Vaderlandsche letteroefeningen. Jaargang 1804

Aanmerkingen op eene verhandeling van Gottling, over de bereiding van den mynstoffelyken kermes; door J.S. Swaan, Apothecar te Gouda.

In de Letteroefeningen voor 1803, No. XII, eene verbeterde bereidingswyze van den mynstoffelyken Kermes, door den Heer gottling, hebbende aangetroffen, welke my beter beviel dan die van den Heer degeux, (die, hoe goed op zich zelve, echter verbazend lang-

[p. 442]

wylig is) haastte ik my, dezelve te beproeven; doch ondervond, dat, by de naauwkeurigste opvolging van het voorschrift, de uitkomst echter niet aan myne verwachting beäntwoordde; daar ik niet alleen uit zestien oncen gezwaveld Spiesglas (sulfure d' Antimoine) slechts ruim zes oncen Kermes, maar ook deze van een licht bruine, onäanzienlyke kleur verkreeg; terwyl daarentegen de verkregen hoeveelheid Goudzwavel (oxide d'Antimoine hidrosulfurè orangé) aanmerkelyk was.

By het onderzoek naar de redenen, die hier toe aanleiding konden gegeeven hebben, meende ik dezelve te vinden,

1. In de hoeveelheid van den bygevoegden Zwavel, welke, myns bedunkens, meer potäsch tot zoogenaamden Zwavellever (zwavelhoudende potäsch, sulfure de potässe) brengt, dan de uit het water ontwikkelde waterstof naderhand tot zwavelwaterstofhoudende potäsch (hidrogêne sulfuré de potässe) kan vormen; waar door een groot deel van het door de zuurstof des waters geöxideerde antimonium in de loog blyft opgelost, en zich door de Zuuren slechts als Goudzwavel laat afscheiden. - Bouillon la grange, na de theörie van thenard omtrent de bereiding der Kermes te hebben opgegeeven, laat 'er op volgen: ‘De geheele massa vandit zaamgestelde lichaam laat zich dan in twee verschillende deelen scheiden; het één meer Spiesglas en minder Zwavel houdend, het welk in de bekoelde ontbinding niet kan opgelost blyven; het ander minder Spiesglas en meer Zwavel houdend, het welk opgelost blyft, slechts door Zuuren wordt afgescheiden, en onder den naam van Goudzwavel bekend is.’ Door eene te groote hoeveelheid Zwavel wordt het laatste gedeelte zeker vermeerderd; doordien de zwavelhoudende Potäsch of Zwavellever het gezuurde Spiesglas in water veel meer oplosbaar maakt, dan het zwavelwaterftofhoudend Spiesglas op zich zelve is; terwyl het ook verder blykt, dat, naar mate men, door middel van verdund Zwavelzuur, de Spiesglaszwavel nederploft, het nederplofzel allengskens minder gekleurd, en eindelyk slechts gewoone Zwavel wordt.

2. Vond ik de rede van de bleekheid der verkregen Kermes in het water, dat in de schotel geplaatst is, waarin men de loog opvangt; eene byvoeging, welke bouillon sterk afraadt, om dat dezelve, volgens

[p. 443]

hem, immer de kleur der Kermes, door te spoedige bekoeling, doet verflaauwen.

Ik nam dan, om te zien, of myne gedachten eenigen grond hadden, agt oncen gezwaveld Spiesglas, (sulfure d'Antimoine) zes drachmen Zwavel, (dus de helft van gottling's voorschrift) en twaalf oncen gezuiverde Potäsch, deed dit in een geslooten kroes zoo ver smelten, tot de stoffe eene eenparige hoogroode kleur verkregen had, waar na die uit de kroes genomen, grofjens gestooten, en geduurende een half uur in 20 pond water (om het anders ter verkoeling gebezigde water te vergoeden) gekookt wierd; waar na ik, op eene groote kom een raam geplaatst hebbende, over het welk een niet te dichte linnen doek, met een enkel vloeipapier bekleed, gespannen was, de stoffe met een yzeren lepel uitschepte, en doorzygde, terwyl ik den pot op het vuur hield, om, door het kookend houden der loog, alle de Kermes te doen ontbonden blyven, en niets op het filtrum te verliezen.

Het doorgezygde vocht liet ik 48 uuren staan; en het bezinkzel, met koud water, (waar op men vooral letten moet) wel afgewasschen en op den filtreerdoek geduurende 24 uuren uitgedroopen zynde, wierd op onverglaasde borden geplaatst, en met zwart papier, dat de lichtstralen niet doorlaat, bedekt zynde, in de zon gedroogd.

Hier door verkreeg ik 5 oncen 6 drachmen schoonen roodbruinen Kermes, terwyl de overgebleven loog nog omtrent 2 oncen Goudzwavel opleverde.