Vaderlandsche letteroefeningen. Jaargang 1804

Berigt wegens het leeven en den geleerden arbeid van den heere Brunck, Correspondent van het Nationaal Institut te Straatsburg, Krygs-Commissaris, en Uitgeever van Aristophanes, Sophocles, Anacreon, Virgilius, Plautus, Terentius, en verscheiden andere Grieksche en Latynsche Schryvers, overleeden te Straatsburg, 12 juny 1803. Door J.G. Schweighauser.

De Heer brunck wierdt in den Jaare 1730, te Straatsburg, gebooren. In zyne vroege jeugd legde hy den grond zyner letteroeffeningen in het Kollegie van lodewyk den grooten te Parys. Naderhand eenen post bekoomen hebbende in het Departement van Oorlog, hadt hy, geruimen tyd, de letter-

[p. 589]

baane verlaaten, wanneer hy, geduurende de veldtogten in Hanover, te Giessen, ten huize eens Hoogleeraars aan de Universiteit dier Stad, zynen intrek nam. Met dien voortreffelyken man las hy verscheiden Latynsche en Grieksche Schryvers. Eene overhellende voorkeuze, en die wel van een byzonderen aart, aan de Grieksche taale, was het spoedig gevolg dier letterbezigheid. 't Was de bekoorlykheid en de harmonie der Grieksche dichtkunde, die zyne aandagt bykans geheel tot zich trokken.

Klaarblykelyk is het, dat de aloude Schryvers boven die van laatere tyden twee zeer groote voordeelen bezaten: ter hunner beschikkinge hadden zy een groot getal woorden, alleen der dichtkunde gewyd; woorden, die, zich eeniglyk tot de verbeelding rigtende, nimmer missen, de verlangde uitwerking te doen; en in welke de Kunstkenner, in de geheimenissen der taale ingewyd, een even zoo groot verschil tusschen dezelve en hunne gelykluidenden in onrym vindt, als tusschen de bloem eener plant en haare vrugten of bladeren. Zy spraken, daarenboven, eene weezenlyk rythmische taal; dat wil zeggen, maathoudende volgens de verborgene wetten der harmonie, van welke wy bezwaarlyk een volledig denkbeeld kunnen vormen, en voor wier vermogende bekoorlykheden niets dan eene langduurige oeffening ons kan gevoelig maaken.

't Is de naavolging van de Ouden alleen, die een iets dier beide voordeelen in de hedendaagsche taalen heeft overgestort. De afdrukken der Grieksche en Latynsche Dichters zyn nog voorhanden, in welke racine de stoute uitdrukkingen onderstreepte, met welke hy de dichterlyke taal van zyn Land verrykte. In de merkwaardigste plaatzen zyner bewonderde dichtstukken ontmoeten wy, met vermaak, iets van dien schoonen maatgang (cadence), welke in de voortbrengzels van het beschaafde Griekenland bekoort, en ook in die der Romeinsche Dichters, die, insgelyks, tot de eenige bron, uit welke dezelve kan geschept worden, de toevlugt namen.

By geleerde mannen ontmoette men den smaak voor deeze tedere schoonheden, voor deezen bloessem - dit muziek de dichtkunde, bykans even zeldzaam, als de geleerdheid van onze dagen onder de Dichters iet ongemeens was.

Dien smaak bezat brunck in den hoogsten graad, en

[p. 590]

paarde daar nevens eene brandende zucht voor die vermaaken, welke de Dichtkunde hem doet genieten, die haar op prys weet te schatten. Van deezen smaak bezield, las hy de Werken der Ouden met de geestdrift eens waaren kunstkenners; hy sloeg, als 't ware, hunne schoonheden te lyve, terwyl de onnaauwkeurigheden, die men nu en dan by hen aantreft, zyne verontwaardiging wekten. Deeze stelde hy geheel op rekening van de onagtzaamheid der afschryveren; en met eene oordeelkunde, door eene uitgebreide geleerdheid en eene vlytige beoeffening van de onde Spraakkundigen en Redenaaren voorgelicht, verbeterde, veranderde of verwierp hy zelf die regels, welke hem mishaagden, met eene stoutheid, die meestal gelukkig slaagde, doch by wylen aan buitenspoorigheid grensde.

