zy, zoo als zy zeggen, tegenwoordig doen al wat edelmoedigheid kan toebrengen en de voorzigtigheid regtvaardigen, dan doen zy genoeg, en de tyd zal het echte kenmerk zyn om te oordeelen, of zy by eenige Natie ten agteren zyn in het aanmoedigen van fraaie kunsten, wanneer zy daartoe de middelen zullen verkreegen hebben.
(Het Vervolg hier naa.) |
|