Vaderlandsche letteroefeningen. Jaargang 1804

Eenige byzonderheden, de plant hortensia betreffende.

(Ontleend uit duhamel's Traité des Arbres, &c.)

De Bloemplant Hortensia, voor weinige jaaren nog zo zeldzaam, en thans zo algemeen, dat ze bykans in alle Hoven gevonden wordt, en ten cieraad dient der Bloemverzamelingen, in de vertrekken geplaatst, is elk bekend; doch zo bekend niet zyn derzelver herkomst en eenige byzonderheden, dezelve betreffende; de voornaamste en voor het algemeen belangrykste deelen wy, uit het opgemelde Werk, onzen Leezeren mede.

De benaaming van Hortensia werd aan deeze Plant gegeeven, door den beroemden commerson, naar den naam van hortensia lepaute, de Huisvrouw van zyn' Boezemvriend lepaute, een Horlogiemaaker. Eerst had hy dezelve lepautia genoemd; dan, ten einde die benaaming haar rechtstreekscher mogt aanduiden, veranderde hy dezelve in hortensia. - De Engelschen bevatten deeze Plant onder den algemeenen naam van Hydrangea, en behouden dien van hortensia als eene byzondere benaaming^(*).

(*) De kunst- en andere benaamingen en omschryvingen zyn:
Hydrangea hortensis, foliis ellipticis, serratis, staminibus aequalibus. Smith.
Hydrangea hortensis, cymis radiatis, foliis ellipticis, utrinque attenuatis, dentatis, glabris. Willd.
Primula mutabilis, caule fruticoso multiplici, foliis ovatis, serratis, storibus nudis. Lourier.
Hortensia. Juss.
Sijo. Kaempf.
Gemeenlyk de Japansche Roos.
In 't Hoogduitsch, Schönbluhende Hydrangea.

[p. 587]

De Hortensia bloeit in den zomer, en men heeft het genoegen dat zy twee of drie maanden in bloem prykt. China en Japan zyn de oorspronglyke geboorteplaatzen. Zints weinige jaaren is dezelve in Europa bekend geworden. Vroeger werd dezelve gekweekt te Réduit, een Tuin op Isle de France, uit China derwaards overgebragt. Ten Jaare 1789, het jaar van de toen uitgegeeven Plantenlyst, werd dezelve nog niet in den Koninglyken Tuin gevonden; doch is zedert in Frankryk, Engeland, Holland en elders algemeen geworden.

Van de Planten, onlangs herwaards over gebragt en als 't ware landeigen gemaakt, evenaaren weinige de Hortensia. De schoone bloemen, vol kleurverandering, in 't einde eenigzins bleek roozenkleurig, die eenige maanden lang het fraaist vertoon maaken, doen dezelve by elken liefhebber van bloemen hoogschatten. Schoon geheel zonder geur, blyft de Hortensia belangryk. Algemeener geworden, ciert die Plant onze bloemhoven op. Zints langen tyd trok de Hortensia de aandagt der Chineesen; en wy vinden die bloemen geschilderd op de meeste stoffen en papieren, van daar ingevoerd.

In Parys en daaromstreeks is deeze Plant zeer aandoenlyk voor de vorst, en kan de open lugt niet wel verdraagen; maar in Engeland, op de Fransche Zeekusten, en in 't Zuiden van Frankryk, (wy mogen 'er ons Land byvoegen) verduurt de Hortensia den winter in de open lugt, en wordt schooner dan in de kassen opgeslooten. De Hortensia begeert een ryken grond; vordert, geduurende den groei, veel waters. Des zomers wil dezelve wel voor den wind beschut en eenigzins belommerd staan.

Zeer gemaklyk wordt de Hortensia voortgeplant, en heeft men daaraan de schielyke algemeenwording toe te schryven. Afsnydingen van de takken, met een gedeelte van den stam of van een ouden tak, steekt men in den grond of in een pot. Deeze afsnydingen kan men doen op het einde van den winter, wanneer de plant vol sap is. In den grond gestooken, dekt men ze toe tot één of ten meesten tot drie duimen van den grond,

[p. 588]

zo dat men een bot of twee onoverdekt laat Het gedeelte van de Plant, 't welk deeze bewerking ondergaan heeft, moet terstond besmeerd worden. De reden hiervan, zegt rozier, loopt in 't oog. De Afsneede blyft versch, alleen in gevolge van de gemeenschap met de aarde; het gedeelte boven de oppervlakte droogt ligt op door wind en zon, dewyl 'er geen wortel is om het sap opwaards te brengen, en geen blad aan den stam om het nederwaards te voeren. Veronderstel dat zich onmiddelyk eenige wortelvezelen vormen, dan zullen de sappen, welke zy uit den grond kunnen trekken, niet in staat weezen om den top te bereiken, inzonderheid wanneer de blootstelling aan eene drooge lugt de sapvaten verdroogd heeft; terwyl, door de afsnyding met een bot of twee, de natuurlyke vogtigheid des gronds het uitsteekend deel in een staat van frisheid houdt, en het sap terstond tot de eerste of tweede bot gevoerd wordt.

Binnen kort beginnen de stekken van de Hortensia wortel te vatten; deeze nieuwe planten bloeijen in den zomer. Gereedlyk wordt ook die Plant voortgezet door inleggen van de benedenste en nieuwe takken, die, ter oorzaake van de stevigheid, allengskens moeten geboogen worden.