Deezer letterkundige stoutheid vierde hy vooral den teugel in de kantteekeningen op zyne boeken, en op de afschriften, welke hy van bykans alle de Grieksche Dichters heeft nagelaaten. Eenigen dier boeken, nevens zyne boekverzameling verkogt, zyn in de handen van kunstkenners. Een plautus, op die wyze behandeld, zal door eenen Boekhandelaar, een Vriend van den Heere brunck, worden in 't licht gegeeven. Weinige jaaren voor zynen dood, gaf hy my, nevens verscheiden andere boeken en waardige handschriften, eenige gedrukte werken van verscheiden Grieksche Dichters, met aanteekeningen, met zyne hand geschreeven, en alle de bovengemelde afschriften. 't Was door de opoffering van zyne natuurlyke leevendigheid aan het vermaak, 't welk hy in het vervaardigen van die afschriften vondt, dat hy van dien dichterlyken smaak doorzult wierdt, welke hem in het verbeteren van gebrekkige verzen bestuurde. Die bezigheid was insgelyks eene soort van offerande, aan de voorwerpen, welke hy beminde, door hem gedaan; aan de uitvoering de uiterste vlyt besteedende, en aan papier of pergament, om zich beiden van het allerfraaiste aan te schaffen, geene kosten spaarende: verscheiden afschriften, my door hem nagelaaten, zyn op pergament van de uitgeleezenste sraaiheid geschreeven, of liever geteekend.

Een zyner meestgeliefde Schryveren was apollonius rhodius, maaker van het dichtstuk, de Argonauten betiteld, waar van hy eene uitgave in druk deedt

[p. 591]

uitgaan, en van welke ik vyf afschriften, door hem zelven geschreeven, bezit. Van de voorkeuze, welke hy aan deezen Dichter gaf, kan men ligt de reden vinden in de volmaaktheid, welke hy, gelyk alle de andere Dichters uit het Alexandrynsche School, aan de Versmaat wist te geeven. Bekend is het, dat Alexandrie (alwaar de Grieken 't allereerst een koninklyk inkomen en eene uitgestrekte boekery ter hunner beschikkinge hadden) de zetel van gezonde oordeelkunde was, en daar men zich op de beschaaving van de taal zorgvuldig toelegde. Hier wierdt de naamlyst van Klassische Schryvers vervaardigd, en hier ontvingen eenigen derzelven de gedaante, die zy nog hebben. Twyfel lydt het niet, dat virgilius den hoogen trap van volmaaktheid van zyne Versmaat aan de Dichters van dat School was verschuldigd, welke hy, op veele plaatzen, nagevolgd en vertaald heeft. Om tot de Eeuw van nieuwe virgiliussen den weg te bereiden, zou, misschien, ten meest kragtdaadigen middel dienen, het aanmoedigen van werkzaamheden, gelyksoortig met die door de opvolgers van alexander begunstigd wierden.

Het was eene der zonderlingste omstandigheden in den leevensloop eens mans, die op zyne letterbezigheden zoo buitengemeen gesteld was, dat hy allen smaak voor dezelve gantsch en al verloor. Lang voor dat hy zyne leevensbaan ten einde was geloopen, en terwyl hy nog in het volle bezit van zyne lichaamelyke en verstandelyke vermogens was, kon de Heer brunck niet verdraagen, dat 'er van 't Grieksch een woord gerept wierdt; geen belang stelde hy in de ontdekking van een Handschrift van aristophanes, welk verscheiden van zyne stoutste gissingen bevestigde. Nooit kon myn Vader hem overhaalen, om eene fraaie Lofrede te leezen, door een geleerden Duitschen Hoogleeraar op hem geschreeven, ten tyde als een valsch gerugt wegens zyn overlyden in Duitschland was verspreid. ‘Ik lees niets anders dan Reisbeschryvingen,’ zeide hy, op dien tyd, tot my, ‘om my tot de reize voor te bereiden, welke ik, ongetwyfeld, welhaast zal onderneemen.’

Tot aan zyns leevens einde was de Heer brunck het vermaak van een uitgeleezen gezelschap. Dikmaals vergeleeken wy hem met den gryzen Bard, wiens

[p. 592]

voortbrengzels hy met zoo veel regt hoogwaardeerde. Zyne gestalte, schoon, bevallig, en eerwaardig tevens, zal myner verbeeldinge immer ingedrukt blyven; en zyne uitmuntende hoedanigheden zullen in myn hart onuitwischbaare trekken nalaaten.